Maj, Jacek [Hrsg.]: Józef Kremer (1806 - 1875) (Krakau, 2007)

Olap Krysowski

Józef Kremer i polscy romantycy

Filozof, historyk i krytyk sztuki, pisarz, podróżnik, humanista o wszech-
stronnych zainteresowaniach - do tych określeń, które przylgnęły do Józefa
Kremera w znacznej mierze już za życia, trzeba dodać: miłośnik i niekiedy
surowy w ocenach czytelnik literatury zarówno klasycznej, klasycy stycznej,
jak i romantycznej, a także gruntownie wykształcony esteta, zżyty ze środo-
wiskiem dziewiętnastowiecznych poetów. Chcąc przyjrzeć się bliżej rela-
cjom między krakowskim myślicielem i twórcami romantycznymi, nie moż-
na pominąć faktu, iż udokumentowane obszernie (np. w korespondencji) lub
jedynie wzmiankowane (np. w tekstach o filozofii i sztuce) znajomości
i przyjaźnie z Józefem Ignacym Kraszewskim, Wincentym Polem czy Lucja-
nem Siemieńskim nie przeszkodziły, by idealistyczna, za pośrednictwem
filozofii niemieckiej sięgająca do wzorców platońskich, estetyka Kremera
wprowadziła wiele trudnych do przezwyciężenia sprzeczności do jego po-
glądów na temat nowej literatury. Autorowi Listów z Krakowa (1843-1855)
i Podróży do Włoch{\%59-\864), dostrzegającemu zjawisko romantyczne-
go przełomu w estetyce i nierzadko deklarującemu zrozumienie dla mecha-
nizmów rządzących tym przełomem, niełatwo było bowiem konfrontować
dzieła dziewiętnastowiecznych poetów z pojęciem piękna, które w koncep-
cji estetycznej, wyrażanej w artykułach i obszerniejszych pracach, próbo-
wał pogodzić romantyczne przekonanie o nieskończoności i abstrakcyjności
twórczej idei z klasyczną w istocie myślą o skończoności i harmonijnym