DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.69941#0060
liij
OMnem hanc , amice Ledor , foflilium, lapidum, variorum terra? ge-
nerum , iisque fimilium hiftoriam , ciim explicare conftituiffem ; in
duas Partes univerfum Opus dividere conftittii, quarum altera ipfa
rerum genera, gencribusque fubjectas partes universe complecteretur, &
qua? his inter ipfas fimilitudo iit, quid inter fe differant , natura, facultate,
dignitate, notis, ac lignis exponeret; altera vero, quam nunc in lucem mihi
edendam effe putavi, lingulas res diftinde (quantum ipfe potui) pertradaret.
Nec vero in hac pofteriori parte praetermitto, quam quidque horum fimilitu-
dinem cum caeteris habeat, quove diferimine differat: fed fingillatim, ciim
prior illa, ut dixi, generatim, & universe res easdem perfequatur. Confilium
autem, quo ufus fum, aequis Le&oribus confido probatum iri.. Nam cum
prior illa de univerfis generibus difputatio docendi ordine, & ratione anti-
quiorem locum habeat; h^c vero longe utilior fit, copiofior, jucundior; fa-
ciendum effe non putavi, ut diutius a viris harum artium ftudiofis ha?c ipfa
defiderarentur. Illa jnterim de jure fuo, atque ordine decedet, neque tum
utilitati jure, ac merito fervientem interturbabit. Nam ut fcite 3 & acute
( meo judicio ) vetus Poeta fcripfit:
Etiam oblivifci qui fis interdum expedit.
Expedit oblivifei nunquam loci fui, atque ordinis, ut communibus commo-
dis , quo confllia omnia noftra, & fada referenda funt, confulatur . Quod me
fi quis acrius urgeat, pra?pofterum effe ea pofthabere, qua? antiquiora videan-
tur : imitabor Paffonis Pidoris antiqui didum , qui julfus equum in pulvere
fe volutantem pingere, ciim currentem pinxiffet, quaerenti ei, qui operam ip-
fius conduxerat: Inverte, inquit, tabulam : ita enim habiturus es-> quod petis.
Non aliter ego , fi quis eum librum, quem edam, prius edendum fuiffe dicet,
jubebo eos ita compingendos curare, ut ille, qui pofterior editus erit, ordine
antecedat . Nota praeterea eft Poetarum ars , qui, ut quidam ex eis ipfis feri-
pfit, femper ad eventum feftinant, & in medias res auditorem trahunt. Quin-
immo Naturam ipfam hac in re ducem, &audorem habemus. In condendo
enim mundo , Deus Natura? ipfius parens , & artifex ( fas enim interdum eft
parva,&exigua magnis componere) nonexfuis quamque rem feminibus oriri
juffit, fed ipfas res creavit, quas deinde ad principia fua & femina redire , ex
iisque alia progigni voluit. Accedit, quod hac ratione non aliorum tantum,
fed mea quoque ftudia juvare polium . Ciim enim videre omnia, & experiri
unus nequeat, meum exemplum alienam fpero induftriam excitabit, qua? mihi
erit adjumento ad alia cognofcenda, qua? me adhuc latent, ut fruar labore
alieno vivus, quem mea excitarit induftria.
In his autem feribendis ordinem , brevitatem, ac perfpicuitatem, quam
maxime potui adhibui : quid pra?ftiterim, vos a? qui eritis judices,quibus ftu-
dii mei rationem paucis explico . Nomina rerum , quibus nationes varia?
utuntur (quod novum non eft) primum pofui. Deinde figuras diligenter
expreffas exhibui: tum fapores , pra?terea & qua? tadu percipiuntur quali-
tates explicavi. Poftremd facultates , & lingularum ufus , & fi qua? faditia
funt, ratio nonnunquam indicatur . Et in quibus qua?que locis inveniantur
edocui. Nec vero eam mihi legem inique ftatui, ut hunc ordinem perpetuo
fervarem. Nam fa?pe aliquam ob caufam illum immutare coadus fum. Et
quo-
OMnem hanc , amice Ledor , foflilium, lapidum, variorum terra? ge-
nerum , iisque fimilium hiftoriam , ciim explicare conftituiffem ; in
duas Partes univerfum Opus dividere conftittii, quarum altera ipfa
rerum genera, gencribusque fubjectas partes universe complecteretur, &
qua? his inter ipfas fimilitudo iit, quid inter fe differant , natura, facultate,
dignitate, notis, ac lignis exponeret; altera vero, quam nunc in lucem mihi
edendam effe putavi, lingulas res diftinde (quantum ipfe potui) pertradaret.
Nec vero in hac pofteriori parte praetermitto, quam quidque horum fimilitu-
dinem cum caeteris habeat, quove diferimine differat: fed fingillatim, ciim
prior illa, ut dixi, generatim, & universe res easdem perfequatur. Confilium
autem, quo ufus fum, aequis Le&oribus confido probatum iri.. Nam cum
prior illa de univerfis generibus difputatio docendi ordine, & ratione anti-
quiorem locum habeat; h^c vero longe utilior fit, copiofior, jucundior; fa-
ciendum effe non putavi, ut diutius a viris harum artium ftudiofis ha?c ipfa
defiderarentur. Illa jnterim de jure fuo, atque ordine decedet, neque tum
utilitati jure, ac merito fervientem interturbabit. Nam ut fcite 3 & acute
( meo judicio ) vetus Poeta fcripfit:
Etiam oblivifci qui fis interdum expedit.
Expedit oblivifei nunquam loci fui, atque ordinis, ut communibus commo-
dis , quo confllia omnia noftra, & fada referenda funt, confulatur . Quod me
fi quis acrius urgeat, pra?pofterum effe ea pofthabere, qua? antiquiora videan-
tur : imitabor Paffonis Pidoris antiqui didum , qui julfus equum in pulvere
fe volutantem pingere, ciim currentem pinxiffet, quaerenti ei, qui operam ip-
fius conduxerat: Inverte, inquit, tabulam : ita enim habiturus es-> quod petis.
Non aliter ego , fi quis eum librum, quem edam, prius edendum fuiffe dicet,
jubebo eos ita compingendos curare, ut ille, qui pofterior editus erit, ordine
antecedat . Nota praeterea eft Poetarum ars , qui, ut quidam ex eis ipfis feri-
pfit, femper ad eventum feftinant, & in medias res auditorem trahunt. Quin-
immo Naturam ipfam hac in re ducem, &audorem habemus. In condendo
enim mundo , Deus Natura? ipfius parens , & artifex ( fas enim interdum eft
parva,&exigua magnis componere) nonexfuis quamque rem feminibus oriri
juffit, fed ipfas res creavit, quas deinde ad principia fua & femina redire , ex
iisque alia progigni voluit. Accedit, quod hac ratione non aliorum tantum,
fed mea quoque ftudia juvare polium . Ciim enim videre omnia, & experiri
unus nequeat, meum exemplum alienam fpero induftriam excitabit, qua? mihi
erit adjumento ad alia cognofcenda, qua? me adhuc latent, ut fruar labore
alieno vivus, quem mea excitarit induftria.
In his autem feribendis ordinem , brevitatem, ac perfpicuitatem, quam
maxime potui adhibui : quid pra?ftiterim, vos a? qui eritis judices,quibus ftu-
dii mei rationem paucis explico . Nomina rerum , quibus nationes varia?
utuntur (quod novum non eft) primum pofui. Deinde figuras diligenter
expreffas exhibui: tum fapores , pra?terea & qua? tadu percipiuntur quali-
tates explicavi. Poftremd facultates , & lingularum ufus , & fi qua? faditia
funt, ratio nonnunquam indicatur . Et in quibus qua?que locis inveniantur
edocui. Nec vero eam mihi legem inique ftatui, ut hunc ordinem perpetuo
fervarem. Nam fa?pe aliquam ob caufam illum immutare coadus fum. Et
quo-