DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.69941#0080
7
ARMARIUM
DE TERRARUM GENERIBUS
C A P. I.
Uoni am fuperiiis FoHi 1 ia in univerfum , tum qua? com-
munia funt omnibus generibus, fummatim perfecuti fu-
mus ; confequens nunc effe videtur , ut quacunque ad
ipfas partes generum pertinent, fingillatim explicaro
aggrediamur . Parentis itaque Natura? congruum velut
ordinem fequentes, de Terra primum differemus . Hasc
namque inter Foflilia omnia fimpliciorem naturam o.bti-
nens, prima fefe noftris fenfibus fpedandam offert, ca-
que de caufa nobis omnibus notior eft , atque perfpe-
dior. Accedit quod earum rerum, de quibus agere inftituimus , maxima pars Maxima Foflilium-»
cx crafliore, denfioreque materia conftat; etenim Foflilia plurima terreftrerru Pa£S ex Terra con-
fubftantiam procul dubio magis continent: & qute aqueam habere putantur na-
turam, & fi qua? funt, qua? vel aere,vel igne plurimo conflent, nihilominus pro-
pter fui duritiem, ac foliditatem, terram magis , quam aliud quodvis elementi
genus non obfcure prasfeferre dignofcuntur. Jam vero fi, qua? ubique progi- Terra laudatur.
gnuntur,fpedemus,terra eft ca?teris elementis multo copiofior, pra?ftantiorque;
qua? fi quicquam aliud, eo mirabilior, ac dignior videtur, quod Foflilia omnia,
herbas, frutices, arbores , animantia eunda , atque in his hominem, non modo
fuis frudibus alat, unde & alma dida eft, fed etiam fuftentet, ac tueatur.
Ab ea igitur jure optimo exordiendum nobis erit: fed admonendi prius Ledo- Terra genera duo*
res veniunt, duo effe Terra? genera, alterum fimplex , fyncerum abfque aliqua^
adventitia? materia? mixtione,alterum mixtum. Simplex, fyncerumque id dici- rcrra fimplex qua?,
tur, quod faporum omnium, odorumque plane expers, nullo,pra?ter album, co-
lore pra?ditum videtur; [1] Elemento enim fimplici, fimplex quoque tribuendus
eft color; quia tamen aquis mifcetur , & ex fpirituum quoque fublimatorumj
opere,tingente nimirum fubterranea exhalatione , Terra multicolor apparet,
alioquin candida . Quia vero fimplex, ac fyncera Terra faporum, odorumquo
expers omnium minime reperitur, mixtarum, & quidem earum , quas videro
licuit, naturam tantummodo ftridim,ac breviter attingemus: earum differentia? Terrarum differen-
nonnifi ex odore, fapore,colore, & eis qualitatibus , qua? fub fenfum cadunt, unde accipian-
animadverti poffunt. Nam Foflilibus omnibus , non folum vis fentiendi nulla
ineft, movendique, quibus animalium natura conftituitur ; fed nec aliud ullum
genus anima? inditum eft, quo faltem alantur, incrementum recipiant, & gene-
rent, quemadmodum planta?; propterea etiam nullus inftrumentorum apparatus
necelTarius fuit illis ; quamobrem ad naturam partium,quas fimilares appellant,
magnopere accedunt, in quas non folum odores,fapores, & colores referuntur;
fed etiam qualitates tangendi fenfui fubjeda? . Terrarum igitur quasdam dura?, Terrarum differen-
atque arida? funt,nonnulla? molles,humoreque multo diffluentes; pingues alite; tlKa£a^u-
quasdam non pingues, five macra?; alia? naturam tenacem,& veluti glutino com-
padam habentes; dcnfa? aliae; alia? rara?; nec unius omnes ufus. Varia for-
riuntur nomina, pro diverfitate fcilicet vel ufus , velipfius , unde importantur,
loci. Agricola? terras norunt, quibus pro fimo utantur , qua? marga? dicuntur, Terrarum differen-
de quibus, utpote minus, quam ctetera? , vulgo notis, infra dicemus; alite frugi- tli 20 lifu ’
bus , alia? pafcuis , alite ferendis arboribus aptiores. Vafis inftituendis figuli
te na-
ARMARIUM
DE TERRARUM GENERIBUS
C A P. I.
Uoni am fuperiiis FoHi 1 ia in univerfum , tum qua? com-
munia funt omnibus generibus, fummatim perfecuti fu-
mus ; confequens nunc effe videtur , ut quacunque ad
ipfas partes generum pertinent, fingillatim explicaro
aggrediamur . Parentis itaque Natura? congruum velut
ordinem fequentes, de Terra primum differemus . Hasc
namque inter Foflilia omnia fimpliciorem naturam o.bti-
nens, prima fefe noftris fenfibus fpedandam offert, ca-
que de caufa nobis omnibus notior eft , atque perfpe-
dior. Accedit quod earum rerum, de quibus agere inftituimus , maxima pars Maxima Foflilium-»
cx crafliore, denfioreque materia conftat; etenim Foflilia plurima terreftrerru Pa£S ex Terra con-
fubftantiam procul dubio magis continent: & qute aqueam habere putantur na-
turam, & fi qua? funt, qua? vel aere,vel igne plurimo conflent, nihilominus pro-
pter fui duritiem, ac foliditatem, terram magis , quam aliud quodvis elementi
genus non obfcure prasfeferre dignofcuntur. Jam vero fi, qua? ubique progi- Terra laudatur.
gnuntur,fpedemus,terra eft ca?teris elementis multo copiofior, pra?ftantiorque;
qua? fi quicquam aliud, eo mirabilior, ac dignior videtur, quod Foflilia omnia,
herbas, frutices, arbores , animantia eunda , atque in his hominem, non modo
fuis frudibus alat, unde & alma dida eft, fed etiam fuftentet, ac tueatur.
Ab ea igitur jure optimo exordiendum nobis erit: fed admonendi prius Ledo- Terra genera duo*
res veniunt, duo effe Terra? genera, alterum fimplex , fyncerum abfque aliqua^
adventitia? materia? mixtione,alterum mixtum. Simplex, fyncerumque id dici- rcrra fimplex qua?,
tur, quod faporum omnium, odorumque plane expers, nullo,pra?ter album, co-
lore pra?ditum videtur; [1] Elemento enim fimplici, fimplex quoque tribuendus
eft color; quia tamen aquis mifcetur , & ex fpirituum quoque fublimatorumj
opere,tingente nimirum fubterranea exhalatione , Terra multicolor apparet,
alioquin candida . Quia vero fimplex, ac fyncera Terra faporum, odorumquo
expers omnium minime reperitur, mixtarum, & quidem earum , quas videro
licuit, naturam tantummodo ftridim,ac breviter attingemus: earum differentia? Terrarum differen-
nonnifi ex odore, fapore,colore, & eis qualitatibus , qua? fub fenfum cadunt, unde accipian-
animadverti poffunt. Nam Foflilibus omnibus , non folum vis fentiendi nulla
ineft, movendique, quibus animalium natura conftituitur ; fed nec aliud ullum
genus anima? inditum eft, quo faltem alantur, incrementum recipiant, & gene-
rent, quemadmodum planta?; propterea etiam nullus inftrumentorum apparatus
necelTarius fuit illis ; quamobrem ad naturam partium,quas fimilares appellant,
magnopere accedunt, in quas non folum odores,fapores, & colores referuntur;
fed etiam qualitates tangendi fenfui fubjeda? . Terrarum igitur quasdam dura?, Terrarum differen-
atque arida? funt,nonnulla? molles,humoreque multo diffluentes; pingues alite; tlKa£a^u-
quasdam non pingues, five macra?; alia? naturam tenacem,& veluti glutino com-
padam habentes; dcnfa? aliae; alia? rara?; nec unius omnes ufus. Varia for-
riuntur nomina, pro diverfitate fcilicet vel ufus , velipfius , unde importantur,
loci. Agricola? terras norunt, quibus pro fimo utantur , qua? marga? dicuntur, Terrarum differen-
de quibus, utpote minus, quam ctetera? , vulgo notis, infra dicemus; alite frugi- tli 20 lifu ’
bus , alia? pafcuis , alite ferendis arboribus aptiores. Vafis inftituendis figuli
te na-