DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.69941#0294
Varia idiomorpho
rum materia.
216 Armarium Nonum
&Geodes, foris Taxeam, intus terream: fimiliter Gemonides , & Aculcofe-
rus , intus cryftallinam concludunt, foris opacam , & faxeam obducunt .
Confufam habent Idhyofpinus, & Orneofpinus, bituminofam, faxeam pyri-
toidem, oream . In his itaque horet judicium, nec facile ftatuat, quod genus
ratione materio tales Idiomorphi libi vendicent. Qui vero materiam faxeam,
vel marmoream, vel liliceam proferunt; illi propterea non in fodinis faxi, vel
marmoris, vel inter filices generantur, fed fere privatis in locis oriuntur :
qua? peculiaritas natalium docet, materiam ipforum, quanvis fimilem , pluri-
mum tamen ab iis differre nimirum totius fubftantio ratione : quod eviden-
tias cognofcitur ex caufis illuftrium figurarum, qua? funt in Idiomorphis: Ha?
namque , ficut dicemus, pertinent ad formas fubftantiales, eafque comitan-
tur »
DE DIFFERENTIIS IAIOMOP&HN,
Et Natura .
c A P. II.
COmmittuntur. in pra?fentia ludi Natura?, rerumfimulacrain lapidibus
prope viva, nullis adminiculis conformata, fed innocentis naturo joco :
cujus defedu notantur infames lapidum fpecies in animalibus demonftrato i
tametfi funt rudiufculo, ceterum qua? has nobis fpedandas deinde propo-
nunt. Exemplum igitur fculpturo primum ac piduro inftituifle Natura pra?-
fefert : utroque varias ex lapide repra?lentavit effigies animantium: non-
nullas item figuras operum , quas hominum folertia reperit , quali vero ne
quidem eas concedat induftrio,videri fe ftudeat artis magiftram, veluti quan-
dam conficiendi formulam audoribus pra?fcripturam, prima operum delinea-
menta duxilfe. Lufit autem per clalfes in animantibus : quorum noviflimo
ciim fint plantae, foliis, frudibus, totifque arbufculis lapides depinxit: alia,
qua? plantas fubfequuntur, abjedo naturo animalia fere perfecit: inde pro-
grelfa belluarum fpecies edidit: neque dubitans ad hominem accedere, mem-
bra ejus linguam, cor, atque fexus utriufque fymbolum alfimilavit. His ergo
fpedaculis pra?fens Armarium inftar theatri dicatur: lapides vero qui conti-
nentur , & exhibent ea, more Gr.ocorum, > ideft peculiari forma
proditi, nuncupantur.
Genus , horum materiam infpicienti, multiplex apparet: unde eundis
potius locum.communem prorogativa forma? conftituit, quam per Armaria di-
verla diftrahantur, profertim quia deledus haberi nequit , ciim haud fatis
pateat, cui generi materia fingulorum alfignari debeat . Quo ratio pariter
effecit, ne dubitandum foret fimplices, certofque, quorum eft materia a con-
troverfiis exempta, difponere, atque in locum quenque fuum conftituere.
Hoc modo non erit neceffe in hunc ordinem gemmas cogere , quarum nobi-
litas ludi fuavitatem adjungit: nec admittentur lapides ex trafmutatione re-
rum fpeciem fervantes : non metallici, rariorem a defluxu, & coagmentatio-
ne figuram confecuti. Quantum vero attinet ad materiam lapidum, quos vo-
camus fic habeatur ; partim ipfos integro conflare lapide, qui vel
faxi, vel filicis, vel marmoris fpecimen probent : partim fnccis permifeeri ,
aut metalli veftigiis , & Pyrito : partim aliam a fe materiam concludere, ter-
ream , vel faxeam, vel cryftallinam . Proinde durities omnium pro ratione
materio, colorque varius exiftimatur . Nitorem aliqui proter opinionem ,
commiffuris perfradis, detegunt, aliqui proferunt in ambitu, quidam ab arte
fufcipiunt,iniquiores quidam permanent.
Sed formarum ineundo funt rationes duo: facilior prima,
continet, quos e conventu materio, partiumque applicatione fortuito, ac te-
mere
rum materia.
216 Armarium Nonum
&Geodes, foris Taxeam, intus terream: fimiliter Gemonides , & Aculcofe-
rus , intus cryftallinam concludunt, foris opacam , & faxeam obducunt .
Confufam habent Idhyofpinus, & Orneofpinus, bituminofam, faxeam pyri-
toidem, oream . In his itaque horet judicium, nec facile ftatuat, quod genus
ratione materio tales Idiomorphi libi vendicent. Qui vero materiam faxeam,
vel marmoream, vel liliceam proferunt; illi propterea non in fodinis faxi, vel
marmoris, vel inter filices generantur, fed fere privatis in locis oriuntur :
qua? peculiaritas natalium docet, materiam ipforum, quanvis fimilem , pluri-
mum tamen ab iis differre nimirum totius fubftantio ratione : quod eviden-
tias cognofcitur ex caufis illuftrium figurarum, qua? funt in Idiomorphis: Ha?
namque , ficut dicemus, pertinent ad formas fubftantiales, eafque comitan-
tur »
DE DIFFERENTIIS IAIOMOP&HN,
Et Natura .
c A P. II.
COmmittuntur. in pra?fentia ludi Natura?, rerumfimulacrain lapidibus
prope viva, nullis adminiculis conformata, fed innocentis naturo joco :
cujus defedu notantur infames lapidum fpecies in animalibus demonftrato i
tametfi funt rudiufculo, ceterum qua? has nobis fpedandas deinde propo-
nunt. Exemplum igitur fculpturo primum ac piduro inftituifle Natura pra?-
fefert : utroque varias ex lapide repra?lentavit effigies animantium: non-
nullas item figuras operum , quas hominum folertia reperit , quali vero ne
quidem eas concedat induftrio,videri fe ftudeat artis magiftram, veluti quan-
dam conficiendi formulam audoribus pra?fcripturam, prima operum delinea-
menta duxilfe. Lufit autem per clalfes in animantibus : quorum noviflimo
ciim fint plantae, foliis, frudibus, totifque arbufculis lapides depinxit: alia,
qua? plantas fubfequuntur, abjedo naturo animalia fere perfecit: inde pro-
grelfa belluarum fpecies edidit: neque dubitans ad hominem accedere, mem-
bra ejus linguam, cor, atque fexus utriufque fymbolum alfimilavit. His ergo
fpedaculis pra?fens Armarium inftar theatri dicatur: lapides vero qui conti-
nentur , & exhibent ea, more Gr.ocorum, > ideft peculiari forma
proditi, nuncupantur.
Genus , horum materiam infpicienti, multiplex apparet: unde eundis
potius locum.communem prorogativa forma? conftituit, quam per Armaria di-
verla diftrahantur, profertim quia deledus haberi nequit , ciim haud fatis
pateat, cui generi materia fingulorum alfignari debeat . Quo ratio pariter
effecit, ne dubitandum foret fimplices, certofque, quorum eft materia a con-
troverfiis exempta, difponere, atque in locum quenque fuum conftituere.
Hoc modo non erit neceffe in hunc ordinem gemmas cogere , quarum nobi-
litas ludi fuavitatem adjungit: nec admittentur lapides ex trafmutatione re-
rum fpeciem fervantes : non metallici, rariorem a defluxu, & coagmentatio-
ne figuram confecuti. Quantum vero attinet ad materiam lapidum, quos vo-
camus fic habeatur ; partim ipfos integro conflare lapide, qui vel
faxi, vel filicis, vel marmoris fpecimen probent : partim fnccis permifeeri ,
aut metalli veftigiis , & Pyrito : partim aliam a fe materiam concludere, ter-
ream , vel faxeam, vel cryftallinam . Proinde durities omnium pro ratione
materio, colorque varius exiftimatur . Nitorem aliqui proter opinionem ,
commiffuris perfradis, detegunt, aliqui proferunt in ambitu, quidam ab arte
fufcipiunt,iniquiores quidam permanent.
Sed formarum ineundo funt rationes duo: facilior prima,
continet, quos e conventu materio, partiumque applicatione fortuito, ac te-
mere