Miziołek, Jerzy: Uniwersytet Warszawski: dzieje i tradycja (Warszawa, 2005)

IV Oddział Sztuk Pięknych
i jego rola w tworzeniu
kultury artystycznej
Warszawy

Powstanie Uniwersytetu Warszawskiego było wielkim
wydarzeniem nie tylko w dziejach nauki polskiej, ale tak-
że w dziejach polskiej sztuki. Za sprawą Oddziału Sztuk
Pięknych — pierwszej warszawskiej szkoły artystycznej —
w murach Uniwersytetu Królewsko-Warszawskiego naro-
dziła się polska sztuka narodowa. Niemalże do samych
początków XIX wieku trzeba mówić raczej nie o sztuce
polskiej, a o polskiej kulturze artystycznej. Twórcami dzie-
ła sztuki byli bowiem w dawnej Rzeczypospolitej głównie
artyści obcego pochodzenia. Tworzyli wprawdzie na zamó-
wienie polskich mecenasów, często nawet z ich wielkim
udziałem, jak to miało miejsce m.in. w przypadku Zygmunta
Starego czy Jana III Sobieskiego, ale przybywali do Polski
jako uformowani artyści, wykształceni we Florencji, Rzy-
mie, Wenecji, Paryżu czy Dreźnie. Procent rodzimych twór-
ców, takich jak Jan Michałowicz z Urzędowa, Jerzy Eleu-
ter Siemiginowski czy Szymon Czechowicz, aż po czasy
Stanisława Augusta był stosunkowo niewielki. Wszakże
nawet w drugiej połowie XVIII wieku, kiedy objawiły się
takie talenty, jak Franciszek Smuglewicz, Kazimierz Woj-
niakowski, Stanisław Zawadzki, Jakub Kubicki czy Flilary
Szpilowski, wciąż nie byli oni większością wśród artystów
działających w Rzeczypospolitej. Warto przypomnieć w tym
miejscu słowa Inflantczyka Fryderyka Schulza, któremu
w 1793 roku przyszło spędzić sporo czasu w naszej stolicy:
„Naprawdę, nie można powiedzieć, że w Warszawie pol-
ska sztuka kwitnie, gdyż artyści, co się nią zajmują byli i są
cudzoziemcy: Włosi, Francuzi, Niemcy, ale to, co tu utwo-
rzyli pozostaje w Warszawie i może uważać się za szkolę,
która dla zachęty i wykształcenia miejscowych artystów
w przyszłości wielce przyczynić się może”1. Tak się właśnie
stało, gdy w latach 1817-1831 funkcjonował na Uniwersy-
100

J