DOI Artikel:
Jankowska-Marzec, Agnieszka: Malarstwo Andrzeja Żygadły: W "stylu retro"?
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.40996#0050
przez pierwsze dwadzieścia lat swojego życia, bardzo wcześnie zainteresował się
lokalną historią polsko-ukraińskiego pogranicza. Już jako uczeń gimnazjum i Li-
ceum Plastycznego w Jarosławiu odbywał spotkania z najstarszymi mieszkańcami
okolicznych wiosek, podczas których słuchał z zapałem zarówno ich opowieści
o życiu codziennym, tradycji, obrzędach, jak i śpiewanych przez nich pieśni, rów-
nocześnie pilnie notując szczegóły dotyczące architektury cerkiewnej, zwłaszcza
historii obiektów2. Nie bez znaczenia dla rozwoju jego zainteresowań regionalnym
dziedzictwem była też działalność w szczepie harcerskim „Kresy”, w którym kulty-
wowano zainteresowania pograniczem i jego tradycją.
Zafascynowany opuszczonymi cmentarzami i architekturą cerkiewną, rozpoczął
więc na własną rękę akcję inwentaryzacyjną, wykonując fotografie i rysunki zrujno-
wanych domów i zniszczonych świątyń. Jak sam wspomina: „najbardziej intereso-
wały mnie miejsca wolne od ingerencji tzw. nowoczesności”3. Miał równocześnie
świadomość, że konieczny jest pośpiech w rejestrowaniu reliktów odchodzącego
świata ze względu na naturalną wymianę pokoleń, a przede wszystkim szybkość
przemian cywilizacyjnych zachodzących nawet w najbardziej kresowych wioskach
Polski południowo-wschodniej. Zdobyte wówczas doświadczenia zaowocowały
podjęciem przez niego studiów na dwóch wydziałach krakowskiej Akademii Sztuk
Pięknych: Malarstwa oraz Restauracji i Konserwacji Dzieł Sztuki4. Swoją pasję
rozwijał działając również aktywnie w Stowarzyszeniu „Magurycz” jako członek
jego zarządu. Celem Stowarzyszenia jest „ratowanie, inwentaryzacja i dokumenta-
cja sztuki sepulkralnej, krzyży i kapliczek przydrożnych oraz wszelkich obiektów
sztuki cerkiewnej, pozostających bez opieki [...] na terenach zamieszkanych pier-
wotnie przez Bojków i Łemków, ale także Żydów, Polaków, Cyganów i Niemców”5.
Artysta nie ograniczał się jednak tylko do działań praktycznych (inwentaryzator-
skich i konserwatorskich)6, ale prowadził własne badania i kwerendy archiwalne,
2 Jak zauważył w rozmowie z autorką artysta, kwestie dramatycznych wydarzeń, które rozegrały się
na tych terenach podczas ii wojny światowej i tuż po jej zakończeniu: walki polsko-ukraińskie,
działalność upa i akcja „Wisła”, podejmowane były niechętnie zarówno przez Polaków, jak
i osoby deklarujące się jako Rusini (używające na określenie swojej przynależności narodowej
wciąż tego dawnego terminu) czy Ukraińcy; wywiad z artystą, czerwiec 2015.
3 A. Żygadło, D.O.M., mps pracy magisterskiej obronionej na Wydziale Malarstwa Akademii
Sztuk Pięknych w Krakowie, Kraków 2014, s. 5.
4 Studia na Wydziale Malarstwa asp w Krakowie: 2008-2014. Dyplom w pracowni prof. Leszka
Misiaka. Obecnie student vi roku WKiRDS.
5 http://www.magurycz.org/ (stan na: 2.02.2017).
6 Andrzej Żygadło uczestniczył w wielu akcjach, do najważniejszych należą: inicjatywy podejmo-
wane w ramach działania w strukturach szczepu harcerskiego „Kresy” (pomoc przy odbudowie
zespołu cerkiewnego w Łopience w Bieszczadach w latach 2002-2010, co sezon zwykle dwa-trzy
wyjazdy w roku; odbudowa kapliczki w Ruskiej Wsi [okolice Dubiecka] - 2006; inwentaryzacja
drewnianej architektury Przeworska - 2006-2010); inicjatywy organizowane przez artystę do
2010 (remont z użyciem metod konserwatorskich cmentarza w Rożniatowie we współpracy ze
Stanisławem Krycińskim - sierpień 2009; remont z użyciem metod konserwatorskich cmentarza
w Ostrowie Przeworskim we współpracy ze Stanisławem Krycińskim - wrzesień 2010; inwenta-
ryzacja drewnianej architektury w powiecie przeworskim; inicjatywa na rzecz zachowania zabyt-
kowej ulicy drewnianych domów przymurówych przy ul. Kilińskiego w Przeworsku [od 2006
do 2012]); obozy w ramach działania Stowarzyszenia „Magurycz” (wykopaliska archeologiczne
na wzgórzu po cerkwi parafialnej w Uluczu - sierpień 2011; remont z użyciem metod konserwa-
torskich cmentarza w Prituliwce na Podolu Kamienieckim - wrzesień 2011; remont dzwonnicy
cerkiewnej w [nieistniejącej wsi] Polany Surowiczne w Beskidzie Niskim lipiec-wrzesień 2013);
inicjatywy organizowane przez artystę po 2010 (indywidualna dokumentacja drewnianej archi-
tektury ludowej na Podarpaciu - 2002-2015; obóz inwentaryzacyjny drewnianej architektury
48
ARTYKUŁY
Agnieszka Jankowska-Marzec
lokalną historią polsko-ukraińskiego pogranicza. Już jako uczeń gimnazjum i Li-
ceum Plastycznego w Jarosławiu odbywał spotkania z najstarszymi mieszkańcami
okolicznych wiosek, podczas których słuchał z zapałem zarówno ich opowieści
o życiu codziennym, tradycji, obrzędach, jak i śpiewanych przez nich pieśni, rów-
nocześnie pilnie notując szczegóły dotyczące architektury cerkiewnej, zwłaszcza
historii obiektów2. Nie bez znaczenia dla rozwoju jego zainteresowań regionalnym
dziedzictwem była też działalność w szczepie harcerskim „Kresy”, w którym kulty-
wowano zainteresowania pograniczem i jego tradycją.
Zafascynowany opuszczonymi cmentarzami i architekturą cerkiewną, rozpoczął
więc na własną rękę akcję inwentaryzacyjną, wykonując fotografie i rysunki zrujno-
wanych domów i zniszczonych świątyń. Jak sam wspomina: „najbardziej intereso-
wały mnie miejsca wolne od ingerencji tzw. nowoczesności”3. Miał równocześnie
świadomość, że konieczny jest pośpiech w rejestrowaniu reliktów odchodzącego
świata ze względu na naturalną wymianę pokoleń, a przede wszystkim szybkość
przemian cywilizacyjnych zachodzących nawet w najbardziej kresowych wioskach
Polski południowo-wschodniej. Zdobyte wówczas doświadczenia zaowocowały
podjęciem przez niego studiów na dwóch wydziałach krakowskiej Akademii Sztuk
Pięknych: Malarstwa oraz Restauracji i Konserwacji Dzieł Sztuki4. Swoją pasję
rozwijał działając również aktywnie w Stowarzyszeniu „Magurycz” jako członek
jego zarządu. Celem Stowarzyszenia jest „ratowanie, inwentaryzacja i dokumenta-
cja sztuki sepulkralnej, krzyży i kapliczek przydrożnych oraz wszelkich obiektów
sztuki cerkiewnej, pozostających bez opieki [...] na terenach zamieszkanych pier-
wotnie przez Bojków i Łemków, ale także Żydów, Polaków, Cyganów i Niemców”5.
Artysta nie ograniczał się jednak tylko do działań praktycznych (inwentaryzator-
skich i konserwatorskich)6, ale prowadził własne badania i kwerendy archiwalne,
2 Jak zauważył w rozmowie z autorką artysta, kwestie dramatycznych wydarzeń, które rozegrały się
na tych terenach podczas ii wojny światowej i tuż po jej zakończeniu: walki polsko-ukraińskie,
działalność upa i akcja „Wisła”, podejmowane były niechętnie zarówno przez Polaków, jak
i osoby deklarujące się jako Rusini (używające na określenie swojej przynależności narodowej
wciąż tego dawnego terminu) czy Ukraińcy; wywiad z artystą, czerwiec 2015.
3 A. Żygadło, D.O.M., mps pracy magisterskiej obronionej na Wydziale Malarstwa Akademii
Sztuk Pięknych w Krakowie, Kraków 2014, s. 5.
4 Studia na Wydziale Malarstwa asp w Krakowie: 2008-2014. Dyplom w pracowni prof. Leszka
Misiaka. Obecnie student vi roku WKiRDS.
5 http://www.magurycz.org/ (stan na: 2.02.2017).
6 Andrzej Żygadło uczestniczył w wielu akcjach, do najważniejszych należą: inicjatywy podejmo-
wane w ramach działania w strukturach szczepu harcerskiego „Kresy” (pomoc przy odbudowie
zespołu cerkiewnego w Łopience w Bieszczadach w latach 2002-2010, co sezon zwykle dwa-trzy
wyjazdy w roku; odbudowa kapliczki w Ruskiej Wsi [okolice Dubiecka] - 2006; inwentaryzacja
drewnianej architektury Przeworska - 2006-2010); inicjatywy organizowane przez artystę do
2010 (remont z użyciem metod konserwatorskich cmentarza w Rożniatowie we współpracy ze
Stanisławem Krycińskim - sierpień 2009; remont z użyciem metod konserwatorskich cmentarza
w Ostrowie Przeworskim we współpracy ze Stanisławem Krycińskim - wrzesień 2010; inwenta-
ryzacja drewnianej architektury w powiecie przeworskim; inicjatywa na rzecz zachowania zabyt-
kowej ulicy drewnianych domów przymurówych przy ul. Kilińskiego w Przeworsku [od 2006
do 2012]); obozy w ramach działania Stowarzyszenia „Magurycz” (wykopaliska archeologiczne
na wzgórzu po cerkwi parafialnej w Uluczu - sierpień 2011; remont z użyciem metod konserwa-
torskich cmentarza w Prituliwce na Podolu Kamienieckim - wrzesień 2011; remont dzwonnicy
cerkiewnej w [nieistniejącej wsi] Polany Surowiczne w Beskidzie Niskim lipiec-wrzesień 2013);
inicjatywy organizowane przez artystę po 2010 (indywidualna dokumentacja drewnianej archi-
tektury ludowej na Podarpaciu - 2002-2015; obóz inwentaryzacyjny drewnianej architektury
48
ARTYKUŁY
Agnieszka Jankowska-Marzec