Modus: Prace z historii sztuki (16.2016)

ftrs./{>f/sxsrt'j/////s?j'/x>
7

- '

!io t $


kowie, Sala II
cal. Satumin i
skl 1858

M»cj*cc pmchow. kliszy

Wym. kliszy I Dala zdjęcia I

2. Obraz Sala druga
zwana rycerską wystawy
starożytności w Krakowie,
fot. August Biasion, 1859,
awers. Fototeka ihs uj,
Sygn. IHSUJ P 019821.
Repr. Fototeka ihs uj

O ile w latach czterdziestych xix wieku
fotograficzne (czy też dokładniej: dageroty-
powe) reprodukcje dzieł sztuki były na zie-
miach polskich zjawiskiem raczej marginal-
nym, o tyle w latach pięćdziesiątych - wraz
z wprowadzeniem techniki mokrej płyty kolo-
dionowej - można zauważyć pewne ożywienie,
zwiastujące prawdziwy rozwój tej gałęzi foto-
grafii w kolejnych dekadach. To, co w latach
czterdziestych ograniczało się do okazjonal-
nego dokumentowania portretów przodków
czy miejskich wedut, w latach pięćdziesiątych
powoli zaczęło stawać się faktycznym fotogra-
fowaniem dzieł sztuki (prac współczesnych
artystów i obiektów o wartości historycznej)
na szerszą skalę. Jednym z najwcześniejszych
przykładów takiej reprodukcji jest niezacho-
wane zdjęcie akwareli Juliusza Kossaka wy-
konane zapewne w 1853 roku przez Józefa
Giwartowskiego32, jednak fotografem, który
szczególnie związany był z tym gatunkiem
fotografii, był przywoływany już Karol Bey-
er. Nie tylko był on autorem wspomnianych
wcześniej unikatowych dagerotypów, ale prze-
de wszystkim stworzył pionierskie albumy
z dwóch wystaw starożytności: w Warszawie
(1856-1857) i Krakowie (1858-1859)33. Wydany
w 1856 roku album z fotografiami przedstawia-
jącymi eksponaty z wystawy warszawskiej był pierwszą tego typu publikacją na
ziemiach polskich34. Gdy dwa lata później Beyer przybył z Warszawy na wystawę
krakowską, oprócz prezentowanych na niej zabytków utrwalił także karty Kodeksu
Baltazara Behema oraz widoki miasta, stając się w ten sposób autorem najstarszych
znanych fotografii Krakowa35. Zreprodukowanych przez niego w latach pięćdzie-

/““W

Z1,) .'.f/w CZ.r


3. Obraz Sala druga
zwana rycerską wystawy
starożytności w Krakowie,
fot. August Biasion, 1859,
rewers. Fototeka ihs uj,
Sygn. IHSUJ P 019821.
Repr. Fototeka ihs uj

siątych dzieł sztuki było więcej, o czym świadczy choćby ogłoszenie prasowe z 1859
roku, w którym informował o fotografiach swojego autorstwa, przedstawiających
trzydzieści osiem obrazów, grafik i rzeźb współczesnych artystów polskich36.
Najstarsze z omawianych w tym artykule zdjęć37 (ii. 2,3) pochodzi z tego właśnie
dość wczesnego okresu powstawania fotograficznych reprodukcji dzieł sztuki per se

32 W. Mossakowska, Początki fotografii w Warszawie, s. 155, przyp. 538; s. 200-201.
33 K. Beyer, Album wystawy starożytności i przedmiotów sztuki, Warszawa 1856 (także w wersji
francuskojęzycznej pod tytułem: Album de lexposition des objets dart et dantiąuite); idem,
Album fotograficzne wystawy starożytności i Zabytków sztuki urządzonej przez c.k. Towarzystwo
Naukowe w Krakowie 1858 i 1859 r., Warszawa 1859.
34 W. Mossakowska, Początki fotografii w Warszawie, s. 83.
35 Eadem, A. Zeńczak, Kraków na starej fotografii, Kraków 1984, s. 11.
36 K. Beyer, Wiadomości o fotografiach mających wartość historyczną albo artystyczną wykonanych
w Zakładzie Karola Beyera, w Warszawie Nr. 389, „Gazeta Warszawska”, 1859, nr 330, s. 6.
37 Fototeka ihs uj, sygn. ihsuj p 019821. Obraz Sala druga zwana rycerską wystawy starożyt-
ności w Krakowie, fot. August Biasion, 1859. Odbitka albuminowa, 13,4 x 16,8 cm, na kartonie,

80

ARTYKUŁY

Anna Bednarek