Modus: Prace z historii sztuki (17.2017)

7. Antoni Rarogiewicz,
fragment belkowania
ołtarza głównego, kościół
Bernardynów, Przeworsk.
Fot. Agata Dworzak

giewicza. W partii belkowania bernardyńskie-
go ołtarza doszukać się można także aplikacji
ornamentalnych powtarzających niewielkie,
akantowe elementy z farnego retabulum.
Dla fary przeworskiej Antoni Rarogiewicz
wykonał dwa przytęczowe ołtarze boczne pw.
Najświętszego Serca Jezusa i Matki Boskiej31 (il.
9-10). Jak się wydaje, starał się dostosować ich
kompozycję do głównej nastawy, wykorzystując
po raz kolejny dynamiczny rzut z ukośnie od-
stawionymi kolumnami. Plejada zastosowanej
ornamentyki jest tutaj większa, nie brak w nastawach niewielkich aplikacji suchego
akantu, wyeksponowanych na cokołach i konsolach wolutowych motywów cęgowych
wstęgi regencyjnej (nawiązujących najwyraźniej do dekoracji stalli w prezbiterium),

częścią środkową z trójkątnym przyczółkiem
i stylizowaną ramą pola głównego. Umieszcze-
nie w partiach konstrukcyjnych ornamentu,
który z oddali przypomina małżowinowo-
-chrząstowy, jednak w istocie wykonany jest
z karbowanych „rogalików” układających się
w serpentynę, dodatkowo owiniętych liśćmi
(il. 7), wyklucza nowożytną genezę ołtarza. War-
to natomiast podkreślić zależności kompozy-
cyjne, jakie łączą nastawę z głównym ołtarzem
w farze przeworskiej, bowiem dzieło Rarogie-
wicza bezpośrednio odwołuje się do tej pracy.
Ołtarz w byłym kościele Bożogrobców
(il. 8) był przez Jakuba Sitę łączony z enigma-
tycznym snycerzem i wójtem przeworskim
Pomarańskim29, później został jednak przeko-
nująco atrybuowany Jerzemu Hankisowi przez
Tomasza Pasteczkę i datowany na 1715 r.30
W ślad za retabulum z fary Rarogiewicz powtó-
rzył ogólne rozplanowanie kompozycji, jednak
z o wiele skromniejszą artykulacją, a także całe
zwieńczenie z płaskorzeźbioną sceną pośrod-
ku. Inna jest oczywiście ornamentyka obu
struktur - Hankisowska operuje suchym, cha-
rakterystycznym dla warsztatu tego rzeźbiarza
akantem, a małżowinowo-rocailleowa u Raro-

8. Jerzy Hankis?, ołtarz
główny, kościół farny, Prze-
worsk. Fot. Agata Dworzak

29 J. Sito, Thomas Hutter rzeźbiarz późnego baroku, Warszawa-Przemyśl 2002, s. 195.
30 T. Pasteczka,„Jerzy Hankis snycerz krakowski”, praca magisterska napisana w Instytucie Historii
Sztuki UJ pod kierunkiem prof. dr. hab. Jana K. Ostrowskiego, Kraków 2005, mps w IHS UJ.
Pasteczka tłumaczył niejednorodność dekoracji rzeźbiarskiej zwieńczenia i dolnej kondygnacji
śmiercią Hankisa w 1715 r., która poprzedziła całkowite wykończenie ołtarza przeworskiego.
Ze snycerzem tym połączył także ambonę w farze przeworskiej.
31 J. Hubner-Wojciechowska, J. Birulow, Rarogiewicz, Antoni, s. 228. Autorzy noty podają, że ołtarze
powstały w 1883 r.

40

ARTYKUŁY

Agata Dworzak