DOI Artikel:
Knapik, Aleksandra: Nieznane materiały źródłowe dotyczące rodziny Wojtychów, ogrodników na usługach Potockich z Krzeszowic w latach 1831-1927
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.41992#0052
ówczesnego wyglądu zachowanego parku, była wielopokoleniowa rodzina Wojty-
chów, dotąd nieznana i nigdy niewzmiankowana w opracowaniach naukowych.
Dotychczas w literaturze wymieniano następujące osoby piastujące stanowisko
ogrodnika w dobrach krzeszowickich: Wawrzyniec Barański (1785), Gubarzewski
i nieznany z nazwiska Józef (1794-1797) oraz Stanisław Bogacki (1803-1817)2. Ko-
lejną osobą pracującą na tym stanowisku był prawdopodobnie niejaki Kamieński,
autor listu skierowanego do zarządcy ogrodów łańcuckich zatytułowanego „Katalog
Drzew orientalnych i Krzewów” z 21 stycznia 1823 r.3 Natomiast jedynym ogrodni-
kiem z drugiej poi. XIX w., wspomnianym przez Gerarda Ciołka w nawiązaniu do
założenia krzeszowickiego, był niejaki K. Schwarz4. W materiałach archiwalnych
wzmiankowany jest również nieznany z imienia Wierzbicki, poprzednik Jana Woj-
tycha na stanowisku zarządcy Ogrodu Kwiatowego5.
Celem artykułu jest przedstawienie dotychczas niepublikowanych materiałów
źródłowych z Archiwum Narodowego w Krakowie z zespołu Archiwum Ogrod-
niczego rodziny Wojtychów z Krzeszowic z lat 1831-1927. Całość zespołu składa
się z piętnastu dokumentów ponumerowanych kolejno od 1 do 47, zapisanych na
luźnych kartkach. Główny dokument, czyli „Historia rodziny”, została spisana
przez Jana Wojtycha (1865-1942) w 1924 r.6 Na przestrzeni niemal stu lat została
tam przedstawiona praca trzech pokoleń rodziny ogrodników, której członkowie
byli kolejno zatrudniani przez rodzinę Potockich z Krzeszowic w celu zarządzania
tamtejszymi ogrodami. Funkcje kierownicze przechodziły z ojca na syna.
W poszczególnych źródłach można spotkać się ze zróżnicowaną pisownią na-
zwiska Wojtych. Ogrodnik dóbr hrabiego Artura Potockiego na zachowanej umo-
wie pracy podpisał się jako „Franz Woitech”7. W początkowej części dokumentu
wymieniany był jako „Franciszek Woytech”8. Inna forma występowała w przypadku
syna Franciszka, Adolfa Wojtecha9, który określany był również jako „Wojtich”10.
Najczęściej jednak zapisywano spolszczoną nazwę „Wojtych”, używaną ostatecznie
przez Jana, autora spisanej historii rodzinnej, i to ten zapis został przyjęty w ni-
niejszym artykule.
Nie ma pewnych informacji co do pochodzenia rodziny Wojtychów, osta-
tecznie osiadłych w Krzeszowicach. Samo nazwisko - jego odmienna pisownia -
wskazywałoby na pochodzenie czeskie (ił. 1). Ostatecznie przemawiałoby za tym,
niepotwierdzone w pisemnych źródłach, miejsce narodzin nestora rodu Franza
2 B. Majewska-Maszkowska, Krzeszowice - uzdrowisko księżnej Marszałkowej,,,Kwartalnik Archi-
tektury i Urbanistyki”, 15,1970, s. 130.
3 Archiwum Narodowe w Krakowie (dalej: ANKr.), Archiwum Potockich z Krzeszowic (dalej:
AKPot), sygn. 2948,„Księga rachunkowa ogrodów kwiatowych, warzywnych i sadów”, s. 165-167.
List zawiera spis niektórych gatunków roślin uprawianych w ogrodach łańcuckich oraz dołączoną
prośbę dotyczącą możliwości ich rozmnożenia w ogrodach krzeszowickich, zob. Aneks 1.
4 G. Ciołek, W. Plapis, Materiały do Słownika Twórców Ogrodów Połskich, Warszawa 1968, s. 86.
5 ANKr., Archiwum ogrodnicze rodziny Wojtychów z Krzeszowic (dalej: AOW), sygn. 29/645/316,
„Historia ogrodnicza rodziny Wojtychów spisana przez Jana Wojtycha w Krzeszowicach w 1924
roku”, s. 3, zob. Aneks 2.
6 Ibidem, s. 1-8.
7 ANKr., AOW, sygn. 29/645/316, „Kontrakt Franciszka Wojtycha z 10.11.1831 r.” s. 19, zob. Aneks 3.
8 Ibidem, s. 17.
9 ANKr., AOW, sygn. 29/645/316,„Zaświadczenie o odbyciu praktyki w ogrodach krzeszowickich
z dnia 3.05.1845 r.” s. 21. zob. Aneks 4.
10 ANKr., AOW, sygn. 29/645/316, „Zaświadczenie o odbyciu praktyki w Ogrodzie Botanicznym
Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie z dnia 7.01.1848 r.”, s. 23 - dokument uszkodzony.
52
ARTYKUŁY
Aleksandra Knapik
chów, dotąd nieznana i nigdy niewzmiankowana w opracowaniach naukowych.
Dotychczas w literaturze wymieniano następujące osoby piastujące stanowisko
ogrodnika w dobrach krzeszowickich: Wawrzyniec Barański (1785), Gubarzewski
i nieznany z nazwiska Józef (1794-1797) oraz Stanisław Bogacki (1803-1817)2. Ko-
lejną osobą pracującą na tym stanowisku był prawdopodobnie niejaki Kamieński,
autor listu skierowanego do zarządcy ogrodów łańcuckich zatytułowanego „Katalog
Drzew orientalnych i Krzewów” z 21 stycznia 1823 r.3 Natomiast jedynym ogrodni-
kiem z drugiej poi. XIX w., wspomnianym przez Gerarda Ciołka w nawiązaniu do
założenia krzeszowickiego, był niejaki K. Schwarz4. W materiałach archiwalnych
wzmiankowany jest również nieznany z imienia Wierzbicki, poprzednik Jana Woj-
tycha na stanowisku zarządcy Ogrodu Kwiatowego5.
Celem artykułu jest przedstawienie dotychczas niepublikowanych materiałów
źródłowych z Archiwum Narodowego w Krakowie z zespołu Archiwum Ogrod-
niczego rodziny Wojtychów z Krzeszowic z lat 1831-1927. Całość zespołu składa
się z piętnastu dokumentów ponumerowanych kolejno od 1 do 47, zapisanych na
luźnych kartkach. Główny dokument, czyli „Historia rodziny”, została spisana
przez Jana Wojtycha (1865-1942) w 1924 r.6 Na przestrzeni niemal stu lat została
tam przedstawiona praca trzech pokoleń rodziny ogrodników, której członkowie
byli kolejno zatrudniani przez rodzinę Potockich z Krzeszowic w celu zarządzania
tamtejszymi ogrodami. Funkcje kierownicze przechodziły z ojca na syna.
W poszczególnych źródłach można spotkać się ze zróżnicowaną pisownią na-
zwiska Wojtych. Ogrodnik dóbr hrabiego Artura Potockiego na zachowanej umo-
wie pracy podpisał się jako „Franz Woitech”7. W początkowej części dokumentu
wymieniany był jako „Franciszek Woytech”8. Inna forma występowała w przypadku
syna Franciszka, Adolfa Wojtecha9, który określany był również jako „Wojtich”10.
Najczęściej jednak zapisywano spolszczoną nazwę „Wojtych”, używaną ostatecznie
przez Jana, autora spisanej historii rodzinnej, i to ten zapis został przyjęty w ni-
niejszym artykule.
Nie ma pewnych informacji co do pochodzenia rodziny Wojtychów, osta-
tecznie osiadłych w Krzeszowicach. Samo nazwisko - jego odmienna pisownia -
wskazywałoby na pochodzenie czeskie (ił. 1). Ostatecznie przemawiałoby za tym,
niepotwierdzone w pisemnych źródłach, miejsce narodzin nestora rodu Franza
2 B. Majewska-Maszkowska, Krzeszowice - uzdrowisko księżnej Marszałkowej,,,Kwartalnik Archi-
tektury i Urbanistyki”, 15,1970, s. 130.
3 Archiwum Narodowe w Krakowie (dalej: ANKr.), Archiwum Potockich z Krzeszowic (dalej:
AKPot), sygn. 2948,„Księga rachunkowa ogrodów kwiatowych, warzywnych i sadów”, s. 165-167.
List zawiera spis niektórych gatunków roślin uprawianych w ogrodach łańcuckich oraz dołączoną
prośbę dotyczącą możliwości ich rozmnożenia w ogrodach krzeszowickich, zob. Aneks 1.
4 G. Ciołek, W. Plapis, Materiały do Słownika Twórców Ogrodów Połskich, Warszawa 1968, s. 86.
5 ANKr., Archiwum ogrodnicze rodziny Wojtychów z Krzeszowic (dalej: AOW), sygn. 29/645/316,
„Historia ogrodnicza rodziny Wojtychów spisana przez Jana Wojtycha w Krzeszowicach w 1924
roku”, s. 3, zob. Aneks 2.
6 Ibidem, s. 1-8.
7 ANKr., AOW, sygn. 29/645/316, „Kontrakt Franciszka Wojtycha z 10.11.1831 r.” s. 19, zob. Aneks 3.
8 Ibidem, s. 17.
9 ANKr., AOW, sygn. 29/645/316,„Zaświadczenie o odbyciu praktyki w ogrodach krzeszowickich
z dnia 3.05.1845 r.” s. 21. zob. Aneks 4.
10 ANKr., AOW, sygn. 29/645/316, „Zaświadczenie o odbyciu praktyki w Ogrodzie Botanicznym
Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie z dnia 7.01.1848 r.”, s. 23 - dokument uszkodzony.
52
ARTYKUŁY
Aleksandra Knapik