DOI Artikel:
Pajor, Piotr: Kilka uwag o okolicznościach budowy i formie architektonicznej kościoła Klarysek w Starym Sączu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.44918#0019
□
o
mała liczba ozdobnych elementów. Jeśli wniosek ten jest słuszny, to pozwala na
uściślenie momentu rozpoczęcia budowy kościoła - nie mogło to nastąpić przed
rokiem 1320, w którym zaczęto wznosić katedrę. Oznacza to, że kościół powstał
w czasie nie dłuższym niż dwanaście lat, co wydaje się możliwe, ale wskazuje na
dość szybkie tempo prac.
Oddelegowanie do Starego Sącza kamieniarzy z warsztatu katedralnego, w tym
udział w przedsięwzięciu mistrza zdolnego zaprojektować wyrafinowany maswerk
przezrocza empory, zdaje się też, jak zauważyli już Łuszczkiewicz i Crossley, świadczyć
na korzyść udziału w fundacji pary królewskiej, bez której protekcji siostrom zapewne
trudno byłoby pozyskać wawelskich twórców50. Należy tu zresztą podkreślić, że związki
Władysława Łokietka i Jadwigi z klasztorem w Starym Sączu były głębokie i różnorod-
ne już choćby z uwagi na więzy krwi - Jadwiga, córka Bolesława Pobożnego i Jolenty,
była wszak siostrzenicą świątobliwej założycielki klasztoru51. Sama królowa po śmierci
Łokietka poszła w ślady Kingi oraz Gryfiny, wdowy po Leszku Czarnym, osiadając jako
wdowa w klasztorze sądeckim; być może więc już wcześniej liczono się z taką moż-
liwością, podtrzymując tradycyjną rolę kasztelanii sądeckiej jako oprawy wdowiej52.
15. Kraków, katedra,
ślepy maswerk we
wschodniej ścianie
północnego ramienia
transeptu.
Fot. Piotr Pajor.
16. Kraków, katedra,
zwornik w kaplicy
biskupa Jana Grota.
Fot. Piotr Pajor.
17. Kraków, katedra,
wspornik na północnej
ścianie chóru.
Fot. Piotr Pajor.
50 W. Łuszczkiewicz, Architektura najdawniejszych kościołów, s. 175; P. Crossley, Gothic Architecture,
s.88.
51 Na marginesie trzeba zauważyć jeszcze jedno rodzinne powiązanie Jadwigi z klasztorem, su-
gerowane przez Żywot św. Kingi (s. 77 i 154) - mowa tam o siostrze Annie, księżniczce („soror
Anna Ducella”), która pewnego razu zauważyła, że welon pogrążonej w modlitwie Kingi zajął
się ogniem od świecy. Wydawca Żywota, Bolesław Przybyszewski, zidentyfikował ją z Anną,
siostrą Jadwigi, o której wiadomo tylko, że wstąpiła do klasztoru Klarysek w Gnieźnie (K. Ja-
siński, Franciszkańskie pochówki Piastów, w: Franciszkanie w Polsce średniowiecznej, cz. 2-3,
red. U. Borkowska et al., Kraków 1989, s. 166); o ile jest to rozpoznanie słuszne, to nie można
wykluczyć, że Anna rzeczywiście przeniosła się do klasztoru w Sączu, pod opiekę ciotki.
52 Trzeba jednak zauważyć, że według Kroniki katedralnej krakowskiej Jadwiga zdecydowała się
wstąpić do klasztoru dopiero po konflikcie z Kazimierzem Wielkim o koronację jego żony
Aldony Anny, czemu Jadwiga była przeciwna; Kronika Jana z Czarnkowa, przeł. J. Żerbiłło,
oprać. M.D. Kowalski, Kraków 2012, s.13.
Kilka uwago okolicznościach budowy i formie architektonicznej kościoła Klarysek...
17
o
mała liczba ozdobnych elementów. Jeśli wniosek ten jest słuszny, to pozwala na
uściślenie momentu rozpoczęcia budowy kościoła - nie mogło to nastąpić przed
rokiem 1320, w którym zaczęto wznosić katedrę. Oznacza to, że kościół powstał
w czasie nie dłuższym niż dwanaście lat, co wydaje się możliwe, ale wskazuje na
dość szybkie tempo prac.
Oddelegowanie do Starego Sącza kamieniarzy z warsztatu katedralnego, w tym
udział w przedsięwzięciu mistrza zdolnego zaprojektować wyrafinowany maswerk
przezrocza empory, zdaje się też, jak zauważyli już Łuszczkiewicz i Crossley, świadczyć
na korzyść udziału w fundacji pary królewskiej, bez której protekcji siostrom zapewne
trudno byłoby pozyskać wawelskich twórców50. Należy tu zresztą podkreślić, że związki
Władysława Łokietka i Jadwigi z klasztorem w Starym Sączu były głębokie i różnorod-
ne już choćby z uwagi na więzy krwi - Jadwiga, córka Bolesława Pobożnego i Jolenty,
była wszak siostrzenicą świątobliwej założycielki klasztoru51. Sama królowa po śmierci
Łokietka poszła w ślady Kingi oraz Gryfiny, wdowy po Leszku Czarnym, osiadając jako
wdowa w klasztorze sądeckim; być może więc już wcześniej liczono się z taką moż-
liwością, podtrzymując tradycyjną rolę kasztelanii sądeckiej jako oprawy wdowiej52.
15. Kraków, katedra,
ślepy maswerk we
wschodniej ścianie
północnego ramienia
transeptu.
Fot. Piotr Pajor.
16. Kraków, katedra,
zwornik w kaplicy
biskupa Jana Grota.
Fot. Piotr Pajor.
17. Kraków, katedra,
wspornik na północnej
ścianie chóru.
Fot. Piotr Pajor.
50 W. Łuszczkiewicz, Architektura najdawniejszych kościołów, s. 175; P. Crossley, Gothic Architecture,
s.88.
51 Na marginesie trzeba zauważyć jeszcze jedno rodzinne powiązanie Jadwigi z klasztorem, su-
gerowane przez Żywot św. Kingi (s. 77 i 154) - mowa tam o siostrze Annie, księżniczce („soror
Anna Ducella”), która pewnego razu zauważyła, że welon pogrążonej w modlitwie Kingi zajął
się ogniem od świecy. Wydawca Żywota, Bolesław Przybyszewski, zidentyfikował ją z Anną,
siostrą Jadwigi, o której wiadomo tylko, że wstąpiła do klasztoru Klarysek w Gnieźnie (K. Ja-
siński, Franciszkańskie pochówki Piastów, w: Franciszkanie w Polsce średniowiecznej, cz. 2-3,
red. U. Borkowska et al., Kraków 1989, s. 166); o ile jest to rozpoznanie słuszne, to nie można
wykluczyć, że Anna rzeczywiście przeniosła się do klasztoru w Sączu, pod opiekę ciotki.
52 Trzeba jednak zauważyć, że według Kroniki katedralnej krakowskiej Jadwiga zdecydowała się
wstąpić do klasztoru dopiero po konflikcie z Kazimierzem Wielkim o koronację jego żony
Aldony Anny, czemu Jadwiga była przeciwna; Kronika Jana z Czarnkowa, przeł. J. Żerbiłło,
oprać. M.D. Kowalski, Kraków 2012, s.13.
Kilka uwago okolicznościach budowy i formie architektonicznej kościoła Klarysek...
17