DOI article:
Pajor, Piotr: Kilka uwag o okolicznościach budowy i formie architektonicznej kościoła Klarysek w Starym Sączu
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.44918#0022
X- X- X-
Kościół Klarysek w Starym Sączu wydaje się budowlą bardzo niedocenianą
w dotychczasowych badaniach. Choć jest to dzieło stosunkowo niepozorne, nie
dorównujące ani skalą, ani tym bardziej złożonością form i bogactwem dekoracji
katedrze krakowskiej, to właśnie na jego budowie, równocześnie ze świątynią na
Wawelu, doszło do stylowego przełomu w architekturze Małopolski. Wydaje się
przy tym, że Paul Crossley słusznie domyślał się bezpośrednich związków między
warsztatami zatrudnionymi przy obu inwestycjach, jakkolwiek dla twórców kościoła
zakonnego kluczowe były inspiracje architekturą z obszaru wokół jeziora Bodeń-
skiego i dzisiejszej Szwajcarii. Niezwykły, wyrafinowany maswerk chóru zakonnego,
jak się wydaje pozbawiony dokładnych wzorów, wystawia przy tym jak najlepsze
świadectwo umiejętnościom sądeckiego mistrza - nie tylko był on zaznajomiony ze
stylowymi nowinkami architektury górnoreńskiej, lecz zdolny był też na ich bazie
tworzyć własne, oryginalne kreacje artystyczne.
Okoliczności historyczne wskazują, że kościół w Starym Sączu powstał przy
wsparciu, a może wręcz z fundacji Władysława Łokietka i królowej Jadwigi. Jeśli
wniosek ten jest słuszny, to w nowym świetle stawia działalność fundacyjną tego
władcy, któremu niektórzy uczeni wręcz odmawiają odpowiednich horyzontów
intelektualnych66. <
66 Skrajne opinie formułował na ten temat zwłaszcza L. Kajzer (rec.), piotr lasek, Turris for-
tissimo. nomen Domini. Murowane wieże mieszkalne w Królestwie Polskim od 1300 r. do połowy
xvi w., Warszawa 2014, wyd. Instytut Sztuki pan, ss. 406,171 ilustracji, 59 tablic fotograficznych,
płyta cd z katałogiem grupującym opisy 60 analizowanych obiektów, „Kwartalnik Historii Kul-
tury Materialnej”, 63, 2015, nr 3, s. 544-545; idem, Wstęp, w: Zamki Lubelszczyzny w źródłach
archeołogicznych, red. E. Banasiewicz-Szykuła, Lublin 2015, s. 9-10.
20
ARTYKUŁY
Piotr Pajor
Kościół Klarysek w Starym Sączu wydaje się budowlą bardzo niedocenianą
w dotychczasowych badaniach. Choć jest to dzieło stosunkowo niepozorne, nie
dorównujące ani skalą, ani tym bardziej złożonością form i bogactwem dekoracji
katedrze krakowskiej, to właśnie na jego budowie, równocześnie ze świątynią na
Wawelu, doszło do stylowego przełomu w architekturze Małopolski. Wydaje się
przy tym, że Paul Crossley słusznie domyślał się bezpośrednich związków między
warsztatami zatrudnionymi przy obu inwestycjach, jakkolwiek dla twórców kościoła
zakonnego kluczowe były inspiracje architekturą z obszaru wokół jeziora Bodeń-
skiego i dzisiejszej Szwajcarii. Niezwykły, wyrafinowany maswerk chóru zakonnego,
jak się wydaje pozbawiony dokładnych wzorów, wystawia przy tym jak najlepsze
świadectwo umiejętnościom sądeckiego mistrza - nie tylko był on zaznajomiony ze
stylowymi nowinkami architektury górnoreńskiej, lecz zdolny był też na ich bazie
tworzyć własne, oryginalne kreacje artystyczne.
Okoliczności historyczne wskazują, że kościół w Starym Sączu powstał przy
wsparciu, a może wręcz z fundacji Władysława Łokietka i królowej Jadwigi. Jeśli
wniosek ten jest słuszny, to w nowym świetle stawia działalność fundacyjną tego
władcy, któremu niektórzy uczeni wręcz odmawiają odpowiednich horyzontów
intelektualnych66. <
66 Skrajne opinie formułował na ten temat zwłaszcza L. Kajzer (rec.), piotr lasek, Turris for-
tissimo. nomen Domini. Murowane wieże mieszkalne w Królestwie Polskim od 1300 r. do połowy
xvi w., Warszawa 2014, wyd. Instytut Sztuki pan, ss. 406,171 ilustracji, 59 tablic fotograficznych,
płyta cd z katałogiem grupującym opisy 60 analizowanych obiektów, „Kwartalnik Historii Kul-
tury Materialnej”, 63, 2015, nr 3, s. 544-545; idem, Wstęp, w: Zamki Lubelszczyzny w źródłach
archeołogicznych, red. E. Banasiewicz-Szykuła, Lublin 2015, s. 9-10.
20
ARTYKUŁY
Piotr Pajor