DOI Artikel:
Wójcik, Agata: „Myśl artystyczna”, która przeniknęła do „knajp”: Wnętrza restauracyjne w Starym Teatrze w Krakowie projektu artystów związanych z Towarzystwem Polska Sztuka Stosowana
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.44918#0135
kierunku, natomiast chciało popierać zawsze
„szczery talent i szczere dążenie do odrębno-
ści”. Zapewniano, że stowarzyszenie sprzyja
zarówno artystom, którzy „rozwijają motywy
ludowe”, jak i tym którzy tworzą nowe formy
Odrębność, różnorodność, indywidualność
miały być drogą do sztuki polskiej. Warcha-
łowski tak pisał o podstawach koniecznych
do stworzenia sztuki narodowej: „Stać się to
może jedynie wówczas, gdy będzie wyrastał
z pnia narodu, gdy będzie zgodny z jego du-
chem i potrzebami, gdy będzie jego dumą
i chlubą, przeciwstawieniem wszystkiemu, co
się wytwarza gdzieindziej, słowem, gdy będzie
posiadał najwybitniejszą zaletą - odrębność”. Aby podtrzymać tę wielość postaw
twórczych powinno się „dbać o największą decentralizację sztuki, największe
różniczkowanie się twórczości, szukanie i pielęgnowanie jak najliczniejszych jej
źródeł”27.
15. Kawiarnia Secesya
w Krakowie, repr. „Świat”,
1907, nr 47, s.26.
Każde z wnętrz restauracyjnych było spójną całością - poszczególne sprzęty
powtarzały zestaw motywów dekoracyjnych lub form, kolory mebli, tkanin obi-
ciowych, ścian, kilimów współgrały ze sobą. Równocześnie artyści krakowscy
starali się projektować mając na uwadze zastany kształt pomieszczeń i elementy
architektoniczne (np. boazerie, belki stropowe). W ten sposób wpisali się w idee
„Gesamtkunstwerk”, spełnili postulaty Hermanna Muthesiusa, który pisał: „stołek,
jako taki, jest już niczem, bo należy do urządzenia pokoju, ornament sam przez się
nie budzi już interesu, dekoracja sufitu jest o tyle usprawiedliwiona, o ile występuje
jako część wnętrza, zaprojektowanego na podstawie jednolitej myśli”28.
Prasa podkreślała, że artyści związani z tpss stworzyli wnętrza o bardzo ory-
ginalnym wystroju. W warszawskim „Świecie” pisano: „powstała rzecz piękna, da-
leka od pseudo-wytwornego przeładowania nowoczesnych lokali wielkomiejskich,
pełna miary i smaku estetycznego, której każdy szczegół zajmuje i nęci”29. Wnętrza
restauracyjne projektu artystów z tpss odbiegały swoim wystrojem od kawiarni
i restauracji krakowskich, które urządzano nawiązując do lokali wiedeńskich. Do-
brym przykładem wnętrza, które można zestawić z projektami ze Starego Teatru,
jest kawiarnia Secesya (ił. 15), jeden z najbardziej reprezentacyjnych lokali w mie-
ście, powstały w podobnym czasie, jak omawiane wnętrza. Znajdowała się ona na
pierwszym piętrze w budynku na rogu ulic św. Anny i Wiślnej. Lokal był bardzo
przestronny (czytelnia, sale bilardowe, pokoje do gier), duże okna pozwalały goś-
ciom podziwiać Rynek, właściciel zainstalował także nowinki techniczne (wentylacja,
centralne ogrzewanie). Jednakże sam wystrój wnętrza nie był oryginalny, widoczne
były wpływy Wiednia - ściany pokryto boazeriami, na wyposażenie składały się
okrągłe stoliki z marmurowymi blatami, krzesła z giętego drewna, pojawiały się też
kanapy typu borne, efektowności wnętrzu nadawały duże żyrandole30.
27 Katalog nowożytnych tkanin i wyrobów ceramicznych., Kraków 1905, s. 42.
28 H. Muthesius, Sztuka stosowana i architektura, tłum. J. Warchałowski, Kraków 1909, s. 18.
29 Ze sztuki „stosowanej”, „Świat”, 1906, nr 42, s. 10.
30 W salonach „Secesyi” krakowskiej, „Świat” 1907, nr 47, s. 26.
Myśl artystyczna”, która przeniknęła do „knajp”...
133
„szczery talent i szczere dążenie do odrębno-
ści”. Zapewniano, że stowarzyszenie sprzyja
zarówno artystom, którzy „rozwijają motywy
ludowe”, jak i tym którzy tworzą nowe formy
Odrębność, różnorodność, indywidualność
miały być drogą do sztuki polskiej. Warcha-
łowski tak pisał o podstawach koniecznych
do stworzenia sztuki narodowej: „Stać się to
może jedynie wówczas, gdy będzie wyrastał
z pnia narodu, gdy będzie zgodny z jego du-
chem i potrzebami, gdy będzie jego dumą
i chlubą, przeciwstawieniem wszystkiemu, co
się wytwarza gdzieindziej, słowem, gdy będzie
posiadał najwybitniejszą zaletą - odrębność”. Aby podtrzymać tę wielość postaw
twórczych powinno się „dbać o największą decentralizację sztuki, największe
różniczkowanie się twórczości, szukanie i pielęgnowanie jak najliczniejszych jej
źródeł”27.
15. Kawiarnia Secesya
w Krakowie, repr. „Świat”,
1907, nr 47, s.26.
Każde z wnętrz restauracyjnych było spójną całością - poszczególne sprzęty
powtarzały zestaw motywów dekoracyjnych lub form, kolory mebli, tkanin obi-
ciowych, ścian, kilimów współgrały ze sobą. Równocześnie artyści krakowscy
starali się projektować mając na uwadze zastany kształt pomieszczeń i elementy
architektoniczne (np. boazerie, belki stropowe). W ten sposób wpisali się w idee
„Gesamtkunstwerk”, spełnili postulaty Hermanna Muthesiusa, który pisał: „stołek,
jako taki, jest już niczem, bo należy do urządzenia pokoju, ornament sam przez się
nie budzi już interesu, dekoracja sufitu jest o tyle usprawiedliwiona, o ile występuje
jako część wnętrza, zaprojektowanego na podstawie jednolitej myśli”28.
Prasa podkreślała, że artyści związani z tpss stworzyli wnętrza o bardzo ory-
ginalnym wystroju. W warszawskim „Świecie” pisano: „powstała rzecz piękna, da-
leka od pseudo-wytwornego przeładowania nowoczesnych lokali wielkomiejskich,
pełna miary i smaku estetycznego, której każdy szczegół zajmuje i nęci”29. Wnętrza
restauracyjne projektu artystów z tpss odbiegały swoim wystrojem od kawiarni
i restauracji krakowskich, które urządzano nawiązując do lokali wiedeńskich. Do-
brym przykładem wnętrza, które można zestawić z projektami ze Starego Teatru,
jest kawiarnia Secesya (ił. 15), jeden z najbardziej reprezentacyjnych lokali w mie-
ście, powstały w podobnym czasie, jak omawiane wnętrza. Znajdowała się ona na
pierwszym piętrze w budynku na rogu ulic św. Anny i Wiślnej. Lokal był bardzo
przestronny (czytelnia, sale bilardowe, pokoje do gier), duże okna pozwalały goś-
ciom podziwiać Rynek, właściciel zainstalował także nowinki techniczne (wentylacja,
centralne ogrzewanie). Jednakże sam wystrój wnętrza nie był oryginalny, widoczne
były wpływy Wiednia - ściany pokryto boazeriami, na wyposażenie składały się
okrągłe stoliki z marmurowymi blatami, krzesła z giętego drewna, pojawiały się też
kanapy typu borne, efektowności wnętrzu nadawały duże żyrandole30.
27 Katalog nowożytnych tkanin i wyrobów ceramicznych., Kraków 1905, s. 42.
28 H. Muthesius, Sztuka stosowana i architektura, tłum. J. Warchałowski, Kraków 1909, s. 18.
29 Ze sztuki „stosowanej”, „Świat”, 1906, nr 42, s. 10.
30 W salonach „Secesyi” krakowskiej, „Świat” 1907, nr 47, s. 26.
Myśl artystyczna”, która przeniknęła do „knajp”...
133