Notae Numismaticae - Zapiski Numizmatyczne (13.2018)

IKONOGRAFIA PRZEDSTAWIEŃ NA MEDALIKACH RELIGIJNYCH...

który w tym czasie przebywał w Rzymie z misją poselską19. Po powrocie do Łucka
biskup przekazał obraz do dawnego kościoła dominikańskiego, ufundowanego
ok. 1390 r. przez Władysława II Jagiełłę i Witolda. Słynący z cudów obraz został
ukoronowany 8 września 1749 r. przez biskupa łuckiego Franciszka Kobielskiego20.
W 1793 r. obraz przeniesiono do katedry łuckiej, gdzie spłonął w pożarze w 1924 r.21
Wykonanie wszystkich trzech opisanych powyżej medalików-koronatek było
związane bezpośrednio z uroczystościami koronacji obrazów (znane są również
egzemplarze medalików wykonane z okazji rocznicy koronacji). Wybijano je
w znacznych ilościach i w kilku odmianach. Liczną pod względem ikonograficz-
nym była odwrotna strona medalików z obrazem Matki Boskiej Berdyczowskiej.
Chociaż do dzisiaj zachowały się tylko pojedyncze egzemplarze koronatek poświę-
conych Matce Boskiej Sokalskiej i Matce Boskiej Berdyczowskiej, to są one dosyć
liczne22. Natomiast medalik-koronatka Matki Boskiej Łuckiej to na razie jedyny
znany egzemplarz23.
Do medalików z ikonografią maryjną należy jeszcze jeden z dubieńskich meda-
lików, na którym występuje obraz Matki Boskiej Szkaplerznej (tabl. 1, il. 7a), czyli
Matki Bożej z góry Karmel. Została ona przedstawiona w półpostaci z Dzieciątkiem
na prawej ręce i szkaplerzem w lewej24.
Tematyka trynitarna na medalikach była dosyć rzadka i wśród obiektów z Dubna
prezentowana jest tylko przez jeden egzemplarz, na którego awersie przedstawiono
Świętą Trójcę (tabl. 2, il. la)25. Napis: ROMA umieszczony poniżej przedstawienia
ma świadczyć o miejscu wykonania wyrobu26.
Bliska tematyce trynitarnej jest ikonografia angelistyczna, którą w omawianym
zbiorze reprezentuje jedynie przedstawienie św. Michała Archanioła (tabl. 1, il. 5b)

281

19 WACŁAW Z SUŁGUSTOWA 1902: 425.
20REWOLIŃSKI 1887: 63.
21 OSADCZY 2006: 588.
22 Są one opisane w głównych katalogach medalików z terenów Polski (BENTKOWSKI 1830: nr 598, 604-
606; RACZYŃSKI 1841: nr 464-465,472-474; CZAPSKI 1871: nr 4088,4094 4098,4103 4104; REWOL1ŃSKI
1887: nr 7-24, 695-699.
23 Rcwoliński opisuje znany mu jedyny egzemplarz medalika-koronatki Matki Boskiej Łuckiej, który pod
koniec XIX w. znajdował się w zbiorach Zebrawskiego, ale miał inne przedstawienie na rewersie (RE WOLIŃSKI
1887: 63: nr 604a).
24 WASILEWSKA 2013: 60.
25 Znane są przedstawienia św. Trójcy, w których kula ziemska usytuowana jest pod stopami Boga Ojca
i Syna (REWOL1ŃSKI 1887: nr 183,186-187, 189,742,883,968), co symbolizuje pogardę dla świata (JANICKA-
-KRZYWDA 1982: 128); natomiast kula ziemska pod prawicą Boga na medaliku dubieńskim oznacza najwyższą
władzę nad światem (ziemskim).
26 Medaliki o przedstawieniu św. Trójcy spotyka się dość często, szczególnie w XIX w. Większość z nich,
o niewielkich wymiarach, z napisami w języku polskim, została prawdopodobnie wykonana w sanktuariach
lokalnych, na przykład w Częstochowie. Medalik dubieński, różniący się pod względem kompozycji, został
wyprodukowany w Rzymie, na co wskazuje napis. Ten typ medalika nic jest znany w innych zbiorach.