Novensia: Studia i Materiały (6.1993)

Ludwika Press, Piotr Dyczek

BUDOWLA JL W NOYAE

Na odcinku IV, w północno-zachodniej części Novae można wyodrębnić 12
okresów w dziejach osadnictwa i 6 faz budowlanych. Obejmują one zabudowę
najwcześniejszą, legionową i cywilną1.
Budowla JL powstała po upadku szpitala legionowego, w okresie VII, faza
III2 /ryc. 1/. Od południa przylegał do niej brukowany dziedziniec /I/ na
wysokości 40,12 m. n.p.m. Z dziedzińca wchodziło się do wnętrza J przez
boczne wejście z progiem /40,55 m. n.p.m./, umieszczone w pobliżu południowo
-wschodniego narożnika budowli /kw. III 383/. Obecna szerokość wejścia
wynosi 1,65 m, w starożytności mogło być węższe. Jego zachodnia krawędź ma
formę oryginalną, wschodnia jest uszkodzona. Główne wejście do budowli JL
prowadziło z wąskiej brukowanej uliczki WZ, przez portyk kolumnowy L /ryc.
2/. Zdaniem R. Massalskiego była to frontowa reprezentacyjna fasada całej
budowli. Do wnętrza J wchodziło się niegdyś przez drzwi dwuskrzydłowe /szer.
2,08 m/ w północnym murze. In situ zachował się kamienny pęknięty próg bez
części południowej /2,10 m x 0,85 m/ /ryc. 3/.
We wnętrzu J, założonym na planie nieregularnego czworoboku /wymiary
wewnętrzne: 19,20 m pin. x 7,90 m zach. x 18,10 m płd. x 6,65 m wsch./
natrafiliśmy jedynie na ślady dwóch podpór /por. sondaż J 1/; było ich
zapewne więcej, gdyż wymagało tego wnętrze o podobnej rozpiętości. Nato-
miast zabrakło pozostałości ścian działowych, które mogłyby świadczyć
o podziale wewnętrznym całego pomieszczenia. Nieliczne fragmenty rzeko-
mych murów w obrębie J okazały się przypadkowym skupiskiem kamieni,
tylko w dwóch miejscach było inaczej. Wzdłuż północnego muru wnętrza
J zarysowała się na głębokości 1,40 m prostokątna konstrukcja z kamieni
polnych, obecnie bez zaprawy /ryc. 4/, oznaczona na roboczym planie — Jr Jej
południowy mur urywa się w odległości 2,35 m od muru zachodniego wnętrza
J. Mur wschodni dochodzi do zamurowanego w tym czasie wejścia północnego
wnętrza J. Na znacznie większej głębokości, 0,18 m nad posadzką w zachodniej
części wnętrza J, ukazały się pozostałości muru PP z polnych kamieni, który
w chwili odkrycia miał 2,60 długości.