DOI Artikel:
Dankova, Galina: Kielizki i unguentaria z Novae: (materiały do katalogu)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.25993#0087
Galina Dankova
KIELISZKI I UNGUENTARIA Z NOVAE
(MATERIAŁY DO KATALOGU)
Wprowadzenie. Kieliszki stanowią najliczniejszą grupę znalezisk szklanych
z Novae. Występują właściwie wszędzie, na każdym odcinku. Ponieważ
wydobywa się je z warstw osadniczych, stan zachowania nie zawsze pozwala na
odtworzenie w całości dawnego ich wyglądu. Zasadniczo kieliszek składa się
z trzech części: z okrągłej stopki, słupkowatej lub profilowanej nóżki, oraz
z czaszy. Kieliszki z Novae występują z reguły w postaci stopki z nóżką,
a czasami zachowany jest też niewielki fragment dna czaszy. Przyczyną tego
stanu rzeczy jest masywność stopki i nóżki, wynikająca ze sposobu wykonania.
W przeciwieństwie do dolnej części kieliszka, czasza jest wyjątkowo delikatna,
cienkościenna, krucha, toteż łatwo ulega zniszczeniu. Rekonstrukcję wysokości
i kształtu czaszy utrudnia fakt rzadkiego występowania zachowanych frag-
mentów czaszy wraz z dolną częścią kieliszka. Dlatego też w większości
wypadków bardzo mało można powiedzieć na temat samej czaszy. Spośród
prezentowanych zabytków, pochodzących z Novae, tylko jeden egzemplarz
zachował się prawie w całości /No kat. 51/. Ponieważ stanowi on odosobniony
przypadek nie można na tej podstawie wyciągać ogólnych wniosków, a tym
bardziej nie można tworzyć żadnej typologii kształtów.
Stan zachowania kieliszków pochodzących z innych stanowisk i innych
obszarów Cesarstwa Rzymskiego jest podobny, dlatego istniejące w literaturze
przedmiotu klasyfikacje i próby typologii kształtów oparte są na zachowanych
stopkach i nóżkach. Różnice wynikają z różnych sposobów formowania
kieliszków i stanowią podstawę dla tzw. klasyfikacji technologicznej1. Żeby
zastosować taką klasyfikację konieczna jest znajomość całego procesu formo-
wania naczyń oraz sprzętu jakim posługiwał się ówczesny rzemieślnik-szklarz.
Stwierdzono, że podstawowe narzędzia i czynności niezbędne do formo-
wania naczyń szklanych, które stosowano w okresie rzymskim, niewiele różniły
się od tych, które dzisiaj stosuje się w szklarskich warsztatach artystycznych2.
Technika i narzędzia jakimi posługiwano się przy formowaniu, zawsze zosta-
wiają swój ślad na gotowym wyrobie na przykład w postaci smug, śladów,
szwów, itp. Na podstawie dokładnej obserwacji można zrekonstruować prze-
bieg procesu formowania.
KIELISZKI I UNGUENTARIA Z NOVAE
(MATERIAŁY DO KATALOGU)
Wprowadzenie. Kieliszki stanowią najliczniejszą grupę znalezisk szklanych
z Novae. Występują właściwie wszędzie, na każdym odcinku. Ponieważ
wydobywa się je z warstw osadniczych, stan zachowania nie zawsze pozwala na
odtworzenie w całości dawnego ich wyglądu. Zasadniczo kieliszek składa się
z trzech części: z okrągłej stopki, słupkowatej lub profilowanej nóżki, oraz
z czaszy. Kieliszki z Novae występują z reguły w postaci stopki z nóżką,
a czasami zachowany jest też niewielki fragment dna czaszy. Przyczyną tego
stanu rzeczy jest masywność stopki i nóżki, wynikająca ze sposobu wykonania.
W przeciwieństwie do dolnej części kieliszka, czasza jest wyjątkowo delikatna,
cienkościenna, krucha, toteż łatwo ulega zniszczeniu. Rekonstrukcję wysokości
i kształtu czaszy utrudnia fakt rzadkiego występowania zachowanych frag-
mentów czaszy wraz z dolną częścią kieliszka. Dlatego też w większości
wypadków bardzo mało można powiedzieć na temat samej czaszy. Spośród
prezentowanych zabytków, pochodzących z Novae, tylko jeden egzemplarz
zachował się prawie w całości /No kat. 51/. Ponieważ stanowi on odosobniony
przypadek nie można na tej podstawie wyciągać ogólnych wniosków, a tym
bardziej nie można tworzyć żadnej typologii kształtów.
Stan zachowania kieliszków pochodzących z innych stanowisk i innych
obszarów Cesarstwa Rzymskiego jest podobny, dlatego istniejące w literaturze
przedmiotu klasyfikacje i próby typologii kształtów oparte są na zachowanych
stopkach i nóżkach. Różnice wynikają z różnych sposobów formowania
kieliszków i stanowią podstawę dla tzw. klasyfikacji technologicznej1. Żeby
zastosować taką klasyfikację konieczna jest znajomość całego procesu formo-
wania naczyń oraz sprzętu jakim posługiwał się ówczesny rzemieślnik-szklarz.
Stwierdzono, że podstawowe narzędzia i czynności niezbędne do formo-
wania naczyń szklanych, które stosowano w okresie rzymskim, niewiele różniły
się od tych, które dzisiaj stosuje się w szklarskich warsztatach artystycznych2.
Technika i narzędzia jakimi posługiwano się przy formowaniu, zawsze zosta-
wiają swój ślad na gotowym wyrobie na przykład w postaci smug, śladów,
szwów, itp. Na podstawie dokładnej obserwacji można zrekonstruować prze-
bieg procesu formowania.