DOI Artikel:
Dyczek, Piotr: Wyniki badań archeologicznych przeprowadzonych w roku 1989 na odcinku IV
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.25993#0061
Piotr Dyczek
WYNIKI BADAŃ ARCHEOLOGICZNYCH
PRZEPROWADZONYCH W 1989 ROKU NA ODCINKU IV
Budowla północna
W omawianej kampanii wydatnie poszerzono wiedzę na temat tzw.
budowli północnej, której pozostałości były odkrywane w północno-wschod-
niej części odcinka IV, od roku 1983. Wyniki badań w roku 1989 dowodzą, że
w okresie flawijskim, przed wzniesieniem szpitala wojskowego, u zbiegu via
praetoria i via sagularis funkcjonowała łaźnia legionowa. Uchwycone pozo-
stałości tej konstrukcji pozwoliły na zorientowanie się w planach czterech
wnętrz oznaczonych przez nas literami: A 1, B 1, C 1 i D 1 — dla odróżnienia
od pomieszczeń cywilnej łaźni późnoantycznej w budowli z portykami, /ryc. 1/
Pierwsze z pomieszczeń — A 1 — posiadało system hypocaustyczny.
Niektóre jego elementy oraz odcinek muru oddzielający to wnętrze od via
sagularis zostały przebadane w roku 19831. W kampanii w roku 1989 założono
dwa wykopy PN 9 /kw. III 247, 248/ i PN 10 /kw. III 228/. W pierwszym z nich
na głębokości 35,96 m n.p.m. odsłonięto posadzkę piwnicy hypocaustycznej.
W jednym miejscu zachowały się, jak się wydaje in situ, resztki po czterech
pilae. Na dwóch słupkach pozostały jedynie dwie cegiełki, na dwóch kolejnych
po jednej, /ryc. 2/ Cegiełki miały jednakowy kształt i identyczne rozmiary: 0,21
x 0,21 x 0,06 m. Krawędzie ich nosiły ślady formy, zapewne drewnianej.
Cegiełki były połączone ze sobą gliną. Na niektórych — jak wiemy to
z fragmentów znalezionych w rumowisku łaźni — był odciśnięty stempel
Legionu I Italskiego, którego forma jest znana z badań z roku 1985 2. /ryc. 3/
W wykopie PN 10, także odsłonięto pilae. Na każdym z trzech słupków
zachowały się po dwie cegiełki. Miały one rozmiary: 0,19 x 0,19 x 0,073 m.
Również na ich krawędziach wyraźne są odciski formy. Pilae nie były
rozstawione w równej od siebie odległości. We wschodniej części wykopu
odsłonięto mur wykonany z wapiennych bloków łączonych białą wapienną
zaprawą. Mur ten o orientacji PP miał grubość 0,94 m. W jednym miejscu
grubość muru ulega zmniejszeniu do 0,58 m. Wyraźnie jest tam widoczny zarys
absydy, której średnica wynosiła ok. 2 m. W rumowisku znaleziono kostki, jak
się obecnie wydaje, jednokolorowej mozaiki /ryc. 4/. Można zatem przyjąć, że
absyda należała do basenu /?/ o orientacji WZ. Jak się więc wydaje pomie-
WYNIKI BADAŃ ARCHEOLOGICZNYCH
PRZEPROWADZONYCH W 1989 ROKU NA ODCINKU IV
Budowla północna
W omawianej kampanii wydatnie poszerzono wiedzę na temat tzw.
budowli północnej, której pozostałości były odkrywane w północno-wschod-
niej części odcinka IV, od roku 1983. Wyniki badań w roku 1989 dowodzą, że
w okresie flawijskim, przed wzniesieniem szpitala wojskowego, u zbiegu via
praetoria i via sagularis funkcjonowała łaźnia legionowa. Uchwycone pozo-
stałości tej konstrukcji pozwoliły na zorientowanie się w planach czterech
wnętrz oznaczonych przez nas literami: A 1, B 1, C 1 i D 1 — dla odróżnienia
od pomieszczeń cywilnej łaźni późnoantycznej w budowli z portykami, /ryc. 1/
Pierwsze z pomieszczeń — A 1 — posiadało system hypocaustyczny.
Niektóre jego elementy oraz odcinek muru oddzielający to wnętrze od via
sagularis zostały przebadane w roku 19831. W kampanii w roku 1989 założono
dwa wykopy PN 9 /kw. III 247, 248/ i PN 10 /kw. III 228/. W pierwszym z nich
na głębokości 35,96 m n.p.m. odsłonięto posadzkę piwnicy hypocaustycznej.
W jednym miejscu zachowały się, jak się wydaje in situ, resztki po czterech
pilae. Na dwóch słupkach pozostały jedynie dwie cegiełki, na dwóch kolejnych
po jednej, /ryc. 2/ Cegiełki miały jednakowy kształt i identyczne rozmiary: 0,21
x 0,21 x 0,06 m. Krawędzie ich nosiły ślady formy, zapewne drewnianej.
Cegiełki były połączone ze sobą gliną. Na niektórych — jak wiemy to
z fragmentów znalezionych w rumowisku łaźni — był odciśnięty stempel
Legionu I Italskiego, którego forma jest znana z badań z roku 1985 2. /ryc. 3/
W wykopie PN 10, także odsłonięto pilae. Na każdym z trzech słupków
zachowały się po dwie cegiełki. Miały one rozmiary: 0,19 x 0,19 x 0,073 m.
Również na ich krawędziach wyraźne są odciski formy. Pilae nie były
rozstawione w równej od siebie odległości. We wschodniej części wykopu
odsłonięto mur wykonany z wapiennych bloków łączonych białą wapienną
zaprawą. Mur ten o orientacji PP miał grubość 0,94 m. W jednym miejscu
grubość muru ulega zmniejszeniu do 0,58 m. Wyraźnie jest tam widoczny zarys
absydy, której średnica wynosiła ok. 2 m. W rumowisku znaleziono kostki, jak
się obecnie wydaje, jednokolorowej mozaiki /ryc. 4/. Można zatem przyjąć, że
absyda należała do basenu /?/ o orientacji WZ. Jak się więc wydaje pomie-