DOI Artikel:
Kolendo, Jerzy: Inskrypcje wyzwoleńców i niewolników z Novae
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.25993#0137
Jerzy Kolendo
INSKRYPCJE WYZWOLEŃCÓW I NIEWOLNIKÓW
Z NOYAE
W badaniach nad niewolnikami i wyzwoleńcami w okresie Cesarstwa
rzymskiego ogromną rolę odgrywają inskrypcje. Szczególne znaczenie mają
one w studiach nad tą problematyką na terenie prowincji Imperium rzymskie-
go. Dla niektórych obszarów są to nawet jedyne, lub prawie jedyne źródła,
mówiące o tych kategoriach ludności.
W badaniach nad problematyką niewolników i wyzwoleńców na terenie
poszczególnych prowincji Imperium można wyróżnić dwie tendencje. Nie-
którzy badacze starają się dać ujęcia całościowe poprzez zastosowanie staty-
stycznych metod analizy inskrypcji. Jest to jednak możliwe tylko w wypadku,
gdy rozporządzamy bogatym materiałem inskrypcyjnym, jak to ma miejsce np.
w Galii Narbońskiej i Galii Lugduńskiej1. Bardzo często jednak badania
koncentrują się na szczegółowej analizie konkretnych informacji o niewol-
nikach i wyzwoleńcach stosując drobiazgową analizę inskrypcji, w których oni
występują2. Z taką sytuacją mamy między innymi do czynienia na terenie
prowincji naddunajskich3, w tym również na terenie Mezji Dolnej4. Metoda
drobiazgowej analizy materiału epigraficznego może przynieść cenne rezultaty,
choć trzeba pamiętać, że obraz, który otrzymujemy, jest bardzo niepełny, a co
więcej nawet poważnie zdeformowany. Siłą rzeczy inskrypcje mówią nam
o uprzywilejowanych kategoriach niewolników oraz o bogatych, czy też
średniozamożnych wyzwoleńcach.
Podejmując próbę analizy świadectw epigraficznych mówiących o niewol-
nikach i wyzwoleńcach w Novae należy zdawać sobie sprawę, że rozporzą-
dzamy bardzo skąpym materiałem źródłowym. W sumie tylko jedna inskrypcja
mówi bezpośrednio o niewolniku, a 4 o wyzwoleńcach. Kilka tekstów może
odnosić się z pewnym tylko prawdopodobieństwem do wyzwoleńców w opar-
ciu o analizę imion.
Mimo bardzo ograniczonej bazy źródłowej podjęcie badań nad niewolni-
kami i wyzwoleńcami w Novae ma swoje uzasadnienie w fakcie, że w większo-
ści są to teksty źle wydane i źle interpretowane. W związku z tym nie mogły
być w pełni włączone do studiów nad problematyką niewolników i wyzwoleń-
ców na terenach nad dolnym Dunajem.
INSKRYPCJE WYZWOLEŃCÓW I NIEWOLNIKÓW
Z NOYAE
W badaniach nad niewolnikami i wyzwoleńcami w okresie Cesarstwa
rzymskiego ogromną rolę odgrywają inskrypcje. Szczególne znaczenie mają
one w studiach nad tą problematyką na terenie prowincji Imperium rzymskie-
go. Dla niektórych obszarów są to nawet jedyne, lub prawie jedyne źródła,
mówiące o tych kategoriach ludności.
W badaniach nad problematyką niewolników i wyzwoleńców na terenie
poszczególnych prowincji Imperium można wyróżnić dwie tendencje. Nie-
którzy badacze starają się dać ujęcia całościowe poprzez zastosowanie staty-
stycznych metod analizy inskrypcji. Jest to jednak możliwe tylko w wypadku,
gdy rozporządzamy bogatym materiałem inskrypcyjnym, jak to ma miejsce np.
w Galii Narbońskiej i Galii Lugduńskiej1. Bardzo często jednak badania
koncentrują się na szczegółowej analizie konkretnych informacji o niewol-
nikach i wyzwoleńcach stosując drobiazgową analizę inskrypcji, w których oni
występują2. Z taką sytuacją mamy między innymi do czynienia na terenie
prowincji naddunajskich3, w tym również na terenie Mezji Dolnej4. Metoda
drobiazgowej analizy materiału epigraficznego może przynieść cenne rezultaty,
choć trzeba pamiętać, że obraz, który otrzymujemy, jest bardzo niepełny, a co
więcej nawet poważnie zdeformowany. Siłą rzeczy inskrypcje mówią nam
o uprzywilejowanych kategoriach niewolników oraz o bogatych, czy też
średniozamożnych wyzwoleńcach.
Podejmując próbę analizy świadectw epigraficznych mówiących o niewol-
nikach i wyzwoleńcach w Novae należy zdawać sobie sprawę, że rozporzą-
dzamy bardzo skąpym materiałem źródłowym. W sumie tylko jedna inskrypcja
mówi bezpośrednio o niewolniku, a 4 o wyzwoleńcach. Kilka tekstów może
odnosić się z pewnym tylko prawdopodobieństwem do wyzwoleńców w opar-
ciu o analizę imion.
Mimo bardzo ograniczonej bazy źródłowej podjęcie badań nad niewolni-
kami i wyzwoleńcami w Novae ma swoje uzasadnienie w fakcie, że w większo-
ści są to teksty źle wydane i źle interpretowane. W związku z tym nie mogły
być w pełni włączone do studiów nad problematyką niewolników i wyzwoleń-
ców na terenach nad dolnym Dunajem.