DOI Artikel:
Klinger, Waldemar: Analiza murów valetudinarium w Novae odsłoniętych w wykopie IV/1987
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.25993#0057
51
Trakt środkowy, pełniący w szpitalu funkcje komunikacyjne, miał średnio
5,56 m szerokości, a więc o 0,21 m więcej od szerokości traktów bocznych. Czy
było to świadome odstępstwo od ogólnej zasady, czy tylko lokalna niedokład-
ność lub tektoniczne przesunięcie brzegu pobliskiej rzeki, można będzie ustalić
dopiero po odsłonięciu tego traktu na całej długości. Całkowita szerokość tej
części północnego skrzydła wynosiła 19,65 m.
Górna powierzchnia fundamentów, będąca jednocześnie dolną płaszczyzną
otworów wejściowych parteru, czyli ich konstrukcyjnym progiem, znajdowała
się w omawianej części skrzydła północnego średnio na wysokości 39,05 m (od
38,97 do 39,10 m). Właściwa podłoga pomieszczeń szpitalnych, zwykle w po-
staci warstewki charakterystycznego jaskrawożółtego żwirku, zakładana była
wyżej. Ponieważ zaprojektowano jednakowy poziom podłóg w całym budynku
szpitalnym, a przed rozpoczęciem budowy valetudinarium teren opadał dość
mocno ku Dunajowi, w skrzydle północnym musiano nasypać 2,5-metrowej
grubości warstwę ziemi5. Po wykonaniu w tym skrzydle podłóg nasypana
ziemia w miarę upływu czasu stopniowo osiadała i ich pierwotny poziom
utrzymał się bez zmian tylko ponad wspomnianymi progami otworów wejś-
ciowych, gdzie zjawisko osiadania nie występowało. Ten pierwotny poziom
znajdował się przeciętnie na wysokości 39,40 m. Natomiast w pomieszczeniach
najstarsze podłogi obniżyły się średnio do wysokości 39,10 — 39,20 m. Podłogi
te były odnawiane przez posypywanie dalszymi warstewkami żwirku lub
lessowej glinki i grubość warstw podłogowych rosła. Jedynie w pomieszczeniu
15-a odsłonięto w całości górną powierzchnię najmłodszej warstwy podłogowej
i okazało się, że była ona dość znacznie pochylona w stronę korytarza: od
wysokości 39,60 do 39,30 m.
Szerokość trzech zachowanych w pomieszczeniu 15-a otworów wejścio-
wych była bliska typowej (1,60—1,70 i 1,35 m). Zachowany powyżej najmłod-
szej podłogi zewnętrzny mur południowy tegoż pomieszczenia wskazywał, że
wejścia na dziedziniec z tego rodzaju pomieszczeń w Novae nie było6. Problem
wielkości okien, na których istnienie w dziedzińcowym murze wskazywały
znaleziska7, niestety nie został wyjaśniony, ponieważ mur ten zachował się zbyt
nisko, ażeby mogły w nim pozostać resztki okiennych parapetów.
Przypisy
1 R. Massalski, Rozplanowanie valetudinarium w Novae, Aneks, Novae — Sektor Zachodni,
1985, Archeologia XXXVIII 1987 /1989/, s. 170, ryc. 33. Idem, Uzupełnienia..., Archeologia XL,
1989(991), ryc. 9 na s. 141.
2 Wszystkie podane wymiary wysokościowe, jeżeli nie określono tego inaczej, odniesione
zostały do poziomu morza.
3 Massalski, Archeologia /w druku/.
Trakt środkowy, pełniący w szpitalu funkcje komunikacyjne, miał średnio
5,56 m szerokości, a więc o 0,21 m więcej od szerokości traktów bocznych. Czy
było to świadome odstępstwo od ogólnej zasady, czy tylko lokalna niedokład-
ność lub tektoniczne przesunięcie brzegu pobliskiej rzeki, można będzie ustalić
dopiero po odsłonięciu tego traktu na całej długości. Całkowita szerokość tej
części północnego skrzydła wynosiła 19,65 m.
Górna powierzchnia fundamentów, będąca jednocześnie dolną płaszczyzną
otworów wejściowych parteru, czyli ich konstrukcyjnym progiem, znajdowała
się w omawianej części skrzydła północnego średnio na wysokości 39,05 m (od
38,97 do 39,10 m). Właściwa podłoga pomieszczeń szpitalnych, zwykle w po-
staci warstewki charakterystycznego jaskrawożółtego żwirku, zakładana była
wyżej. Ponieważ zaprojektowano jednakowy poziom podłóg w całym budynku
szpitalnym, a przed rozpoczęciem budowy valetudinarium teren opadał dość
mocno ku Dunajowi, w skrzydle północnym musiano nasypać 2,5-metrowej
grubości warstwę ziemi5. Po wykonaniu w tym skrzydle podłóg nasypana
ziemia w miarę upływu czasu stopniowo osiadała i ich pierwotny poziom
utrzymał się bez zmian tylko ponad wspomnianymi progami otworów wejś-
ciowych, gdzie zjawisko osiadania nie występowało. Ten pierwotny poziom
znajdował się przeciętnie na wysokości 39,40 m. Natomiast w pomieszczeniach
najstarsze podłogi obniżyły się średnio do wysokości 39,10 — 39,20 m. Podłogi
te były odnawiane przez posypywanie dalszymi warstewkami żwirku lub
lessowej glinki i grubość warstw podłogowych rosła. Jedynie w pomieszczeniu
15-a odsłonięto w całości górną powierzchnię najmłodszej warstwy podłogowej
i okazało się, że była ona dość znacznie pochylona w stronę korytarza: od
wysokości 39,60 do 39,30 m.
Szerokość trzech zachowanych w pomieszczeniu 15-a otworów wejścio-
wych była bliska typowej (1,60—1,70 i 1,35 m). Zachowany powyżej najmłod-
szej podłogi zewnętrzny mur południowy tegoż pomieszczenia wskazywał, że
wejścia na dziedziniec z tego rodzaju pomieszczeń w Novae nie było6. Problem
wielkości okien, na których istnienie w dziedzińcowym murze wskazywały
znaleziska7, niestety nie został wyjaśniony, ponieważ mur ten zachował się zbyt
nisko, ażeby mogły w nim pozostać resztki okiennych parapetów.
Przypisy
1 R. Massalski, Rozplanowanie valetudinarium w Novae, Aneks, Novae — Sektor Zachodni,
1985, Archeologia XXXVIII 1987 /1989/, s. 170, ryc. 33. Idem, Uzupełnienia..., Archeologia XL,
1989(991), ryc. 9 na s. 141.
2 Wszystkie podane wymiary wysokościowe, jeżeli nie określono tego inaczej, odniesione
zostały do poziomu morza.
3 Massalski, Archeologia /w druku/.