Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Pagaczewski, Julian
Gobeliny polskie — Kraków [u.a.], 1929

DOI Seite / Zitierlink: 
https://doi.org/10.11588/diglit.33707#0119
Überblick
loading ...
Faksimile
0.5
1 cm
facsimile
Vollansicht
OCR-Volltext
ioó

tarczy herbowej czerwone o odcieniu wiśniowym. Po bokacti herbu mieszczą siç żółte-
monogramy M. O., nakryte czerwonemi tnitrami książęcemi. Monogramy odnoszą się —
rzecz jasna — do Michała Kazimierza Ogińskiego, hetmana wieikiego iitewskiego. Motv-
wem bordjury są żóite paimety, złączone z sobą woiutami w koiorach : pomidorowym,
różowym i amarantowym. Ornanient ten wybiega w natożnikach w wysmukłe paimety.
Satnytn brzegiem czaptaka biegnie tkany gaion z białych, pomidorowych i niebieskicb
pasków, skośnie do siebie ustawionycii; ornatnent ten przypomina haftowane gaiony
tnundurów wojskowych. Koior żółty, użyty tutaj zamiast złota, występuje w trzech odcie-
niach, różowy w dwóch, każdy z pozostałycii w jednym. Materjałem tkaniny jest wełna^
jedynie najjaśniejsze żółte nici, więc światła, są jedwabne. Duża iiość żółtej nici, zastę-
pującej tutaj złoto, tiasuwa myśi o naśiadowaniu czapraków, haftowanycit wypukło złotem^
Czapraki te służyły do nakrywania koni powozowych, a nie wierzchowców, ponie-
*waż herby umieszczone są na środku; w przeciwnym razie herby byłyby siodłem przy-
słonięte. Nie zostały one wykonane po roku 1800, w tym bowiem roku umarł Michał
Kazimierz Ogiński, ich pierwotny właściciei. Pałmety rozpowszechniają się jako motyw"
zdobniczy dopiero w czasach Cesarstwa, nie trzeba jednak zapominać o tem, że poja-
wiają się już na ramach obrazów z gaierji Stanisława Augusta. W roku t793 hetman
Ogiński wyjeżdża z kraju i nie wraca aż na krótko przed śmiercią \ gobeliny wyko-
nano więc najprawdopodobniej około roku [793. Czapraki nie są sygnowane, niema też.
żadnej tradycji mówiącej natn o miejscu ich wykonania. W każdym razie są one pod
wzgiędem styiistycznym i technicznym o wiełe biiższe herbowej portjery Michała Kleo-
fasa Ogińskiego i łzabeii z Lasockich, wykonanej mniejwięcej w tym samym czasi&
w Sokołowie, aniżeii gobeiinu z Bachantką, jednego z dwunastu, tkanych przypuszczalni^
w iatach 1770 —1780, podług tradycji w Słonimiu.
Zastosowanie tecitniki gobeiinniczej do czapraków nie jest specjainością poiską.
Gabrjei van der Tommen z Brukseii dostarcza cesarzowi Karoiowi V w roku 1322 stcr
czapraków z herbatni tego monarchy, w roku zaś 1534 Pieter de Pannemaker z Bruk-
seii — sto dwadzieścia Kró! szwedzki Gustaw Adoif zamówił w warsztacie Arnolda
(Aert) Spietincx'a w Deift dwanaście czaptaków z herbami Wazów. Z nich zaciiowały
się tyiko dwa w zbiorach króiewskich w Stockhoimie, z datą 1621 Czapraki gobeii-
nowe naieżą — jak powiada Gobei — do bardzo rzadkich zabytków, gdyż prędko uie-
gały zużyciu.
GobeHn tkany w Horochowie.
Nie znam w otyginaie gobeiinu (450 cm X 35ocm), który przed wojną wpra-
wiony był w suńt jednej z komnat dworu w Dzygówce (pow. jampoiski ^). Dzygówka
naieżała wtedy do pp. Antonich Jaroszyńskich; ich też uprzejmości zawdzięczam fotografję^
podług której tę tkaninę pubiikuję (ńg. 56). Prof. M. Sokołowski przed kiikunastu iaty ońa-
rował mi rysunektego zabytku, wykonanybardzo ogóinikowo przez jakiegośdyietanta^.

K. Wiłczyński, 3-/%7* *<7%<łWM<y ^<rr<%/</M^^ /<7/y7%7A ^ <7^<r//;/<f7;/<rw <7?
Rodowód xi^ź^t Ogińskich. Paryż i88ę. pp. 11 i 12.
' H. GHbeł, 7" 7<?%7. W%<r<7rr/<%7;<7r ^?<%M<% 7. Leipzig 1923. pp. 308—310.
* Ibidem, p. 342 oraz Band H. hg. 493.
^ /<7/3*7/<r^-<? % 3-/<?zf7/<?/źó^%<-/ł 77. Warszawa 1881. p. 312*
* M. Sokoiowski pierwszy podai w kiiku siowach wiadomości o tym gobeiinie w <S^r%wp3<2<;M%<z<-,%
<7? 7<%<7z/;/<% Z/Ty/#?/; w 7*b/yc<r Kraków 189Ó. p. CXLII.
 
Annotationen