O gobełinach nioże być mowa w tekstach pod następującemi, bardzo zresztą eia-
stycznemi terminami, częściej 7rc7*/7'7777<f, 7777/77^77 (od 7777/77^777), częściej
7777/^77, wreszcie /)7'7*7k/7*<777777/77. Każdy jednak z tych wyrazów używany bywa bardzo częstcr
w związku z tkaninami, które nic wspólnego z techniką gobeiinniczą nie mają, jak n. p.
dywany, makaty, szpaiery w ścisłem tego słowa znaczeniu oraz różne inne opony, za-
słony i obicia, w braku więc możności zestawienia tekstu z dotyczącym zabytkiem nie-
podobna wydostać się z błędnego koła. Gdybyśmy n. p. nie znaii z autopsji techniki
*Potopu«, nie mogiibyśmy mieć pewności z opisu Stanisława Orzechowskiego, który
stałe posługuje się tetminem że w tym wypadku jest mowa o gobeiinach, a nie
o haftowanych iub maiowanych oponach 2. Książę d'Enghien upominając się o *Potop<
nazywa znowu owe 7r<77*/7*7777f — /<7'7*7.s'/7V77777/77 Æ/TZMMTTZ ^^7*7777^77/7^ 2.
W języku francuskim nazwa A? dopiero od XIV wieku służy najczęściej^
a!e nie wyłącznie, na oznaczenie tkanin techniką gobeiinniczą wykonanych Nawet
jeszcze w XVIII wieku termin ten może w błąd wprowadzić. W Marsylji około roku
t/yo kupiec Morchat wyrabiał opony, które mimo tej nazwy nic wspói-
nego z gobeiinami nie miały, były to bowiem ^7*777/^ % /'/t777'Z? .s'777' /ćt/Zfy ć/<?
/'7'77777'7', 77^/*^/^ T/f /'<77*^7*7777/ 7/7* Tf/hT*^///^. Guilfrey rozmyślnie zwraca na to-
uwagę, by przestrzec łatwowiernych Z tego też powodu, jak i z innych, jestem prze-
ciwny wprowadzaniu do poiskiej iiteratury naukowej terminu tapiserja.
W nowszej niemieckiej iiteraturze naukowej zaczyna się przyjmować wyraz
/7yi^777^ 2 Także i wyraz Æ/^/f^/'ZT^ ma swoich zwolenników nie brak jednak autorów
zachowujących nazwę Co&Zw w odniesieniu do wszystkich tego rodzaju tkanin ^
Z połską terminoiogją nie iepiej. Jeżeli w krajach, w których o tyle wcześniej
gobeliny wyrabiano, terminologja tak jest nieustalona, to tem mniej dziwić się należy,
że w naszym języku brak właściwej nazwy na oznaczenie tkanin wykonanyćh na war-
sztatach gobelinniczych. Tak często w źródłach powracające wyrazy: obicie, opona,
szpaler. kobierzec, odnoszą się równie dobrze do gobelinów, jak i tkanin różnego-
rodzaju, a nadto do haftów. Obicie, to termin najbardziej elastyczny, pod którym różnn
rodzaje tkanin i haftów zmieścić się mogą wygodnie. Nie o wiele więcej określone zna-
czenie ma wyraz opona, doświadczenie jednak uczy, że pod tą nazwą bezporównania
częściej, aniżeli pod każdą inną, ukrywa się gobelin, zawsze zaś, gdy obok istnieje
dodatek ńanderska, niderlandzka, inderlanska lub indetlanskiej roboty. Seweryn Boner
zamawia w 1526 roku we Flandrji na zlecenie królowej Bony 16 wełnianych gobeli-
1 Cf. p. 5 niniejszej pracy.
2 S. Orzechowski, /z%z//;*<z%*%zw /^<?/<?/%%'<z<r Cracoviae 1553. passim.
^ L. S i e m i e ń s k i, O ^<?^%^rr%zz'<r/?</%'<r. % ^<?^%<rr<r<r Zj/c*w/<%%/<z /^r*%<r^*/ç</ %;j-%y/ AL
Krakdw 1876. p. 116.
4 G. Migeon, Z<rô- izr/y <%%z Paris 1909. pp. IÓ8—1Ó9.
^ J. Guiffrey, <2^ /<z /a^zy.Myńr <?%% Paris 1878—1883. p. 133.
^ M. Mayer, (7<?yr<%%//%/<? </rr i^%%Z/<r^z'%-7^/lz^/'%/<r%% <2^0- Z^ź7/<r/j-^<z<*Zzj-<r^<r%z /%//-?/<??%-
^<zzzy^j %'w i?<zy<r%-%%. München-Leipzig 1892. p. 93, Anmerkung ï. H. Gobei, ^P<z%z<!!7<r^z7^<r / 71r%7. Z7%7
/<zf%</r. Leipzig 1923. — 77 71r;7. 7)%7 r<?w<z%%%7^^ Z<z%%<ńrr. Leipzig 1928.
? H. Schmitz, 7?%7<7/<r%/;/,%<r. 6*<rj<r/%7^/^ </7r 6*<77<r/%%zw;7^r<rz. Beriin 1922.
^ L. Baidass, 7)%<r f%77%<r?* C<7&/z7%jô-<z77%iw/%%7%^*. Wien 1920.
stycznemi terminami, częściej 7rc7*/7'7777<f, 7777/77^77 (od 7777/77^777), częściej
7777/^77, wreszcie /)7'7*7k/7*<777777/77. Każdy jednak z tych wyrazów używany bywa bardzo częstcr
w związku z tkaninami, które nic wspólnego z techniką gobeiinniczą nie mają, jak n. p.
dywany, makaty, szpaiery w ścisłem tego słowa znaczeniu oraz różne inne opony, za-
słony i obicia, w braku więc możności zestawienia tekstu z dotyczącym zabytkiem nie-
podobna wydostać się z błędnego koła. Gdybyśmy n. p. nie znaii z autopsji techniki
*Potopu«, nie mogiibyśmy mieć pewności z opisu Stanisława Orzechowskiego, który
stałe posługuje się tetminem że w tym wypadku jest mowa o gobeiinach, a nie
o haftowanych iub maiowanych oponach 2. Książę d'Enghien upominając się o *Potop<
nazywa znowu owe 7r<77*/7*7777f — /<7'7*7.s'/7V77777/77 Æ/TZMMTTZ ^^7*7777^77/7^ 2.
W języku francuskim nazwa A? dopiero od XIV wieku służy najczęściej^
a!e nie wyłącznie, na oznaczenie tkanin techniką gobeiinniczą wykonanych Nawet
jeszcze w XVIII wieku termin ten może w błąd wprowadzić. W Marsylji około roku
t/yo kupiec Morchat wyrabiał opony, które mimo tej nazwy nic wspói-
nego z gobeiinami nie miały, były to bowiem ^7*777/^ % /'/t777'Z? .s'777' /ćt/Zfy ć/<?
/'7'77777'7', 77^/*^/^ T/f /'<77*^7*7777/ 7/7* Tf/hT*^///^. Guilfrey rozmyślnie zwraca na to-
uwagę, by przestrzec łatwowiernych Z tego też powodu, jak i z innych, jestem prze-
ciwny wprowadzaniu do poiskiej iiteratury naukowej terminu tapiserja.
W nowszej niemieckiej iiteraturze naukowej zaczyna się przyjmować wyraz
/7yi^777^ 2 Także i wyraz Æ/^/f^/'ZT^ ma swoich zwolenników nie brak jednak autorów
zachowujących nazwę Co&Zw w odniesieniu do wszystkich tego rodzaju tkanin ^
Z połską terminoiogją nie iepiej. Jeżeli w krajach, w których o tyle wcześniej
gobeliny wyrabiano, terminologja tak jest nieustalona, to tem mniej dziwić się należy,
że w naszym języku brak właściwej nazwy na oznaczenie tkanin wykonanyćh na war-
sztatach gobelinniczych. Tak często w źródłach powracające wyrazy: obicie, opona,
szpaler. kobierzec, odnoszą się równie dobrze do gobelinów, jak i tkanin różnego-
rodzaju, a nadto do haftów. Obicie, to termin najbardziej elastyczny, pod którym różnn
rodzaje tkanin i haftów zmieścić się mogą wygodnie. Nie o wiele więcej określone zna-
czenie ma wyraz opona, doświadczenie jednak uczy, że pod tą nazwą bezporównania
częściej, aniżeli pod każdą inną, ukrywa się gobelin, zawsze zaś, gdy obok istnieje
dodatek ńanderska, niderlandzka, inderlanska lub indetlanskiej roboty. Seweryn Boner
zamawia w 1526 roku we Flandrji na zlecenie królowej Bony 16 wełnianych gobeli-
1 Cf. p. 5 niniejszej pracy.
2 S. Orzechowski, /z%z//;*<z%*%zw /^<?/<?/%%'<z<r Cracoviae 1553. passim.
^ L. S i e m i e ń s k i, O ^<?^%^rr%zz'<r/?</%'<r. % ^<?^%<rr<r<r Zj/c*w/<%%/<z /^r*%<r^*/ç</ %;j-%y/ AL
Krakdw 1876. p. 116.
4 G. Migeon, Z<rô- izr/y <%%z Paris 1909. pp. IÓ8—1Ó9.
^ J. Guiffrey, <2^ /<z /a^zy.Myńr <?%% Paris 1878—1883. p. 133.
^ M. Mayer, (7<?yr<%%//%/<? </rr i^%%Z/<r^z'%-7^/lz^/'%/<r%% <2^0- Z^ź7/<r/j-^<z<*Zzj-<r^<r%z /%//-?/<??%-
^<zzzy^j %'w i?<zy<r%-%%. München-Leipzig 1892. p. 93, Anmerkung ï. H. Gobei, ^P<z%z<!!7<r^z7^<r / 71r%7. Z7%7
/<zf%</r. Leipzig 1923. — 77 71r;7. 7)%7 r<?w<z%%%7^^ Z<z%%<ńrr. Leipzig 1928.
? H. Schmitz, 7?%7<7/<r%/;/,%<r. 6*<rj<r/%7^/^ </7r 6*<77<r/%%zw;7^r<rz. Beriin 1922.
^ L. Baidass, 7)%<r f%77%<r?* C<7&/z7%jô-<z77%iw/%%7%^*. Wien 1920.