DOI Artikel:
Bochnak, Adam: Julian Pagaczewski
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26759#0059
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO
CMXXX PRACE Z HISTORII SZTUKI Z. 19 1990
f Adam Bochnak
JULIAN PAGACZEWSKI 1
Julian Pagaczewski urodzii się 14 stycznia 1874 w Krakowie 2. Ojcem
jego był Julian (1830—77), właściciel browaru, znajdującego się w domu
„Pod Maszyną” przy dzisiejszym placu Matejki, tuż za obecnym gmachem
Narodowego Banku Polskiego, matką Michalina z Zarewiczów (1837 lub
1840—1924). Dziadek jego, Maciej Pagaczewski (1800—1834), syn chłopa
z Mokrzysk koło Szczepanowa w powiecie brzeskim, przybył za czasów Woł-
nego Miasta do Krakowa, zgodnie z ówczesnym zwyczajem uzupełnił pier-
wotne nazwisko Pagacz „lepiej brzmiącą” końcówką, odbył studia uniwer-
syteckie i został profesorem Liceum Św. Anny. Matka pochodziła z drobno-
szlacheckiej rodziny h. Półkozic. Straciwszy ojca we wczesnym dzieciństwie,
Pagaczewski wychowywał się pod opieką matki i dziadka macierzystego,
Ludwika Zarewicza (1812—1890) z wykształcenia prawnika, który, zre-
zygnowawszy w młodym wieku z posady sekretarza b. Dyrekcji Skarbu,
oddał się studiom historycznym i ogłosił szereg monogralii kościołów i klasz-
torów, z książką o kamedułach w Polsce na czele. Stały kontakt z rozmiłowa-
nym w przeszłości Zarewiczem rozstrzygnął o zasadniczym kierunku, w jakim
poszedł jego wnuk. Drugim człowiekiem, który wpłynął na ukształtowanie
zamiłowań Pagaczewskiego, był jego wuj, dr Aleksander Zarewicz (1843—
1 Tekst niniejszy został opracowany prztz Autora w r. 1973, jako biogram dla Polslciego słow-
nika biograficznego, gdzie jednak ukazał się z pewnymi skrótami i zmianami (t. 25, 1980; s. 16—19).
Opublikowanie całości wydawało się celowe, oprócz walorów poznawczych, również ze względu
na charakter osobistcj realcji ucznia, współpracownika i przyjaciela Juliana Pagaczewskiego. Opra-
cowanie redakcyjne ograniczyłc się do rozwinięcia skrótów i przeniesienia dokumentacji do przy-
pisów. Jedyny dodany fragment tekstu ujęto w klamry — J. K. O.
2 Dotychczasowe opracowania życiorysu i działalności naukowej Pagaczcwskiego: A. Boch-
nak, Julian Pagaczewski (Prace Komisji Historii Sztuki VIII, 1939—1946, s. 225—232); tenże,
Julian Pagaczewski (Kwartalnik Historyczny LIII, 1946, s. 565—570); zob. również tegoż autora,
Zarys dziejów polskiej historii sztuki, Kraków 1948, Historia nauki polskiej w monografiach XXII,
s- 21—22 oraz Historia sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim, w: Studia do dziejów Wydziału Filo-
zoficzno-Historycznego UJ, Kraków 1967, Zeszyty Naukowe UJ CXXXIX, Prace Historyczne 16,
s. 234—237.
t»
CMXXX PRACE Z HISTORII SZTUKI Z. 19 1990
f Adam Bochnak
JULIAN PAGACZEWSKI 1
Julian Pagaczewski urodzii się 14 stycznia 1874 w Krakowie 2. Ojcem
jego był Julian (1830—77), właściciel browaru, znajdującego się w domu
„Pod Maszyną” przy dzisiejszym placu Matejki, tuż za obecnym gmachem
Narodowego Banku Polskiego, matką Michalina z Zarewiczów (1837 lub
1840—1924). Dziadek jego, Maciej Pagaczewski (1800—1834), syn chłopa
z Mokrzysk koło Szczepanowa w powiecie brzeskim, przybył za czasów Woł-
nego Miasta do Krakowa, zgodnie z ówczesnym zwyczajem uzupełnił pier-
wotne nazwisko Pagacz „lepiej brzmiącą” końcówką, odbył studia uniwer-
syteckie i został profesorem Liceum Św. Anny. Matka pochodziła z drobno-
szlacheckiej rodziny h. Półkozic. Straciwszy ojca we wczesnym dzieciństwie,
Pagaczewski wychowywał się pod opieką matki i dziadka macierzystego,
Ludwika Zarewicza (1812—1890) z wykształcenia prawnika, który, zre-
zygnowawszy w młodym wieku z posady sekretarza b. Dyrekcji Skarbu,
oddał się studiom historycznym i ogłosił szereg monogralii kościołów i klasz-
torów, z książką o kamedułach w Polsce na czele. Stały kontakt z rozmiłowa-
nym w przeszłości Zarewiczem rozstrzygnął o zasadniczym kierunku, w jakim
poszedł jego wnuk. Drugim człowiekiem, który wpłynął na ukształtowanie
zamiłowań Pagaczewskiego, był jego wuj, dr Aleksander Zarewicz (1843—
1 Tekst niniejszy został opracowany prztz Autora w r. 1973, jako biogram dla Polslciego słow-
nika biograficznego, gdzie jednak ukazał się z pewnymi skrótami i zmianami (t. 25, 1980; s. 16—19).
Opublikowanie całości wydawało się celowe, oprócz walorów poznawczych, również ze względu
na charakter osobistcj realcji ucznia, współpracownika i przyjaciela Juliana Pagaczewskiego. Opra-
cowanie redakcyjne ograniczyłc się do rozwinięcia skrótów i przeniesienia dokumentacji do przy-
pisów. Jedyny dodany fragment tekstu ujęto w klamry — J. K. O.
2 Dotychczasowe opracowania życiorysu i działalności naukowej Pagaczcwskiego: A. Boch-
nak, Julian Pagaczewski (Prace Komisji Historii Sztuki VIII, 1939—1946, s. 225—232); tenże,
Julian Pagaczewski (Kwartalnik Historyczny LIII, 1946, s. 565—570); zob. również tegoż autora,
Zarys dziejów polskiej historii sztuki, Kraków 1948, Historia nauki polskiej w monografiach XXII,
s- 21—22 oraz Historia sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim, w: Studia do dziejów Wydziału Filo-
zoficzno-Historycznego UJ, Kraków 1967, Zeszyty Naukowe UJ CXXXIX, Prace Historyczne 16,
s. 234—237.
t»