DOI Artikel:
Krakowski, Piotr: Historia sztuki nowoczesnej na Uniwersytecie Jagiellońskim po drugiej wojnie światowej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26759#0151
133
zbiorów muzealnych * 2. Ogłosił także w „Biułetynie Historii Sztuki” (1947)
artykuł Sprawa muzeów w Polsce czy w „Rozprawach i Sprawozdaniach Mu-
zeum Narodowego w Krakowie” (Kraków 1976) Wspomnienia z lat 1950—-
1956.
Artykuł O hermetyzmie i spolecznej izolacji dzisiejszego malarstwa stał
się kluczem dla określenia postawy T. Dobrowolskiego jako krytyka i histo-
ryka sztuki, postawy zdecydowanie antyformalistycznej, choć zawsze w jego
rozważaniach nad sztuką daje się zauważyć akcent wyraźnie położony na
zagadnieniach formy dzieła sztuki. Antyformałizm Dobrowolskiego należy
rozumieć przede wszystkim jako wyraz pełnej akceptacji założeń realistycz-
nych w twórczości artystycznej. W wymienionym artykułe autor naprzód
wylicza i krótko charakteryzuje główne jego zdaniem cechy czy raczej ten-
dencje we współczesnym malarstwie — a więc kubizm, nadrealizm, ekspresjo-
nizm, fowizm i koloryzm, przy czym stwierdza, iż we wszystkich tych kie-
runkach zawarte są „ełementy realne, przedmiotowe, bez których żadna
sztuka przedstawiająca obejść się nie może” 3. Wszędzie zatem dostrzegalne
są elementy otaczającej nas rzeczywistości, tyle że elementy owe ulegają bardzo
znacznemu nieraz zatarciu lub zniekształceniu. „Krótko mówiąc, malarstwo
współczesne nie zrywając całkowicie kontaktu ze światem rzeczy [...], trak-
tuje przecież naturę jako źródło form, ściślej impułsów form czy tylko su-
gestii form, przeznaczonych do budowy własnych konstrukcji, których sens
najbardziej istotny określają granice samego obrazu, nie wymagając od widza
konfrontacji przedstawień z ich modelami (jeśłi zaś widz tak postępuje, to
postępuje niewłaściwie). Modele te bywają bowiem przerobione przez tryby
i walce mechanizmu twórczego nieraz tak gruntownie, że przetwór nie przypo-
mina już w niczym surowca” 4. Przedmioty tracą więź z rzeczywistością,
z której zostały wzięte i „stają się tylko i naprawdę pretekstem do pokazania
nowej rzeczywistości: jakiejś czystej małarskości, wysublimowanej w kształt
chyba estetyczny i prawie liieprzekraczałny, z którego wyjście może prowadzić
już tylko w dziedzinę abstrakcji” 5.
Podkreśla fakt niekomunikatywności dzisiejszej sztuki, a w szczególności
malarstwa, które jest bardzo hermetyczne i niezrozumiałe dla odbiorcy.
Stwierdza, że „malarstwo współczesne jest niepopularne w masach. Nie tylko
w masach ludowych, pozbawionych zresztą praktycznej możliwości współ-
życia ze sztuką, łecz także w sferach inteligenckich” 6. Zdaniem Dobrowoiskie-
go wyraźnie daje się zauważyć „osamotnienie sztuki”, szczegółnie zaś ma-
* Muzealnictwo. Praca zbiorowa pod redakcją S. Komornickiego i T. Dobrowolskiego, Kra-
ków 1947.
3 T. Dobrowolski, O hermetyzrnie i spolecznej izolacji dzisiejszego malarstwa (Odrodzenie,
nr 23/80, 1946, s. 1).
4 Tamże.
6 Tamże.
* Tamże.
zbiorów muzealnych * 2. Ogłosił także w „Biułetynie Historii Sztuki” (1947)
artykuł Sprawa muzeów w Polsce czy w „Rozprawach i Sprawozdaniach Mu-
zeum Narodowego w Krakowie” (Kraków 1976) Wspomnienia z lat 1950—-
1956.
Artykuł O hermetyzmie i spolecznej izolacji dzisiejszego malarstwa stał
się kluczem dla określenia postawy T. Dobrowolskiego jako krytyka i histo-
ryka sztuki, postawy zdecydowanie antyformalistycznej, choć zawsze w jego
rozważaniach nad sztuką daje się zauważyć akcent wyraźnie położony na
zagadnieniach formy dzieła sztuki. Antyformałizm Dobrowolskiego należy
rozumieć przede wszystkim jako wyraz pełnej akceptacji założeń realistycz-
nych w twórczości artystycznej. W wymienionym artykułe autor naprzód
wylicza i krótko charakteryzuje główne jego zdaniem cechy czy raczej ten-
dencje we współczesnym malarstwie — a więc kubizm, nadrealizm, ekspresjo-
nizm, fowizm i koloryzm, przy czym stwierdza, iż we wszystkich tych kie-
runkach zawarte są „ełementy realne, przedmiotowe, bez których żadna
sztuka przedstawiająca obejść się nie może” 3. Wszędzie zatem dostrzegalne
są elementy otaczającej nas rzeczywistości, tyle że elementy owe ulegają bardzo
znacznemu nieraz zatarciu lub zniekształceniu. „Krótko mówiąc, malarstwo
współczesne nie zrywając całkowicie kontaktu ze światem rzeczy [...], trak-
tuje przecież naturę jako źródło form, ściślej impułsów form czy tylko su-
gestii form, przeznaczonych do budowy własnych konstrukcji, których sens
najbardziej istotny określają granice samego obrazu, nie wymagając od widza
konfrontacji przedstawień z ich modelami (jeśłi zaś widz tak postępuje, to
postępuje niewłaściwie). Modele te bywają bowiem przerobione przez tryby
i walce mechanizmu twórczego nieraz tak gruntownie, że przetwór nie przypo-
mina już w niczym surowca” 4. Przedmioty tracą więź z rzeczywistością,
z której zostały wzięte i „stają się tylko i naprawdę pretekstem do pokazania
nowej rzeczywistości: jakiejś czystej małarskości, wysublimowanej w kształt
chyba estetyczny i prawie liieprzekraczałny, z którego wyjście może prowadzić
już tylko w dziedzinę abstrakcji” 5.
Podkreśla fakt niekomunikatywności dzisiejszej sztuki, a w szczególności
malarstwa, które jest bardzo hermetyczne i niezrozumiałe dla odbiorcy.
Stwierdza, że „malarstwo współczesne jest niepopularne w masach. Nie tylko
w masach ludowych, pozbawionych zresztą praktycznej możliwości współ-
życia ze sztuką, łecz także w sferach inteligenckich” 6. Zdaniem Dobrowoiskie-
go wyraźnie daje się zauważyć „osamotnienie sztuki”, szczegółnie zaś ma-
* Muzealnictwo. Praca zbiorowa pod redakcją S. Komornickiego i T. Dobrowolskiego, Kra-
ków 1947.
3 T. Dobrowolski, O hermetyzrnie i spolecznej izolacji dzisiejszego malarstwa (Odrodzenie,
nr 23/80, 1946, s. 1).
4 Tamże.
6 Tamże.
* Tamże.