DOI Artikel:
Siemaszko, Aleksander: Malowidła ścienne cerkwi Zwiastowania w Supraślu: rekonstrukcja programu ikonograficznego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26694#0019
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO
MCLXXIII
PRACE Z HISTORII SZTUKI * Z. 21
MALOWIDŁA ŚCIENNE
CERKWI ZWIASTOWANIA W SUPRAŚLU
REKONSTRUKCJA PROGRAMU IKONOGRAFICZNEGO'
WSTĘP
Stan badań
Z niewielu dzieł malarstwa ściennego związanych ze sztuką kościoła prawosławnego na
ziemiach Rzeczypospolitej, najmniej zbadanymi i przez wiele lat jedynie wzmiankowany-
mi, były malowidła cerkwi Zwiastowania monasteru Matki Bożej w Supraślu'. Trudno
powiedzieć, co spowodowało zaniedbanie przez historyków sztuki badań nad tym zabyt-
kiem, który do czasu zniszczenia w roku 1944 doczekał się tylko jednego opracowania
opisowego, którym był opublikowany jeszcze w roku 1911 artykuł rosyjskiego badacza
P.P. Pokryszkina-. Malowidła supraskie, tak harmonijnie połączone z bizantynizującą
architekturą w późnogotyckiej oprawie, były znakomitym przykładem oddziaływania
dwóch różnych tradycji artystycznych na ich pograniczu. Już badacze rosyjscy zwracali
* Publikowany tekst jest częścią obszerniejszej monografii malowideł cerkwi Zwiastowania w Supraślu. Po-
wstanie artykułu było w znacznej mierze możłiwe dzięki Fundacji Lackorońskich, która przyznała mi stypendia na
wyjazdy w łatać)] 1987 i 1988 do Serbii, Macedonii i Grecji oraz pracę w bibliotekach Wiednia w łatach 1992
i 1993. Pragnę więc w tym miejscu serdecznie podziękować Prof. Karołinie Lanckorońskiej za okazaną pomoc.
Wyrazy podziękowania składam również Prof. Lechowi Kałinowskiemu, który był inicjatorem podjęcia przez mnie
tematu małowideł supraskich, i Prof. Annie Różyckiej Bryzek za wiełe cennych uwag i konsultacji przy pisaniu tej
pracy.
' Kiasztor supraski ma już opracowaną bibłiografię: G. S o s n a, ATó&a NMogra/m Ua.s-zfwM w <SM/rraślM,
..Wiadomości Połskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego", 1974, z. 1, s. 51-88. Uzupełnienia powyż-
szej pracy można znałeźć w wydanych również przez ks. G. S o s n ę publikacjach: /LMcgrn/m
/ipc/? TM Am/o.Uocczyżnie.' Część nl/a^ctyczna, Ryboły 1984; Część c/?T'07io/og;czna, Ryboły 1985; Część o.s'oćo-
wa, Ryboły 1986; Część a//a5gt)'czna. .SYg/cMcM /. Ryboły 1991. Ostatnią pracą sumującą historię klasztom jest:
M. H a j d u k. YaułUmnuTT; nać/Sn/TTaś/ą, ,.Słavia Orientałis", 38, 1989, nr 3-4, s. 511-536.
* P.P. P o k r y ś k i n. B/ago^eśćcn.s-Tta/a cerśro]' v &T/ZT'a.s7 '.sLo/Ti TMona.ytyT'g [w:] Yhorniś: aT'ć77gaUg;ćc.s'Uc/:
A'fatę//]oz/ne^enTig/'.4. A. Bo&rTTMłoTTiM, S.-Peterburg 1911, s. 222-237.
MCLXXIII
PRACE Z HISTORII SZTUKI * Z. 21
MALOWIDŁA ŚCIENNE
CERKWI ZWIASTOWANIA W SUPRAŚLU
REKONSTRUKCJA PROGRAMU IKONOGRAFICZNEGO'
WSTĘP
Stan badań
Z niewielu dzieł malarstwa ściennego związanych ze sztuką kościoła prawosławnego na
ziemiach Rzeczypospolitej, najmniej zbadanymi i przez wiele lat jedynie wzmiankowany-
mi, były malowidła cerkwi Zwiastowania monasteru Matki Bożej w Supraślu'. Trudno
powiedzieć, co spowodowało zaniedbanie przez historyków sztuki badań nad tym zabyt-
kiem, który do czasu zniszczenia w roku 1944 doczekał się tylko jednego opracowania
opisowego, którym był opublikowany jeszcze w roku 1911 artykuł rosyjskiego badacza
P.P. Pokryszkina-. Malowidła supraskie, tak harmonijnie połączone z bizantynizującą
architekturą w późnogotyckiej oprawie, były znakomitym przykładem oddziaływania
dwóch różnych tradycji artystycznych na ich pograniczu. Już badacze rosyjscy zwracali
* Publikowany tekst jest częścią obszerniejszej monografii malowideł cerkwi Zwiastowania w Supraślu. Po-
wstanie artykułu było w znacznej mierze możłiwe dzięki Fundacji Lackorońskich, która przyznała mi stypendia na
wyjazdy w łatać)] 1987 i 1988 do Serbii, Macedonii i Grecji oraz pracę w bibliotekach Wiednia w łatach 1992
i 1993. Pragnę więc w tym miejscu serdecznie podziękować Prof. Karołinie Lanckorońskiej za okazaną pomoc.
Wyrazy podziękowania składam również Prof. Lechowi Kałinowskiemu, który był inicjatorem podjęcia przez mnie
tematu małowideł supraskich, i Prof. Annie Różyckiej Bryzek za wiełe cennych uwag i konsultacji przy pisaniu tej
pracy.
' Kiasztor supraski ma już opracowaną bibłiografię: G. S o s n a, ATó&a NMogra/m Ua.s-zfwM w <SM/rraślM,
..Wiadomości Połskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego", 1974, z. 1, s. 51-88. Uzupełnienia powyż-
szej pracy można znałeźć w wydanych również przez ks. G. S o s n ę publikacjach: /LMcgrn/m
/ipc/? TM Am/o.Uocczyżnie.' Część nl/a^ctyczna, Ryboły 1984; Część c/?T'07io/og;czna, Ryboły 1985; Część o.s'oćo-
wa, Ryboły 1986; Część a//a5gt)'czna. .SYg/cMcM /. Ryboły 1991. Ostatnią pracą sumującą historię klasztom jest:
M. H a j d u k. YaułUmnuTT; nać/Sn/TTaś/ą, ,.Słavia Orientałis", 38, 1989, nr 3-4, s. 511-536.
* P.P. P o k r y ś k i n. B/ago^eśćcn.s-Tta/a cerśro]' v &T/ZT'a.s7 '.sLo/Ti TMona.ytyT'g [w:] Yhorniś: aT'ć77gaUg;ćc.s'Uc/:
A'fatę//]oz/ne^enTig/'.4. A. Bo&rTTMłoTTiM, S.-Peterburg 1911, s. 222-237.