DOI Artikel:
Krasny, Piotr: Osiemnastowieczne figury przydrożne w Buczaczu: uwagi o inspiracjach czeskich w twórczości Bernarda Meretyna
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.26694#0107
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO
MCLXXIII
PRACE Z HISTORII SZTUKI *Z.21
OSIEMNASTOWIECZNE FIGURY
PRZYDROŻNE W BUCZACZU
UWAGI O INSPIRACJACH CZESKICH
W TWÓRCZOŚCI BERNARDA MERETYNA*
„Przy drodze do Buczacza od strony północnej tuż przy dawnej głównej drodze, znaj-
duje się statua św. Jana Nepomucena z napisem:
Patronie dobrej sławy, kompanie podróżnych
Broń tego miasta i mnie od przypadków różnych.
Po tym wyryty rok 1750 tudzież herb Piława z początkowymi łiterami M. P. S. K. co
znacz)' Mikołaj Potocki Starosta Kaniowski, przy końcu dodano: Mihi autem absit głorio-
si nisi in cruce Domini. Więcej na południc, także przy dawnej drodze, jest statua Matki
Najświętszej. Oba pomniki są najmniej dwa sążnie wysokie" - tak opisywał Sadok
Barącz okazałe figury przydrożne (ił. 1, 2) strzegące wjazdu do owego kresowego mia-
sta'.
Kilkadziesiąt łat później Adam Bochnak zwrócił znów uwagę na te monumenty, za-
liczając zdobiące je posągi do najwybitniejszych dzieł lwowskiej szkoły rzeźby rokoko-
wej. Badacz ten określił również czas powstania pomnika Niepokalanego Poczęcia Marii
nar. 1751".
Dokładniejszą analizę pomników z Buczacza przeprowadził dopiero Zbigniew Hor-
nung. Stwierdził on. że „ich struktura formalna wykazuje uderzające podobieństwo stylo-
we, a nawet identyczność z plastycznym wystrojem" buczackiego ratusza, a więc „nie
ulega [...] kwestii, że autorem projektu obu tych dzieł był Bernard Meretyn, a wykonawcą
* Materiały do tej pracy zebrałem dzięki stypendium Ministerstwa Edukacji Narodowej, które umożliwiło mi
dwutygodniowy pobyt w Pradze.
Zgodnie z zasadą stosowaną z reguły w połskich publikacjach historyczno-artystycznych, w tekście artykułu
podaję nazwiska artystów działających w Czechach w XVIII w. zapisane według ortografii niemieckiej, a ich imio-
na - w niemieckim brzmieniu.
' S. B a r ąc z,PunuptU ÓMCzocUe, Lwów 1882, s. 151. Obecnie w wyniku zmian w sieci dróg Buczacza oba
pomniki znajdują się na uboczu miasta.
- A. B o c h n a k. Ze no(7 rzeźhq ht'ow.sLq w epoce /'oUAc, Kraków 1931, s. 57-58, ił. 54 i 55.
MCLXXIII
PRACE Z HISTORII SZTUKI *Z.21
OSIEMNASTOWIECZNE FIGURY
PRZYDROŻNE W BUCZACZU
UWAGI O INSPIRACJACH CZESKICH
W TWÓRCZOŚCI BERNARDA MERETYNA*
„Przy drodze do Buczacza od strony północnej tuż przy dawnej głównej drodze, znaj-
duje się statua św. Jana Nepomucena z napisem:
Patronie dobrej sławy, kompanie podróżnych
Broń tego miasta i mnie od przypadków różnych.
Po tym wyryty rok 1750 tudzież herb Piława z początkowymi łiterami M. P. S. K. co
znacz)' Mikołaj Potocki Starosta Kaniowski, przy końcu dodano: Mihi autem absit głorio-
si nisi in cruce Domini. Więcej na południc, także przy dawnej drodze, jest statua Matki
Najświętszej. Oba pomniki są najmniej dwa sążnie wysokie" - tak opisywał Sadok
Barącz okazałe figury przydrożne (ił. 1, 2) strzegące wjazdu do owego kresowego mia-
sta'.
Kilkadziesiąt łat później Adam Bochnak zwrócił znów uwagę na te monumenty, za-
liczając zdobiące je posągi do najwybitniejszych dzieł lwowskiej szkoły rzeźby rokoko-
wej. Badacz ten określił również czas powstania pomnika Niepokalanego Poczęcia Marii
nar. 1751".
Dokładniejszą analizę pomników z Buczacza przeprowadził dopiero Zbigniew Hor-
nung. Stwierdził on. że „ich struktura formalna wykazuje uderzające podobieństwo stylo-
we, a nawet identyczność z plastycznym wystrojem" buczackiego ratusza, a więc „nie
ulega [...] kwestii, że autorem projektu obu tych dzieł był Bernard Meretyn, a wykonawcą
* Materiały do tej pracy zebrałem dzięki stypendium Ministerstwa Edukacji Narodowej, które umożliwiło mi
dwutygodniowy pobyt w Pradze.
Zgodnie z zasadą stosowaną z reguły w połskich publikacjach historyczno-artystycznych, w tekście artykułu
podaję nazwiska artystów działających w Czechach w XVIII w. zapisane według ortografii niemieckiej, a ich imio-
na - w niemieckim brzmieniu.
' S. B a r ąc z,PunuptU ÓMCzocUe, Lwów 1882, s. 151. Obecnie w wyniku zmian w sieci dróg Buczacza oba
pomniki znajdują się na uboczu miasta.
- A. B o c h n a k. Ze no(7 rzeźhq ht'ow.sLq w epoce /'oUAc, Kraków 1931, s. 57-58, ił. 54 i 55.