DOI Heft:
Studia o Kantorze
DOI Artikel:Skibianka-Lickel, Aldona: Aktor Kantora - aktor przyszłości?
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26694#0179
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO
MCLXXIII
PRACE Z HISTORII SZTUKI * Z. 21
AKTOR KANTORA - AKTOR PRZYSZŁOŚCI?
Według kantorowskięj definicji akt twórczy jest nierozerwalnie związany z „ryzy-
kiem, zaangażowaniem totalnym, z odkryciem"k A więc i ja, chcąc przybliżyć się do
kantorowskiego aktora, musiałam to ryzyko podjąć. „Kantorowska metoda" stworzyła
nowego aktora, w sensie stylu, filozofii i metody pracy. Problem aktora jest równie trud-
ny, jak obecność na scenie tych ludzi, którzy pozostają sobą, a których Kantor nazywa
„ludźmi gotowy mi" (wyrażenie to należy rozumieć w dadaistycznym sensie „przedmiotu
gotowego", „ready-made", które Kantor przekształca w „człowieka gotowego", „ready-
man")k Kantorowscy aktorzy są ludźmi wziętymi wprost z życia, ich rola sceniczna zga-
dza się w pewien sposób z ich rolą życiową.
Ideę kantorowskiego aktora, a zarazem ludzi, którzy tę ideę tworzyli z samych siebie,
analizuję w męj książce L Acte/ir <r/e 7b<7c?.iyz (Editions Bouffónneries, 1991).
Źródła wizji kantorowskiego aktora
Teatr Kantora możemy zdefiniować jako zmaterializowanie artystycznej wizji malarza,
który stał się absolutnym autorem spektaklu (twórca spełnia funkcję reżysera w zakresie
koncepcji i w wyborze środków). A ponieważ żadna teoria nie powstaje ex /?/A/7o, dlatego
też odnajdziemy w koncepcjach teatralnych Kantora echa odkryć innych twórców sztuki.
Powróci do nas problem nadmarionety, której z takim uporem żądał Kleist, a później
Craig, widząc w niej idealny środek do zastąpienia aktora; idea aktora-przedmiotu, która
nadaje nowy sens zarówno postaci ludzkiej, jak i samemu przedmiotowi. Odnajdujemy tu
również echa słów Maeterlincka, według którego figura woskowa jest jedynym aktorem
godnym jego teatru i będącym w stanie przekazać metafizykę sztuki. W seansach Kanto-
ra woskowa figura staje się głównym partnerem i modelem żywego aktora.
' La paleffe aż 7adcM.$z Kantor, wywiad z Irene Sadowska-Guillon, „L'Avant Scene-Theatre", 777, 1 listo-
pad 1985.
- Ludzie gotowi: „wzięci wprost z życia, których rola sceniczna godzi się w pewnym sensie z ich rolą życiową"
— T. K a n t o r, Teatr .snuerc; (z braku dostępu do wydania polskiego opierałam się na edycji francuskiej: T. K a n-
t o r, Le TLedfre de ta Morf, Lausanne 1977, s. 203).
MCLXXIII
PRACE Z HISTORII SZTUKI * Z. 21
AKTOR KANTORA - AKTOR PRZYSZŁOŚCI?
Według kantorowskięj definicji akt twórczy jest nierozerwalnie związany z „ryzy-
kiem, zaangażowaniem totalnym, z odkryciem"k A więc i ja, chcąc przybliżyć się do
kantorowskiego aktora, musiałam to ryzyko podjąć. „Kantorowska metoda" stworzyła
nowego aktora, w sensie stylu, filozofii i metody pracy. Problem aktora jest równie trud-
ny, jak obecność na scenie tych ludzi, którzy pozostają sobą, a których Kantor nazywa
„ludźmi gotowy mi" (wyrażenie to należy rozumieć w dadaistycznym sensie „przedmiotu
gotowego", „ready-made", które Kantor przekształca w „człowieka gotowego", „ready-
man")k Kantorowscy aktorzy są ludźmi wziętymi wprost z życia, ich rola sceniczna zga-
dza się w pewien sposób z ich rolą życiową.
Ideę kantorowskiego aktora, a zarazem ludzi, którzy tę ideę tworzyli z samych siebie,
analizuję w męj książce L Acte/ir <r/e 7b<7c?.iyz (Editions Bouffónneries, 1991).
Źródła wizji kantorowskiego aktora
Teatr Kantora możemy zdefiniować jako zmaterializowanie artystycznej wizji malarza,
który stał się absolutnym autorem spektaklu (twórca spełnia funkcję reżysera w zakresie
koncepcji i w wyborze środków). A ponieważ żadna teoria nie powstaje ex /?/A/7o, dlatego
też odnajdziemy w koncepcjach teatralnych Kantora echa odkryć innych twórców sztuki.
Powróci do nas problem nadmarionety, której z takim uporem żądał Kleist, a później
Craig, widząc w niej idealny środek do zastąpienia aktora; idea aktora-przedmiotu, która
nadaje nowy sens zarówno postaci ludzkiej, jak i samemu przedmiotowi. Odnajdujemy tu
również echa słów Maeterlincka, według którego figura woskowa jest jedynym aktorem
godnym jego teatru i będącym w stanie przekazać metafizykę sztuki. W seansach Kanto-
ra woskowa figura staje się głównym partnerem i modelem żywego aktora.
' La paleffe aż 7adcM.$z Kantor, wywiad z Irene Sadowska-Guillon, „L'Avant Scene-Theatre", 777, 1 listo-
pad 1985.
- Ludzie gotowi: „wzięci wprost z życia, których rola sceniczna godzi się w pewnym sensie z ich rolą życiową"
— T. K a n t o r, Teatr .snuerc; (z braku dostępu do wydania polskiego opierałam się na edycji francuskiej: T. K a n-
t o r, Le TLedfre de ta Morf, Lausanne 1977, s. 203).