DOI Artikel:
Wardzyński, Michał: Import kamieni i dzieł rzeźby z Gotlandii do Rzeczypospolitej (od XIII do 2. połowy XVIII w.)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.28101#0056
Michał
Wardzyński
II. 5. Kartusz fundatora Michała
Działyńskiego, nieustalony
warsztat gdański, 1592 r.,
piaskowiec gotlandzki Burgsvik,
kościół św. Jadwigi, Nieszawa,
fot. M. Wardzyński
z miejscowych materiałów: piaskowca Burgsvik i obu odmian wapieni olandz-
kich, zarówno kamienia budowlanego, jak też elementów architektonicznych
(kolumny i inne typy podpór, dekoracje fryzów itp.) i figuralnych (sceny
w tympanonach) oraz m.in. chrzcielnic, które odznaczają się bardzo rozbu-
dowaną formą i programami dekoracji20. W dziedzinie tych ostatnich war-
sztaty gotlandzkie dorównały skalą produkcji i zasięgiem geograficznym
eksportu, obejmującym cały basen Morza Bałtyckiego od Rewala (Tallina)
i Rygi aż po Kopenhagę i miasta księstwa Szlezwik-Holsztyn, wielkim ośrod-
kom południowo-niderlandzkim w Tournai nad Skaldą i położonych nad
Mozą Namur, Dinant i Theux nieopodal Liege, których produkty docierały
aż do Szkocji, Danii, a nawet do Meklemburgii21. Rolę pośrednika w handlu
20 A. Tuulse, Skandynawia romańska. Zabytki architektury i sztuki Danii, Norwegii i Szwecji,
wstęp S. Piekarczyk, Warszawa 1970, s. 19, 22, 31, poz. 124-126, 131, 137-142; J. Kuczyńska,
Średniowieczne chrzcielnice kamienne w Polsce, „Rocznik Historii Sztuki” 1984, nr 14, s. 8-10.
Tamże wybór szwedzkiej literatury przedmiotu, m.in.: J. Roosval, Die Steinmeister Gotlands,
Stockholm 1918; idem, Swedish and English Fonts, „The Burlington Magazine” 1918, nr 32, s. 85f;
O. Reutersvard, Paradisets kalla och de gotlandska „paradisfuntarna”/ The Fountain ofParadise
and the „Paradise Fonts” of Gotland, [Lund] 1967. Por. ostatnio Z. Krzymuska-Fafius, M. Ober,
Średniowieczna sztuka..., s. 6-7.
21 J. Kuczyńska, Średniowieczne chrzcielnice..., s. 6-8. Tamże literatura przedmiotu. Por.
ponadto: P. Rolland, Eexpansion tournaisienne aux XIe et XIIe siecles. Art et commerce de la
Pierre, „Annales de FAcademie Royale dArcheologie de Belgiąue” 1924, nr 72, 7. serie, vol. II,
part 1-2, s. 175-219; idem, Eexpansion de lart tournaisien. Lesfonts baptismaux romans, „Savoir
et beaute” 1924, nr 12, s. 373-376; idem, La sculpture tournaisienne, Tournai 1944, s. 15-18,
52
Wardzyński
II. 5. Kartusz fundatora Michała
Działyńskiego, nieustalony
warsztat gdański, 1592 r.,
piaskowiec gotlandzki Burgsvik,
kościół św. Jadwigi, Nieszawa,
fot. M. Wardzyński
z miejscowych materiałów: piaskowca Burgsvik i obu odmian wapieni olandz-
kich, zarówno kamienia budowlanego, jak też elementów architektonicznych
(kolumny i inne typy podpór, dekoracje fryzów itp.) i figuralnych (sceny
w tympanonach) oraz m.in. chrzcielnic, które odznaczają się bardzo rozbu-
dowaną formą i programami dekoracji20. W dziedzinie tych ostatnich war-
sztaty gotlandzkie dorównały skalą produkcji i zasięgiem geograficznym
eksportu, obejmującym cały basen Morza Bałtyckiego od Rewala (Tallina)
i Rygi aż po Kopenhagę i miasta księstwa Szlezwik-Holsztyn, wielkim ośrod-
kom południowo-niderlandzkim w Tournai nad Skaldą i położonych nad
Mozą Namur, Dinant i Theux nieopodal Liege, których produkty docierały
aż do Szkocji, Danii, a nawet do Meklemburgii21. Rolę pośrednika w handlu
20 A. Tuulse, Skandynawia romańska. Zabytki architektury i sztuki Danii, Norwegii i Szwecji,
wstęp S. Piekarczyk, Warszawa 1970, s. 19, 22, 31, poz. 124-126, 131, 137-142; J. Kuczyńska,
Średniowieczne chrzcielnice kamienne w Polsce, „Rocznik Historii Sztuki” 1984, nr 14, s. 8-10.
Tamże wybór szwedzkiej literatury przedmiotu, m.in.: J. Roosval, Die Steinmeister Gotlands,
Stockholm 1918; idem, Swedish and English Fonts, „The Burlington Magazine” 1918, nr 32, s. 85f;
O. Reutersvard, Paradisets kalla och de gotlandska „paradisfuntarna”/ The Fountain ofParadise
and the „Paradise Fonts” of Gotland, [Lund] 1967. Por. ostatnio Z. Krzymuska-Fafius, M. Ober,
Średniowieczna sztuka..., s. 6-7.
21 J. Kuczyńska, Średniowieczne chrzcielnice..., s. 6-8. Tamże literatura przedmiotu. Por.
ponadto: P. Rolland, Eexpansion tournaisienne aux XIe et XIIe siecles. Art et commerce de la
Pierre, „Annales de FAcademie Royale dArcheologie de Belgiąue” 1924, nr 72, 7. serie, vol. II,
part 1-2, s. 175-219; idem, Eexpansion de lart tournaisien. Lesfonts baptismaux romans, „Savoir
et beaute” 1924, nr 12, s. 373-376; idem, La sculpture tournaisienne, Tournai 1944, s. 15-18,
52