DOI article:
Sulewska, Renata: Augsburskie wzory wyposażenia kościołów Prus Królewskich w drugiej połowie XVIII w.
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.43437#0026
IL 20. Johann Baptist Klauber, Joseph Se-
bastian Klauber, „inwencja” i wyd., rycina
nr 2 z serii „K”, MAK - Osterreichisches
Museum fur angewandte Kunst / Gegen-
wartskunst, Wiedeń, fot. © MAK
II. 21. Skarszewy, kościół p.w. św. Michała
Archanioła, ołtarz Matki Boskiej
zw. Turską, między 1765-1780,
fot. Renata Sulewska
Wszystkie zebrane przykłady dobrze ukazu-
ją możliwe sposoby adaptacji wzorca - od jego
wiernego powtórzenia, przez niewielkie mo-
dyfikacje (dodanie lub redukcję elementów),
aż po wykorzystanie poszczególnych moty-
wów - niekiedy także ich odmienną inter-
pretację - w dziele o innym już charakterze76.
Rozważając sposoby adaptacji, warto zauwa-
żyć, że niekiedy możemy mieć do czynienia
z wykorzystaniem wzorów niezwiązanych in-
tencją ich autora z typem dzieła lub miejscem,
w którym został powtórzony Wydaj e się,
że zastanawiając się nad wzorami wykorzysty-
wanymi do realizacji dzieł snycerskich, trzeba
uwzględniać projekty pierwotnie przeznaczo-
ne na przykład do produkcji dzieł złotniczych.
Wzór dla ramy (np. lustra) czy szafki mógł być
wykorzystany dla stworzenia ołtarza. Mały
element większej kompozycji mógł zyskać
samodzielność, stając się podstawą ukształto-
wania struktury całej realizacji. Może to una-
ocznić zestawienie tabernakulum z pober-
nardyńskiego kościoła w Zamartem i ołtarza
św. Andrzeja w kościele w Piasecznie, który
jakkolwiek w zmonumentalizowanej formie
76 O sposobach adaptacji wzorów: Andrzej Betlej,
Uwagi o wpływie południowo-niemieckich rycin orna-
mentalnych na sztukę polską, referat wygłoszony na sesji
pt. Inspiracje grafiką europejską w sztuce polskiej: czasy
nowożytne, Warszawa, 6 listopada 2007 r., Uniwersy-
tet Kardynała Stefana Wyszyńskiego; idem, Inspiracje
graficzne..., s. 55-76; Bożena Steinborn, O pomoc-
niczej roli rycin niderlandzkich [w:] Niderlandyzm
na Śląsku i w krajach ościennych, red. Mateusz Kapustka,
Andrzej Kozieł, Piotr Oszczanowski, Wrocław 2003,
s. 54-62; Bożena Steinborn, Piotr Oszczanowski, Aneks.
Spis rycin użytych w obrazach śląskich od XVI do połowy
XVII wieku [w:] Niderlandyzm na Śląsku..., s. 63-79; Mał-
gorzata Kierkus-Prus, Przekształcenia wzorów graficznych
w późnośredniowiecznych retabulach rzeźbionych na tere-
nie Pomorza Wschodniego, „Teka Komisji Historii Sztuki”
2005,1.10. Materiały sesji naukowej poświęconej pamięci
profesora Gwidona Chmarzyńskiego w trzydziestą rocz-
nicę śmierci, Toruń, 12-14 grudnia 2003, red. J. Poklew-
ski, s. 140-148.
24