DOI Artikel:
Sulewska, Renata: Augsburskie wzory wyposażenia kościołów Prus Królewskich w drugiej połowie XVIII w.
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43437#0029
W podobny sposób został rozbudowany ołtarz główny w Piasecznie Augsburskie
(ił. 24), mieszczący słynącą łaskami figurę Marii z Dzieciątkiem. Dopaso- wzory
wując całość do szerokiego, ale niezbyt wysokiego prezbiterium, po bokach ekmentów...
dodano bramki i wolno stojące filary Na ich fantazyjnych głowicach (analogicz-
nych do tych z części środkowej) posadowiono anioły podtrzymujące tkaninę
spływającą spod gzymsu zwieńczenia nastawy, stopniowo wzdłuż jego boków
do kapiteli. Sposób rozbudowania obu ołtarzy (w Gniewie i Piasecznie) pole-
gający na połączeniu części środkowej z odsuniętymi podporami za pomocą
podwieszonej, rzeźbionej draperii jest
rozwiązaniem, które na tym terenie
(i terenach sąsiadujących z nim) było
dość popularne i zostało wprowadzone
jeszcze w pierwszej połowie XVIII w.89
Scenograficzny efekt budowany przez
tak skonstruowaną nastawę, przede
wszystkim użycie tkanin (tu imito¬
wanych w drewnie), przypomina nie¬
które rozwiązania stosowane w archi¬
tekturze okazjonalnej i niewykluczo¬
ne, że tego typu dekoracje mogły być
jakimś źródłem inspiracji dla takiej kom¬
pozycji. Jednak najbliższą analogią dla
tego rodzaju rozwiązania, którą do tej
pory udało się odnaleźć, jest odsłonię¬
ty w 1705 r., choć nieukończony jesz¬
cze całkiem do 1709 r., ołtarz główny
w kościele Jezuitów w Wiedniu zaprojek¬
towany przez Andreę Pozza90. Struktura
tej wiedeńskiej nastawy została zbudowana z dwóch aedicul wpisanych
jedna w drugą. Na kolumnach i fragmentach przerwanego, segmentowe-
go przyczółka aediculi zewnętrznej posadowione są anioły podtrzymują-
ce draperię rozchodzącą się na boki spod podwieszonej pod sklepieniem
kościoła korony wieńczącej środkową część ołtarza. Sam motyw aniołków,
siedzących na kolumnach i podtrzymujących draperię podwieszoną pod
II. 24. Piaseczno, kościół p.w. Narodzenia NMP, ołtarz
główny, fot. Renata Sulewska
89 Kompozycja ta była realizowana w dwóch głównych wersjach. W pierwszej, jak w Pia-
secznie, Gniewie i ołtarzu głównym kościoła w Karnkowie czy pobernardyńskim w Lubawie,
skrajne kolumny czy filary są wolnostojące lub połączone z częścią środkową bramkami.
Na podporach (Piaseczno, Karnkowo, Lubawa) posadowiono anioły, które podtrzymują tkaninę
podwieszoną pod koroną czy innym elementem wieńczącym część centralną. W wersji drugiej
(ołtarze główne w kościołach w Pogódkach i Lignowach) skrajne kolumny są integralną częścią
struktury architektonicznej nastawy, łącząc się z częścią środkową za pomocą ścianek.
90 O tej realizacji Andrei Pozza zob. Bernhard Kerber, Andrea Pozzo, Berlin 1971, s. 84,
ił. 59; Richard Bósel, Le opere viennesi e i loro riflessi nell’Europa centro orientale [w:] Andrea
Pozza, a cura di Vittorio de Feo, Valentino Martinelli, Milano 1996, s. 209.
27
(ił. 24), mieszczący słynącą łaskami figurę Marii z Dzieciątkiem. Dopaso- wzory
wując całość do szerokiego, ale niezbyt wysokiego prezbiterium, po bokach ekmentów...
dodano bramki i wolno stojące filary Na ich fantazyjnych głowicach (analogicz-
nych do tych z części środkowej) posadowiono anioły podtrzymujące tkaninę
spływającą spod gzymsu zwieńczenia nastawy, stopniowo wzdłuż jego boków
do kapiteli. Sposób rozbudowania obu ołtarzy (w Gniewie i Piasecznie) pole-
gający na połączeniu części środkowej z odsuniętymi podporami za pomocą
podwieszonej, rzeźbionej draperii jest
rozwiązaniem, które na tym terenie
(i terenach sąsiadujących z nim) było
dość popularne i zostało wprowadzone
jeszcze w pierwszej połowie XVIII w.89
Scenograficzny efekt budowany przez
tak skonstruowaną nastawę, przede
wszystkim użycie tkanin (tu imito¬
wanych w drewnie), przypomina nie¬
które rozwiązania stosowane w archi¬
tekturze okazjonalnej i niewykluczo¬
ne, że tego typu dekoracje mogły być
jakimś źródłem inspiracji dla takiej kom¬
pozycji. Jednak najbliższą analogią dla
tego rodzaju rozwiązania, którą do tej
pory udało się odnaleźć, jest odsłonię¬
ty w 1705 r., choć nieukończony jesz¬
cze całkiem do 1709 r., ołtarz główny
w kościele Jezuitów w Wiedniu zaprojek¬
towany przez Andreę Pozza90. Struktura
tej wiedeńskiej nastawy została zbudowana z dwóch aedicul wpisanych
jedna w drugą. Na kolumnach i fragmentach przerwanego, segmentowe-
go przyczółka aediculi zewnętrznej posadowione są anioły podtrzymują-
ce draperię rozchodzącą się na boki spod podwieszonej pod sklepieniem
kościoła korony wieńczącej środkową część ołtarza. Sam motyw aniołków,
siedzących na kolumnach i podtrzymujących draperię podwieszoną pod
II. 24. Piaseczno, kościół p.w. Narodzenia NMP, ołtarz
główny, fot. Renata Sulewska
89 Kompozycja ta była realizowana w dwóch głównych wersjach. W pierwszej, jak w Pia-
secznie, Gniewie i ołtarzu głównym kościoła w Karnkowie czy pobernardyńskim w Lubawie,
skrajne kolumny czy filary są wolnostojące lub połączone z częścią środkową bramkami.
Na podporach (Piaseczno, Karnkowo, Lubawa) posadowiono anioły, które podtrzymują tkaninę
podwieszoną pod koroną czy innym elementem wieńczącym część centralną. W wersji drugiej
(ołtarze główne w kościołach w Pogódkach i Lignowach) skrajne kolumny są integralną częścią
struktury architektonicznej nastawy, łącząc się z częścią środkową za pomocą ścianek.
90 O tej realizacji Andrei Pozza zob. Bernhard Kerber, Andrea Pozzo, Berlin 1971, s. 84,
ił. 59; Richard Bósel, Le opere viennesi e i loro riflessi nell’Europa centro orientale [w:] Andrea
Pozza, a cura di Vittorio de Feo, Valentino Martinelli, Milano 1996, s. 209.
27