DOI Artikel:
Wagner, Arkadiusz: Organizacja i technika pracy w warsztatach snycerskich na Warmii w późnym baroku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43437#0046
Arkadiusz zidentyfikowano wyłącznie w dokomponowanych do figur skrzydłach (ił. 11),
Wagner jąb zaś w rzeźbach ze słynnej ambony i ołtarzy bocznych ze Świętej Lipki.
Drewno pozyskiwane było najpewniej z lokalnych warmińskich zaso-
bów48. Trudno rozstrzygnąć, czy drzewa o pożądanych przez rzeźbiarza pa-
rametrach ścinano bezpośrednio przed dostarczeniem do warsztatu, czy też
artysta wybierał je z surowców składo-
wanych na targach drzewnych49. Spe-
cyfika własności ziemskiej w księstwie
biskupim (jej przynależność do biskupa,
kapituły i parafii, w znacznie mniejszym
stopniu do innych podmiotów) przesą-
dzała o możliwości pozyskania, a następ-
nie dostarczenia rzeźbiarzowi surowca
przez zleceniodawców. Nie odbiegałoby
to zresztą od powszechnej w ówczesnych
realiach praktyki, znanej choćby z kon-
traktu Jana Chrystiana Schmidta na bu-
dowę potężnego ołtarza dla jezuitów
w Grodnie50. Warto podkreślić, iż przy
niewielkich zleceniach drewno na rzeź-
by pochodzić mogło wręcz z przykoś-
cielnych lub podmiejskich zadrzewień.
Chrystian Bernard Schmidt jako ław-
nik reszelski mógł też sam pozyskiwać
określoną ilość drewna z miejskiego lasu, na mocy specjalnego deputatu51
Najlepszą porą ścinki drzew na potrzeby rzeźbiarskie jest okres spo-
czynku wegetacyjnego (październik - marzec). Drewno pozyskane z takich
sortymentów wysycha bowiem powoli i równomiernie, co zapobiega silnym
naprężeniom i pęknięciom, które są typowe dla drewna ściętego w okresie
II. Mistrz Figur Dobromiejskich, Chrystus
Zmartwychwstały, 1. ćw. XVIII w. - podstawa figury
(zbiory Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie),
fot. Arkadiusz Wagner
48 Na obszarze Warmii, który włączony jest przez botaników do Krainy Mazursko-
- Kurpiowskiej, występuje głównie świerk oraz sosna i grab. Lipa drobnolistna „rosnąc bądź
ze świerkiem, bądź w czystych drzewostanach jest zapewne pozostałością lasów lipowych”,
zob. Szata roślinna Polski, red. Władysław Szafer, Kazimierz Zarzycki, t. 2, Warszawa 1977, s. 173.
49 Stolarze i snycerze gdańscy XVI-XVII w. pozyskiwali drewno na targach drzewnych
w obrębie murów miejskich oraz na placach składowych poza murami, zob. Jerzy Trzoska,
Gdańsk jako port drzewny w II połowie XVII i XVIII wieku, „Rocznik Gdański” 1966, t. 25,
s. 85-86, 95-96. W Gdańsku od średniowiecza istotną rolę w dystrybucji drewna do warsztatów
rzemieślniczych odgrywały miejskie tartaki. Znany jest przypadek małego tartaku, który
na przełomie XVI i XVII w. pracował specjalnie na użytek Szymona Herle, gdańskiego snycerza
i dekoratora wnętrz, zob. Bogucka, Gdańsk jako ośrodek..., s. 80-81, 95-96.
50 Olga Gorszkowoz, Aleksander Jaroszewicz, Ołtarz kościoła farnego w Grodnie [w:] Kul-
tura artystyczna Wielkiego Księstwa Litewskiego w epoce baroku, red. Jerzy Kowalczyk, Warszawa
1995, s. 86, aneks; Smoliński, Rzeźbiarz Jan Chrystian Schmidt..., s. 198.
51 Strunge, Małer undBiłdhauer..., s. 414; Poschmann, 600 Jahre..., s. 217-222.
44
Wagner jąb zaś w rzeźbach ze słynnej ambony i ołtarzy bocznych ze Świętej Lipki.
Drewno pozyskiwane było najpewniej z lokalnych warmińskich zaso-
bów48. Trudno rozstrzygnąć, czy drzewa o pożądanych przez rzeźbiarza pa-
rametrach ścinano bezpośrednio przed dostarczeniem do warsztatu, czy też
artysta wybierał je z surowców składo-
wanych na targach drzewnych49. Spe-
cyfika własności ziemskiej w księstwie
biskupim (jej przynależność do biskupa,
kapituły i parafii, w znacznie mniejszym
stopniu do innych podmiotów) przesą-
dzała o możliwości pozyskania, a następ-
nie dostarczenia rzeźbiarzowi surowca
przez zleceniodawców. Nie odbiegałoby
to zresztą od powszechnej w ówczesnych
realiach praktyki, znanej choćby z kon-
traktu Jana Chrystiana Schmidta na bu-
dowę potężnego ołtarza dla jezuitów
w Grodnie50. Warto podkreślić, iż przy
niewielkich zleceniach drewno na rzeź-
by pochodzić mogło wręcz z przykoś-
cielnych lub podmiejskich zadrzewień.
Chrystian Bernard Schmidt jako ław-
nik reszelski mógł też sam pozyskiwać
określoną ilość drewna z miejskiego lasu, na mocy specjalnego deputatu51
Najlepszą porą ścinki drzew na potrzeby rzeźbiarskie jest okres spo-
czynku wegetacyjnego (październik - marzec). Drewno pozyskane z takich
sortymentów wysycha bowiem powoli i równomiernie, co zapobiega silnym
naprężeniom i pęknięciom, które są typowe dla drewna ściętego w okresie
II. Mistrz Figur Dobromiejskich, Chrystus
Zmartwychwstały, 1. ćw. XVIII w. - podstawa figury
(zbiory Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie),
fot. Arkadiusz Wagner
48 Na obszarze Warmii, który włączony jest przez botaników do Krainy Mazursko-
- Kurpiowskiej, występuje głównie świerk oraz sosna i grab. Lipa drobnolistna „rosnąc bądź
ze świerkiem, bądź w czystych drzewostanach jest zapewne pozostałością lasów lipowych”,
zob. Szata roślinna Polski, red. Władysław Szafer, Kazimierz Zarzycki, t. 2, Warszawa 1977, s. 173.
49 Stolarze i snycerze gdańscy XVI-XVII w. pozyskiwali drewno na targach drzewnych
w obrębie murów miejskich oraz na placach składowych poza murami, zob. Jerzy Trzoska,
Gdańsk jako port drzewny w II połowie XVII i XVIII wieku, „Rocznik Gdański” 1966, t. 25,
s. 85-86, 95-96. W Gdańsku od średniowiecza istotną rolę w dystrybucji drewna do warsztatów
rzemieślniczych odgrywały miejskie tartaki. Znany jest przypadek małego tartaku, który
na przełomie XVI i XVII w. pracował specjalnie na użytek Szymona Herle, gdańskiego snycerza
i dekoratora wnętrz, zob. Bogucka, Gdańsk jako ośrodek..., s. 80-81, 95-96.
50 Olga Gorszkowoz, Aleksander Jaroszewicz, Ołtarz kościoła farnego w Grodnie [w:] Kul-
tura artystyczna Wielkiego Księstwa Litewskiego w epoce baroku, red. Jerzy Kowalczyk, Warszawa
1995, s. 86, aneks; Smoliński, Rzeźbiarz Jan Chrystian Schmidt..., s. 198.
51 Strunge, Małer undBiłdhauer..., s. 414; Poschmann, 600 Jahre..., s. 217-222.
44