DOI article:
Kriegseisen, Anna: Konstrukcja i techniki montażu oraz wykończenia ołtarzy i epitafiów powstałych w gdańskich warsztatach kamieniarskich w XVII w.
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.43437#0072
IL 13. Złocona kadzielnica, fragment figury
św. Zachariasza z ołtarza św. Jana Chrzciciela
z kościoła p.w. św. Mikołaja w Gdańsku,
fot. Anna Kriegseisen
figur alegorycznych, czasem
Złocono także metalowe atrybuty lub złoce-
niem je zastępowano. Tak wykonana jest ka-
dzielnica na figurze św. Zachariasza z ołtarza
św. Jana Chrzciciela w kościele p.w. św. Miko-
łaja w Gdańsku (il. 13). Ołtarz pochodzi już
z XVIII w., ale utrzymany jest w konwencji
siedemnastowiecznej, niejako „dopasowany
stylistycznie” do dwóch wcześniejszych ołta-
rzy kamiennych w tym kościele. Figura jest
wykonana z piaskowca gotlandzkiego i ma-
lowana w sposób imitujący alabaster. W ręku
święty powinien trzymać łańcuch z kadziel-
nicą. Zwykle takie atrybuty wykonywano
z metalu, jednak w tym wypadku wyzłocono
atrybut na powierzchni szaty i nadano mu ilu-
zjonistyczny modelunek ciemną farbą.
W przypadku konieczności pozłocenia
większej powierzchni, kilkunastu centymetrów
kwadratowych, na złocie malowano modelu-
nek ciemną farbą. Przykładem tego opracowa-
nia są skrzydełka stojących puttów z epitafium
Edwarda Blemkego. Skrzydła wycięto z blachy
ołowianej, pozłocono, a na złocie zaznaczono
ciemną umbrą podkreślenia pojedynczych piór.
Niewielkie elementy dekoracji wykony-
wano z metalu, najczęściej z blachy ołowia-
nej lub miedzianej. Są to glorie, atrybuty
ydła, banderole z napisami, części panopliów.
Wycięte z blachy elementy były w całości srebrzone lub złocone i opracowy-
wane malarsko. Ruchome części, jak atrybuty figur, najczęściej nie zachowały się
do naszych czasów. W kilku obiektach przetrwały jednak inne elementy dekora-
cji metalowej, towarzyszącej kompozycji kamiennej. W epitafium Schumannów
w kościele Mariackim (po 1654) znajduje się gloria, w epitafium Ferberów
(1656) w tym samym kościele widnieją skrzyżowane gałęzie palmowe, banderole
i złocona korona, na której powierzchni namalowano ciemną farbą modelunek.
Większym nagrobkom towarzyszyły ażurowe ogrodzenia i karty. Żelazne
kraty o skomplikowanych motywach dekoracyjnych postawiono dookoła
nagrobka Bahrów w kościele Mariackim i Ernesta von Croy und Arschott w koś-
ciele p.w. św. Jacka w Słupsku. Kraty takie mogły być polichromowane i złocone20.
20 Anna Kriegseisen, Polichromowane kowalstwo architektoniczne w nowożytnym Gdań-
sku [w:] Rzemiosło artystyczne w Prusach Królewskich, red. Jacek Kriegseisen, Gdańsk 2009,
s. 146-159.
70