DOI article:
Grochowska, Weronika: Ze studiów nad gotyckimi nastawami ołtarzowymi w Gdańsku: o specyfice konstrukcji, ikonografii i funkcji gdańskich predell
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.43438#0029
bez drzwiczek, z w pełni otwieraną ścianą frontową tylko pozornie prezentuje
dość standardowe rozwiązanie. Po otwarciu lica ukazuje się dekorowane wnę-
trze, a na obu ściankach bocznych, od wewnętrznej strony skrzyni, znajdują
się drzwiczki. Przestrzenie za drzwiczkami zajmują całą wysokość predelli,
Ze studiów
nad gotyckimi
nastawami...
są jednak niezwykle płytkie. Od zewnątrz
do schowków tych prowadzą wąskie szcze-
liny ukośnie wyprute w obu ściankach bocz-
nych, po jednej na każdej z nich.
W kościele poklasztornym w Kartuzach
znajduje się ołtarz Koronacji Marii z pre-
dellą z Chrystusem, Marią i apostołami37
(ił. 23-25) uznawany za dzieło wykonane
w Gdańsku. Skrzyniowa predella zaopatrzo-
na jest w pojedyncze drzwiczki umieszczo-
ne na prawej ściance bocznej. Obecnie nie
można ich otworzyć. Wcześniej lico praw-
dopodobnie także stanowiło element ru-
chomy, o czym mogą świadczyć konstrukcja
przedniej ścianki (sposób jej montażu w ob-
rębie skrzyni) i ślad po okuciu zamka, znaj-
dujący się pośrodku górnej ramy predelli.
Byłaby to zatem jedyna predella spośród za-
chowanych, do której całego wnętrza moż-
na było się dostać jednocześnie dzięki ot-
wieranemu licu oraz bocznym drzwiczkom.
W Gdańsku pojawiły się również predel-
le, których front tworzyły dwie lub trzy od-
dzielne, ruchome kwatery. Zaliczyć do nich
można dwie kwatery należące pierwotnie
do zaginionej skrzyni predelli ze święty-
mi z Dużego Ołtarza Ferberów38, zaginione
II. 22. Predella Koronacji Marii w otoczeniu
proroków z retabulum Bractwa Kapłańskiego
Najświętszej Marii Panny (wnętrze - prawa
ścianka), 1490-1500, kościół Najświętszej
Marii Panny, Gdańsk, fot. Joanna Zygar
37 Predella z Chrystusem, Marią i apostołami, 1444 r., ołtarz Koronacji Marii, Kartuzy, koś-
ciół poklasztorny, pierwotnie w ołtarzu głównym, obecnie w kaplicy bocznej, warsztat gdański,
predella skrzyniowa, drewniana, polichromowana, pole obrazowe: tempera na desce, skrzynia:
wys. 41 cm, szer. 290 cm, gł. 40 cm, pole obrazowe: wys. 41 cm, szer. 290 cm, zob. Jakubek-
-Raczkowska, Rzeźba gdańska..., s. 132-137, tam wcześniejsza literatura.
38 Predella ze świętymi, 1484-1498, Duży Ołtarz Ferberów, Gdańsk, kościół Panny Marii,
kaplica św. Baltazara (rodziny Ferberów), warsztat gdański, zachowane dwie kwatery składające
się na frontową ścianę predelli, pierwotnie predella skrzyniowa, drewniana, polichromowana,
pole obrazowe: tempera na desce, skrzynia: pierwotnie wys. 83 cm, szer. 173 cm (por. Drost, Die
Marienkirche..., s. 123), gł. około 39 cm (na podstawie głębokości korpusu nastawy podanej
przez Drosta zob. idem, Die Marienkirche..., s. 123), obecnie wymiary pojedynczej kwatery:
wys. 76,5 cm, szer. 64,5 cm, zob. Olszewska-Świetlik, Technologia i technika..., s. 45-72, nr kat.
3, tam wcześniejsza literatura.
23
dość standardowe rozwiązanie. Po otwarciu lica ukazuje się dekorowane wnę-
trze, a na obu ściankach bocznych, od wewnętrznej strony skrzyni, znajdują
się drzwiczki. Przestrzenie za drzwiczkami zajmują całą wysokość predelli,
Ze studiów
nad gotyckimi
nastawami...
są jednak niezwykle płytkie. Od zewnątrz
do schowków tych prowadzą wąskie szcze-
liny ukośnie wyprute w obu ściankach bocz-
nych, po jednej na każdej z nich.
W kościele poklasztornym w Kartuzach
znajduje się ołtarz Koronacji Marii z pre-
dellą z Chrystusem, Marią i apostołami37
(ił. 23-25) uznawany za dzieło wykonane
w Gdańsku. Skrzyniowa predella zaopatrzo-
na jest w pojedyncze drzwiczki umieszczo-
ne na prawej ściance bocznej. Obecnie nie
można ich otworzyć. Wcześniej lico praw-
dopodobnie także stanowiło element ru-
chomy, o czym mogą świadczyć konstrukcja
przedniej ścianki (sposób jej montażu w ob-
rębie skrzyni) i ślad po okuciu zamka, znaj-
dujący się pośrodku górnej ramy predelli.
Byłaby to zatem jedyna predella spośród za-
chowanych, do której całego wnętrza moż-
na było się dostać jednocześnie dzięki ot-
wieranemu licu oraz bocznym drzwiczkom.
W Gdańsku pojawiły się również predel-
le, których front tworzyły dwie lub trzy od-
dzielne, ruchome kwatery. Zaliczyć do nich
można dwie kwatery należące pierwotnie
do zaginionej skrzyni predelli ze święty-
mi z Dużego Ołtarza Ferberów38, zaginione
II. 22. Predella Koronacji Marii w otoczeniu
proroków z retabulum Bractwa Kapłańskiego
Najświętszej Marii Panny (wnętrze - prawa
ścianka), 1490-1500, kościół Najświętszej
Marii Panny, Gdańsk, fot. Joanna Zygar
37 Predella z Chrystusem, Marią i apostołami, 1444 r., ołtarz Koronacji Marii, Kartuzy, koś-
ciół poklasztorny, pierwotnie w ołtarzu głównym, obecnie w kaplicy bocznej, warsztat gdański,
predella skrzyniowa, drewniana, polichromowana, pole obrazowe: tempera na desce, skrzynia:
wys. 41 cm, szer. 290 cm, gł. 40 cm, pole obrazowe: wys. 41 cm, szer. 290 cm, zob. Jakubek-
-Raczkowska, Rzeźba gdańska..., s. 132-137, tam wcześniejsza literatura.
38 Predella ze świętymi, 1484-1498, Duży Ołtarz Ferberów, Gdańsk, kościół Panny Marii,
kaplica św. Baltazara (rodziny Ferberów), warsztat gdański, zachowane dwie kwatery składające
się na frontową ścianę predelli, pierwotnie predella skrzyniowa, drewniana, polichromowana,
pole obrazowe: tempera na desce, skrzynia: pierwotnie wys. 83 cm, szer. 173 cm (por. Drost, Die
Marienkirche..., s. 123), gł. około 39 cm (na podstawie głębokości korpusu nastawy podanej
przez Drosta zob. idem, Die Marienkirche..., s. 123), obecnie wymiary pojedynczej kwatery:
wys. 76,5 cm, szer. 64,5 cm, zob. Olszewska-Świetlik, Technologia i technika..., s. 45-72, nr kat.
3, tam wcześniejsza literatura.
23