DOI article:
Grochowska, Weronika: Ze studiów nad gotyckimi nastawami ołtarzowymi w Gdańsku: o specyfice konstrukcji, ikonografii i funkcji gdańskich predell
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.43438#0031
Zaginiona predella ze Zmartwychwstaniem
i Trójcą Świętą fundacji Filipa Bischofa stanowi
dzieło niezwykle zagadkowe. Nieznana jest jej
pierwotna budowa, jednak można przypuszczać,
że miała ona konsole42. Wiadomo również, że jej
front składał się z dwóch dwustronnie malowanych
kwater. Znana jest tematyka wszystkich namalo-
wanych scen, ale zachowały się jedynie fotografie
ich awersów. Natomiast rewersy już przed drugą
wojną światową były w bardzo złym stanie. Bada-
cze nazywali całość predellą43, jednak już Werner
Kussin zwrócił uwagę, że ze względu na wielkość
skrzynia mogła równie dobrze pełnić rolę samo-
dzielnej nastawy. Predellę zestawiano z grupą rzeź-
biarską Ukrzyżowania, która obecnie znajduje się
w kaplicy Wszystkich Świętych - zdaniem badaczy,
rzeźby te wraz z predellą miały wspólnie tworzyć
jedną nastawę. Zachowane informacje świadczą
o tym, że kwatery (czy raczej skrzydła) były praw-
dopodobnie otwierane jak szafka (nie od góry,
a na boki). Kussin wspominał, że w momencie
odnalezienia predella była w środku pusta, lecz
nie wiadomo, czy miał na myśli zawartość, czy
może również ewentualne elementy wystroju
i wewnętrzne podziały. Wnętrze predelli było pre-
zentowane wiernym, o czym jednoznacznie świad-
czą bogato dekorowane awersy kwater, widoczne
dopiero po otwarciu skrzyni.
II. 25. Predella z Chrystusem, Marią
i apostołami z retabulum Koronacji
Marii (prawa ścianka boczna),
1444, kościół poklasztorny, Kartuzy,
fot. Weronika Grochowska
Zachowana kwatera z frontu predelli ołtarza głównego w kościele Panny
Marii przedzielona jest w poziomie na dwie równe części połączone zawia-
sami. W górnym lewym rogu znajduje się zamek z okuciem. Zdjęcia archi-
walne pokazują, że pozostałe, niezachowane frontowe kwatery miały podobną
konstrukcję. Zapewne górne połowy kwater można było otwierać. Stąd
należy przypuszczać, że we wnętrzu musiała się znajdować pozioma półka.
Możliwe, że przestrzeń ponad nią była również podzielona na trzy osobne
42 Podając szerokość predelli, Kussin zaznaczył, że była ona mierzona w najdłuższym miej-
scu. W wypadku prostej predelli skrzyniowej nie było konieczności podawania takiej informa-
cji, zob. Werner Kussin, Spatgotische Tafmalerei In Danzig, Erlangen 1937, s. 14.
43 Hirsch, Kussin, Drost i in. określali przedmiot mianem predelli, zaznaczając jed-
nocześnie, że pełnił on rolę nastawy. Labuda używa określenia „predella” tylko umownie,
zob. Hirsch, Die Oberpfarrkirche..., s. 409; Kussin, Spatgotische Tafmalerei..., s. 14-16; Drost,
Die Marienkirche..., s. 126; Labuda, Predella Filipa Bischofa..., s. 208-211; idem, Malarstwo tab-
licowe..., s. 59-69.
25
i Trójcą Świętą fundacji Filipa Bischofa stanowi
dzieło niezwykle zagadkowe. Nieznana jest jej
pierwotna budowa, jednak można przypuszczać,
że miała ona konsole42. Wiadomo również, że jej
front składał się z dwóch dwustronnie malowanych
kwater. Znana jest tematyka wszystkich namalo-
wanych scen, ale zachowały się jedynie fotografie
ich awersów. Natomiast rewersy już przed drugą
wojną światową były w bardzo złym stanie. Bada-
cze nazywali całość predellą43, jednak już Werner
Kussin zwrócił uwagę, że ze względu na wielkość
skrzynia mogła równie dobrze pełnić rolę samo-
dzielnej nastawy. Predellę zestawiano z grupą rzeź-
biarską Ukrzyżowania, która obecnie znajduje się
w kaplicy Wszystkich Świętych - zdaniem badaczy,
rzeźby te wraz z predellą miały wspólnie tworzyć
jedną nastawę. Zachowane informacje świadczą
o tym, że kwatery (czy raczej skrzydła) były praw-
dopodobnie otwierane jak szafka (nie od góry,
a na boki). Kussin wspominał, że w momencie
odnalezienia predella była w środku pusta, lecz
nie wiadomo, czy miał na myśli zawartość, czy
może również ewentualne elementy wystroju
i wewnętrzne podziały. Wnętrze predelli było pre-
zentowane wiernym, o czym jednoznacznie świad-
czą bogato dekorowane awersy kwater, widoczne
dopiero po otwarciu skrzyni.
II. 25. Predella z Chrystusem, Marią
i apostołami z retabulum Koronacji
Marii (prawa ścianka boczna),
1444, kościół poklasztorny, Kartuzy,
fot. Weronika Grochowska
Zachowana kwatera z frontu predelli ołtarza głównego w kościele Panny
Marii przedzielona jest w poziomie na dwie równe części połączone zawia-
sami. W górnym lewym rogu znajduje się zamek z okuciem. Zdjęcia archi-
walne pokazują, że pozostałe, niezachowane frontowe kwatery miały podobną
konstrukcję. Zapewne górne połowy kwater można było otwierać. Stąd
należy przypuszczać, że we wnętrzu musiała się znajdować pozioma półka.
Możliwe, że przestrzeń ponad nią była również podzielona na trzy osobne
42 Podając szerokość predelli, Kussin zaznaczył, że była ona mierzona w najdłuższym miej-
scu. W wypadku prostej predelli skrzyniowej nie było konieczności podawania takiej informa-
cji, zob. Werner Kussin, Spatgotische Tafmalerei In Danzig, Erlangen 1937, s. 14.
43 Hirsch, Kussin, Drost i in. określali przedmiot mianem predelli, zaznaczając jed-
nocześnie, że pełnił on rolę nastawy. Labuda używa określenia „predella” tylko umownie,
zob. Hirsch, Die Oberpfarrkirche..., s. 409; Kussin, Spatgotische Tafmalerei..., s. 14-16; Drost,
Die Marienkirche..., s. 126; Labuda, Predella Filipa Bischofa..., s. 208-211; idem, Malarstwo tab-
licowe..., s. 59-69.
25