DOI Artikel:
Woziński, Andrzej: Niderlandy - Lubeka - Gdańsk: o artystycznym pochodzeniu późnogotyckich rzeźb Marii z Dzieciątkiem z Garczyna i Sianowa
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43438#0055
motyw podciągniętej poły płaszcza, przytrzymywanej przy-
ciśniętym do tułowia przedramieniem, na skutek czego
zebrana tkanina układa się w wiązkę rurkowatych, piono-
wych fałd, a jej brzeg, zawijając się w górnej partii poniżej
kolan, opada ukośnie ku ziemi. Uformowanie maforiów
Marii w Garczynie i Sianowie (por. ił. 2, 3, 10) - o płaskich,
trójkątnych w zarysie, kątowo łamiących się fałdach - przy-
pomina nakrycia głów Marii z innej Tablicy z Flemalle
(ił. 22)54 oraz św. Marii Magdaleny i Marii Kleofasowej
z obrazu Zdjęcie z Krzyża Rogiera van der Weydena z około
1435 r. (Madryt, Museo del Prado)55. Charakterystyczny
sposób ułożenia włosów Marii, częściowo przykrytych
chustą i wyłaniających się spod niej w długich, swobodnie
rozpuszczonych, spiralnie skręconych splotach, występuje
w kopiach warsztatowych lub późniejszych replikach zagi-
nionego pierwowzoru ukazującego Marię w absydzie (przy-
pisywanego Mistrzowi z Flemalle/Robertowi Campinowi)56.
się później wielokrotnie w malarstwie niderlandzkim np. u Matki
Boskiej w Ofiarowaniu lasu opactwu Kalmthout przez Arnolda z Leuven
i Elżbietę z Bredy z 1511 r. Goswyna (Goosena) van der Weydena (Ber-
lin, Staatliche Museen), zob. ibidem, s. 536, il. 714. Podobne drapowanie
sukni i płaszcza Marii można spotkać także w rzeźbie niderlandzkiej,
np. Marii z Dzieciątkiem datowanej na ostatnią dekadę XV w. w kościele
Saint Gery (Braine-le-Comte) w Belgii, zob. BALat. Belgian Art Links
and Tools, nr obiektu: 10028679, http://balat.kikirpa.be/photo.phpTp
ath=KM6683&objnr=10028679&nr=l). Odnaleźć je można również
w rzeźbie dolnoreńskiej, np. Nieokreślonej świętej wiązanej z warsztatem
Arnta van Truchta z około 1550 r. (Akwizgran, Suermondt-Ludwig-
-Museum), zob. Gegen den Strom. Meisterwerke niederrheinischer Skulp-
tur in Zeiten der Reformation 1500-1550, Suermondt-Ludwig-Museum,
Aachen-Berlin 1996, kat. 5.
54 Ziemba, Sztuka Burgundii i Niderlandów..., s. 168 i nn., 178
i nn., il. 161, 172.
55 Ibidem, s. 182 i nn., 231 i nn., 260 i nn., il. 180,256, 287, tabl. 15.
56 Por. obrazy w Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku
z około 1420-1425, National Gallery w Londynie około 1440 (?) oraz
Julius Weitzner Gallery w Nowym Jorku, około 1440 (?), zob. Albert
Chatelet, Robert Campin/Le Maitre de Flemalle. La fascination
du ąuotidien, Anvers 1996, s. 161-162, kat. C4a-C4c. Rozpuszczone
włosy Marii wyłaniające się spod welonu występują już wprawdzie
w sztuce drugiej połowy XIV w., np. w rzeźbie Marii z Dzieciątkiem
z Brugii (Antwerpia, Muzeum Mayer van der Bergh), lecz są one pła-
sko rozpostarte na ramionach oraz piersiach i nie przybierają formy
spiralnych splotów, zob. Max Hassę, Studien zur Skulptur des aus-
gehenden 14. Jahrhunderts, „Stadel-Jahrbuch”, NF, VI, 1977, s. 107,
Abb. 9. Podobne do rzeźby ze zbiorów antwerpskich jest także opra-
cowanie włosów Pięknej Madonny w kościele Mariackim w Gdańsku,
II. 21. Mistrz z Flemalle/
Robert Campin,
św. Weronika, Tablica
z Flemalle, około 1430, Stadeł
Museum, Frankfurt nad
Menem, fot. ze zbiorów autora
11. 22. Mistrz z Flemalle/
Robert Campin, Maria
z Dzieciątkiem, Tablica
z Flemalle - fragment,
około 1430, Stadeł Museum,
Frankfurt nad Menem,
fot. ze zbiorów autora
49
ciśniętym do tułowia przedramieniem, na skutek czego
zebrana tkanina układa się w wiązkę rurkowatych, piono-
wych fałd, a jej brzeg, zawijając się w górnej partii poniżej
kolan, opada ukośnie ku ziemi. Uformowanie maforiów
Marii w Garczynie i Sianowie (por. ił. 2, 3, 10) - o płaskich,
trójkątnych w zarysie, kątowo łamiących się fałdach - przy-
pomina nakrycia głów Marii z innej Tablicy z Flemalle
(ił. 22)54 oraz św. Marii Magdaleny i Marii Kleofasowej
z obrazu Zdjęcie z Krzyża Rogiera van der Weydena z około
1435 r. (Madryt, Museo del Prado)55. Charakterystyczny
sposób ułożenia włosów Marii, częściowo przykrytych
chustą i wyłaniających się spod niej w długich, swobodnie
rozpuszczonych, spiralnie skręconych splotach, występuje
w kopiach warsztatowych lub późniejszych replikach zagi-
nionego pierwowzoru ukazującego Marię w absydzie (przy-
pisywanego Mistrzowi z Flemalle/Robertowi Campinowi)56.
się później wielokrotnie w malarstwie niderlandzkim np. u Matki
Boskiej w Ofiarowaniu lasu opactwu Kalmthout przez Arnolda z Leuven
i Elżbietę z Bredy z 1511 r. Goswyna (Goosena) van der Weydena (Ber-
lin, Staatliche Museen), zob. ibidem, s. 536, il. 714. Podobne drapowanie
sukni i płaszcza Marii można spotkać także w rzeźbie niderlandzkiej,
np. Marii z Dzieciątkiem datowanej na ostatnią dekadę XV w. w kościele
Saint Gery (Braine-le-Comte) w Belgii, zob. BALat. Belgian Art Links
and Tools, nr obiektu: 10028679, http://balat.kikirpa.be/photo.phpTp
ath=KM6683&objnr=10028679&nr=l). Odnaleźć je można również
w rzeźbie dolnoreńskiej, np. Nieokreślonej świętej wiązanej z warsztatem
Arnta van Truchta z około 1550 r. (Akwizgran, Suermondt-Ludwig-
-Museum), zob. Gegen den Strom. Meisterwerke niederrheinischer Skulp-
tur in Zeiten der Reformation 1500-1550, Suermondt-Ludwig-Museum,
Aachen-Berlin 1996, kat. 5.
54 Ziemba, Sztuka Burgundii i Niderlandów..., s. 168 i nn., 178
i nn., il. 161, 172.
55 Ibidem, s. 182 i nn., 231 i nn., 260 i nn., il. 180,256, 287, tabl. 15.
56 Por. obrazy w Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku
z około 1420-1425, National Gallery w Londynie około 1440 (?) oraz
Julius Weitzner Gallery w Nowym Jorku, około 1440 (?), zob. Albert
Chatelet, Robert Campin/Le Maitre de Flemalle. La fascination
du ąuotidien, Anvers 1996, s. 161-162, kat. C4a-C4c. Rozpuszczone
włosy Marii wyłaniające się spod welonu występują już wprawdzie
w sztuce drugiej połowy XIV w., np. w rzeźbie Marii z Dzieciątkiem
z Brugii (Antwerpia, Muzeum Mayer van der Bergh), lecz są one pła-
sko rozpostarte na ramionach oraz piersiach i nie przybierają formy
spiralnych splotów, zob. Max Hassę, Studien zur Skulptur des aus-
gehenden 14. Jahrhunderts, „Stadel-Jahrbuch”, NF, VI, 1977, s. 107,
Abb. 9. Podobne do rzeźby ze zbiorów antwerpskich jest także opra-
cowanie włosów Pięknej Madonny w kościele Mariackim w Gdańsku,
II. 21. Mistrz z Flemalle/
Robert Campin,
św. Weronika, Tablica
z Flemalle, około 1430, Stadeł
Museum, Frankfurt nad
Menem, fot. ze zbiorów autora
11. 22. Mistrz z Flemalle/
Robert Campin, Maria
z Dzieciątkiem, Tablica
z Flemalle - fragment,
około 1430, Stadeł Museum,
Frankfurt nad Menem,
fot. ze zbiorów autora
49