DOI Artikel:
Jakubowski, Jakub: "Musaeum Gottwaldianum" ze zbiorów Biblioteki Politechniki Gdańskiej i wydawnicze losy dzieła Christophorusa Gottwaldta (1636 - 1700) w XVIII w.
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43438#0120
Jakub on zbyt uważnym sztycharzem - nanosząc na płytę miedziorytniczą oznacze-
Jakubowski nja cyfrowe i literowe, stosował liniowanie, ułatwiające proporcjonalne odtwa-
rzanie napisów; w dwóch przypadkach litera „S” w monogramie SD występuje
na ilustracjach w odbiciu lustrzanym.
Gottwaldt uciekł się do pomocy innego, mniej uzdolnionego sztycharza,
opracowując wizualną dokumentację kolekcji konchologicznej. W latach
osiemdziesiątych XVII w., kiedy przyrodnik-artysta samodzielnie wykony-
wał wizerunki bobrów europejskich, żółwi szylkretowych i innych zwierząt
morskich (ił. 11), miał pięćdziesiąt lat. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych,
kiedy Gottwaldt opracowywał wizerunki koralowców i muszli, był o piętna-
ście lat starszy (il. 12-15).
Niewykluczone, że odczuwał niepokojące symptomy choroby wieńcowej,
która ostatecznie przyczyniła się do jego nagłej śmierci. Wiek oraz stan zdro-
II. 11. Samiec łososia atlantyckiego (Salmo salar) oraz
głowonóg z rzędu kałamarnic (Teuthida), miedzioryt,
niesygnowany
XVII stulecia, stając się edycjami na
wia mogły być wystarczającym powo-
dem, by niełatwym zadaniem utrwa-
lenia w ilustracji obszernej kolekcji
muszli podzielić się z innym rytow-
nikiem. Projekt nie został doprowa-
dzony do końca - tablice ilustracyj-
ne zawierają 892 wizerunki muszli,
zgromadzonych w futerałach (Cap-
selri) albo szufladach (Schubladeri),
lecz z pewnością nie była to całość ko-
lekcji konchologicznej Gottwaldta88.
Zoologiczno-anatomiczne dzie-
ła Gottwaldta miały szansę uzupeł-
nić gdański repertuar wydawniczy
książki naukowej drugiej połowy
miarę astronomicznych dzieł Hewe¬
liusza i botanicznych prac Breynego. Choć Gottwaldt nie posiadał własnej
tłoczni (jak Heweliusz czy Breyne), zaplecze techniczne oficjalnej tłoczni Rady
Miasta pod zarządem Jana Zachariasza Stollego (drukarz w Gdańsku w latach
1685-1720)89 z pewnością mogło podołać realizacji wielkoformatowych, bogato
88 „Gottwaldt liefi vermutlich vorerst nur diejenige Facher in Kupfer stechen, welche er
in ziemlicher Vollstandigkeit hatte. Man kann also nicht sagen, das hier eine ganze Conchylien-
sammlung bekannt gemacht werde. (...) Er hatte die Kupferntafeln nach Capseln oder Schubla-
den, wie namlich die Conchylien in seinem Kabinet aufbewahret lagen, bezeichnet lassen’.’ [„Gott-
waldt przypuszczalnie zlecił wysztychować w miedzi te obiekty, które posiadał w komplecie.
Nie można powiedzieć, że został tutaj przedstawiony cały zbiór muszli. (...) Dał wyrysować
tablice miedziorytnicze zgodnie z futerałami lub szufladami, tak mianowicie, jak leżały prze-
chowywane w jego gabinecie”.], tłum. J.J., zob. Schróter, Vorrede [w:] Musei Gottwaldiani testa-
ceorum..., s. 4-5.
89 Drukarze dawnej polski od XV do XVIII wieku, t. 4, Pomorze, oprać. Alodia Kawecka-
-Gryczowa, Krystyna Korotajowa, Anna Mańkowska, Wrocław 1962, s. 427.
114
Jakubowski nja cyfrowe i literowe, stosował liniowanie, ułatwiające proporcjonalne odtwa-
rzanie napisów; w dwóch przypadkach litera „S” w monogramie SD występuje
na ilustracjach w odbiciu lustrzanym.
Gottwaldt uciekł się do pomocy innego, mniej uzdolnionego sztycharza,
opracowując wizualną dokumentację kolekcji konchologicznej. W latach
osiemdziesiątych XVII w., kiedy przyrodnik-artysta samodzielnie wykony-
wał wizerunki bobrów europejskich, żółwi szylkretowych i innych zwierząt
morskich (ił. 11), miał pięćdziesiąt lat. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych,
kiedy Gottwaldt opracowywał wizerunki koralowców i muszli, był o piętna-
ście lat starszy (il. 12-15).
Niewykluczone, że odczuwał niepokojące symptomy choroby wieńcowej,
która ostatecznie przyczyniła się do jego nagłej śmierci. Wiek oraz stan zdro-
II. 11. Samiec łososia atlantyckiego (Salmo salar) oraz
głowonóg z rzędu kałamarnic (Teuthida), miedzioryt,
niesygnowany
XVII stulecia, stając się edycjami na
wia mogły być wystarczającym powo-
dem, by niełatwym zadaniem utrwa-
lenia w ilustracji obszernej kolekcji
muszli podzielić się z innym rytow-
nikiem. Projekt nie został doprowa-
dzony do końca - tablice ilustracyj-
ne zawierają 892 wizerunki muszli,
zgromadzonych w futerałach (Cap-
selri) albo szufladach (Schubladeri),
lecz z pewnością nie była to całość ko-
lekcji konchologicznej Gottwaldta88.
Zoologiczno-anatomiczne dzie-
ła Gottwaldta miały szansę uzupeł-
nić gdański repertuar wydawniczy
książki naukowej drugiej połowy
miarę astronomicznych dzieł Hewe¬
liusza i botanicznych prac Breynego. Choć Gottwaldt nie posiadał własnej
tłoczni (jak Heweliusz czy Breyne), zaplecze techniczne oficjalnej tłoczni Rady
Miasta pod zarządem Jana Zachariasza Stollego (drukarz w Gdańsku w latach
1685-1720)89 z pewnością mogło podołać realizacji wielkoformatowych, bogato
88 „Gottwaldt liefi vermutlich vorerst nur diejenige Facher in Kupfer stechen, welche er
in ziemlicher Vollstandigkeit hatte. Man kann also nicht sagen, das hier eine ganze Conchylien-
sammlung bekannt gemacht werde. (...) Er hatte die Kupferntafeln nach Capseln oder Schubla-
den, wie namlich die Conchylien in seinem Kabinet aufbewahret lagen, bezeichnet lassen’.’ [„Gott-
waldt przypuszczalnie zlecił wysztychować w miedzi te obiekty, które posiadał w komplecie.
Nie można powiedzieć, że został tutaj przedstawiony cały zbiór muszli. (...) Dał wyrysować
tablice miedziorytnicze zgodnie z futerałami lub szufladami, tak mianowicie, jak leżały prze-
chowywane w jego gabinecie”.], tłum. J.J., zob. Schróter, Vorrede [w:] Musei Gottwaldiani testa-
ceorum..., s. 4-5.
89 Drukarze dawnej polski od XV do XVIII wieku, t. 4, Pomorze, oprać. Alodia Kawecka-
-Gryczowa, Krystyna Korotajowa, Anna Mańkowska, Wrocław 1962, s. 427.
114