DOI article:
Posłuszna, Anna: Funkcjonalny kompleks obsługi emigrantów: architektura Etapu Emigracyjnego w Gdyni
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.43438#0194
Anna
Posłuszna
zostały zaprojektowane jako zwarte, jednolite, prostokątne bryły o trzech kon-
dygnacjach mieszkalnych. Budynek dla pasażerów drugiej klasy mieścić miał
docelowo około 120 osób (większość pokoi zaplanowano jako dwuosobowe
lub trzyosobowe). Hotel dla pasażerów trzeciej klasy liczył 165 miejsc noc-
legowych. Większa część łóżek znajdowała się w pokojach czteroosobowych
i pięcioosobowych29.
O ciekawej bryle pawilonu sypialnego dla strony czystej już w niniejszym
artykule wspominałam - budynek został zaprojektowany na planie opartym
na połowie okręgu, skierowanym frontem na południe. Do luku, mieszczącego
w klatki schodowe i pomieszczenia wspólne, dostawiono radialnie od zewnątrz
sześć bloków sypialnych30.
Ostatni z budynków, którego plany zachowały się w Archiwum Akt Nowych,
to pawilon nr 18, czyli budynek z mieszkaniami dla służby. Miał być on usy-
tuowany w niewielkim oddaleniu od całego założenia (na północny wschód).
Sąsiadował z nim pawilon z mieszkaniami przeznaczonymi dla urzędników.
Budynek miał być prostą bryłą, zaprojektowaną w tym samym stylu, w którym
zaplanowano opisane już budynki Etapu31.
Wszystkie gmachy wzniesiono przy użyciu nowoczesnej konstrukcji
żelbetowo-szkieletowej. Surowe elewacje opracowane zostały w szarej cegle
cementowej. Głównymi, minimalistycznymi elementami dekoracyjnymi są
ryflowania, stosowane w narożach, pasach przyziemia i na osiach klatek scho-
dowych. Zgodnie z modernistycznymi założeniami epoki w budynkach Etapu
zaplanowano w większości okna wstęgowe. Układ okien, a także sposób opraco-
wania elewacji, szczególnie w narożach, podkreślają horyzontalizm budynków.
Wertykalnie wyeksponowano natomiast większość ciągów komunikacyjnych.
Zachowane budynki podlegały modyfikacjom, które choć nie odcisnęły
dużego piętna na ostatecznym kształcie założenia, to jednak szpecą te proste,
przemyślane bryły (il. 5, 6). Większość przekształceń powstała na potrzeby sta-
cjonującej obecnie w Obozie jednostki wojskowej. Najwięcej zmian widocz-
nych jest w obecnym kształcie pawilonu administracyjno-jadalnego, którego
przebudowę potraktowano niestarannie, nie dbając o dobór materiałów. Od
strony południowej dobudowano dodatkowe piętro, natomiast od zachodu
elewację deformuje dobudówka o przeznaczeniu wojskowym. Obszerna hala
rejestracyjna jest obecnie podzielona na dwie kondygnacje.
Każdy z budynków przeszedł indywidualne zmiany, ale we wszystkich pawi-
lonach po drugiej wojnie światowej wymieniono piony okienne doświetlające
29 AAN, zbiór MSW, sygn. 2541, Obóz Emigracyjny w Gdyni, szczegółowy projekt pawilonu
nr 2, s. 1-18; AAN, zbiór MSW, sygn. 2542, Obóz Emigracyjny w Gdyni, szczegółowy projekt
pawilonu nr 3, s. 1-18.
30 AAN, zbiór MSW, sygn. 2540, Obóz Emigracyjny w Gdyni, sypialnia czystej strony, pawi-
lon nr 1, s. 1-24.
31 AAN, zbiór MSW, sygn. 2545, Obóz Emigracyjny w Gdyni, szczegółowy projekt pawilonu
nr 9, s. 1-11.
188
Posłuszna
zostały zaprojektowane jako zwarte, jednolite, prostokątne bryły o trzech kon-
dygnacjach mieszkalnych. Budynek dla pasażerów drugiej klasy mieścić miał
docelowo około 120 osób (większość pokoi zaplanowano jako dwuosobowe
lub trzyosobowe). Hotel dla pasażerów trzeciej klasy liczył 165 miejsc noc-
legowych. Większa część łóżek znajdowała się w pokojach czteroosobowych
i pięcioosobowych29.
O ciekawej bryle pawilonu sypialnego dla strony czystej już w niniejszym
artykule wspominałam - budynek został zaprojektowany na planie opartym
na połowie okręgu, skierowanym frontem na południe. Do luku, mieszczącego
w klatki schodowe i pomieszczenia wspólne, dostawiono radialnie od zewnątrz
sześć bloków sypialnych30.
Ostatni z budynków, którego plany zachowały się w Archiwum Akt Nowych,
to pawilon nr 18, czyli budynek z mieszkaniami dla służby. Miał być on usy-
tuowany w niewielkim oddaleniu od całego założenia (na północny wschód).
Sąsiadował z nim pawilon z mieszkaniami przeznaczonymi dla urzędników.
Budynek miał być prostą bryłą, zaprojektowaną w tym samym stylu, w którym
zaplanowano opisane już budynki Etapu31.
Wszystkie gmachy wzniesiono przy użyciu nowoczesnej konstrukcji
żelbetowo-szkieletowej. Surowe elewacje opracowane zostały w szarej cegle
cementowej. Głównymi, minimalistycznymi elementami dekoracyjnymi są
ryflowania, stosowane w narożach, pasach przyziemia i na osiach klatek scho-
dowych. Zgodnie z modernistycznymi założeniami epoki w budynkach Etapu
zaplanowano w większości okna wstęgowe. Układ okien, a także sposób opraco-
wania elewacji, szczególnie w narożach, podkreślają horyzontalizm budynków.
Wertykalnie wyeksponowano natomiast większość ciągów komunikacyjnych.
Zachowane budynki podlegały modyfikacjom, które choć nie odcisnęły
dużego piętna na ostatecznym kształcie założenia, to jednak szpecą te proste,
przemyślane bryły (il. 5, 6). Większość przekształceń powstała na potrzeby sta-
cjonującej obecnie w Obozie jednostki wojskowej. Najwięcej zmian widocz-
nych jest w obecnym kształcie pawilonu administracyjno-jadalnego, którego
przebudowę potraktowano niestarannie, nie dbając o dobór materiałów. Od
strony południowej dobudowano dodatkowe piętro, natomiast od zachodu
elewację deformuje dobudówka o przeznaczeniu wojskowym. Obszerna hala
rejestracyjna jest obecnie podzielona na dwie kondygnacje.
Każdy z budynków przeszedł indywidualne zmiany, ale we wszystkich pawi-
lonach po drugiej wojnie światowej wymieniono piony okienne doświetlające
29 AAN, zbiór MSW, sygn. 2541, Obóz Emigracyjny w Gdyni, szczegółowy projekt pawilonu
nr 2, s. 1-18; AAN, zbiór MSW, sygn. 2542, Obóz Emigracyjny w Gdyni, szczegółowy projekt
pawilonu nr 3, s. 1-18.
30 AAN, zbiór MSW, sygn. 2540, Obóz Emigracyjny w Gdyni, sypialnia czystej strony, pawi-
lon nr 1, s. 1-24.
31 AAN, zbiór MSW, sygn. 2545, Obóz Emigracyjny w Gdyni, szczegółowy projekt pawilonu
nr 9, s. 1-11.
188