DOI article:
Puchalska, Natalia J.: Ikona "Spotkanie Melchizedeka z Abrahamem" Jerzego Nowosielskiego z cerkwi greckokatolickiej pw. Najświętszej Marii Panny w Ostrym Bardzie
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.43438#0210
Natalia w ramach akcji „Wisła” grekokatolików. Placówka duszpasterska formalnie nie
/. Puchalska miała statusu parafii, a zajmujący się posługą paroch był oficjalnie wikariu-
szem proboszcza rzymskokatolickiego kościoła w pobliskim Sępopolu. Z uwagi
na okoliczności unici nie mieli szansy zaadaptowania wnętrza świątyni na uży-
tek liturgii wschodniej - więc obraz Nowosielskiego stał się tego namiastką.
Fundatorka dzieła Kataryna Smoliniec była wierną ostrobardzkiej parafii.
Do ufundowania ikony skłoniła kobietę przedwczesna śmierć jej pierworod-
nego syna w latach czterdziestych XX w. Smoliniec przeznaczyła na sfinanso-
wanie wotum kwotę pięciu tysięcy złotych, natomiast decyzję o wyborze arty-
sty pozostawiła księdzu Bazylemu Oszczypce, ówczesnemu parochowi parafii.
To właśnie Oszczypko, najprawdopodobniej korespondencyjnie, nawiązał kon-
takt z Nowosielskim i podał mu szczegółowe informacje na temat charakteru
oraz specyfiki obrazu. Na podstawie relacji ówczesnego diaka cerkwi wiadomo,
iż na początku całego przedsięwzięcia wykonano pomiary przedniej ściany koś-
cielnego tabernakulum, co może sugerować, że ikona od początku miała być
w nim umieszczona. Świadczy to o podwójnym przeznaczeniu dzieła - obraz
powstał jako wotum i zarazem jako element wyposażenia świątyni7.
Najwcześniejszą, ostrożną próbę datowania malowidła podjęła Krystyna
Czerni - wskazała, że Spotkanie Melchizedeka z Abrahamem powstało praw-
dopodobnie w łatach sześćdziesiątych XX w.8 Obecny paroch ustalił dzięki
informacjom zebranym wśród parafian, że obraz pojawił się w ostrobardz-
kiej cerkwi około 1968 r.9 Jednak syn proboszcza, profesor Nestor Oszczypko
zapamiętał, że ikona Nowosielskiego zdobiła cerkiew w Ostrym Bardzie już
w połowie lat sześćdziesiątych XX w.10
Obraz w kształcie wydłużonego prostokąta o wymiarach 78,5 cm x 145 cm
namalowany został na podobraziu płóciennym techniką olejną. Jest bardzo dobrze
zachowany, mimo że nigdy nie poddano go konserwacji. Obiekt przymocowano
na stałe do przedniej ściany antependium ołtarzowego, tzw. prestoła, i jest on jedną
z dwóch ikon we wnętrzu świątyni umiejscowionych poza konstrukcją ikonostasu.
Sedno kompozycji dzieła stanowi - jak wskazuje tytuł - spotkanie Melchi-
zedeka z Abrahamem. Scena została obwiedziona malowaną ramką. Po obu
stronach motywu centralnego rozmieszczono symetrycznie tonda z wizerun-
kami archaniołów św. Michała i św. Gabriela oraz dziesięcioma prorokami
starotestamentowymi, ujętymi w polach („klejmach”) w dolnych narożnikach
(il. 1). Dwie strefy, narracyjną i figuralną, oddziela szeroki pas intensywnie
niebieskiego tła, tworząc złudzenie obrazu w obrazie.
7 Na podstawie relacji parafian cerkwi w Ostrym Bardzie - p. Sergiusza Kijko i p. Agafii
Dobko, marzec 2015 r.
8 Czerni, Nowosielski, s. 188.
9 Informacje zebrane przez autorkę podczas rozmowy z proboszczem parafii w Ostrym
Bardzie dnia 26.02.2012 r.
10 Na podstawie korespondencji mailowej autorki pracy z prof. Nestorem Oszczypką,
kwiecień 2012 r.
204
/. Puchalska miała statusu parafii, a zajmujący się posługą paroch był oficjalnie wikariu-
szem proboszcza rzymskokatolickiego kościoła w pobliskim Sępopolu. Z uwagi
na okoliczności unici nie mieli szansy zaadaptowania wnętrza świątyni na uży-
tek liturgii wschodniej - więc obraz Nowosielskiego stał się tego namiastką.
Fundatorka dzieła Kataryna Smoliniec była wierną ostrobardzkiej parafii.
Do ufundowania ikony skłoniła kobietę przedwczesna śmierć jej pierworod-
nego syna w latach czterdziestych XX w. Smoliniec przeznaczyła na sfinanso-
wanie wotum kwotę pięciu tysięcy złotych, natomiast decyzję o wyborze arty-
sty pozostawiła księdzu Bazylemu Oszczypce, ówczesnemu parochowi parafii.
To właśnie Oszczypko, najprawdopodobniej korespondencyjnie, nawiązał kon-
takt z Nowosielskim i podał mu szczegółowe informacje na temat charakteru
oraz specyfiki obrazu. Na podstawie relacji ówczesnego diaka cerkwi wiadomo,
iż na początku całego przedsięwzięcia wykonano pomiary przedniej ściany koś-
cielnego tabernakulum, co może sugerować, że ikona od początku miała być
w nim umieszczona. Świadczy to o podwójnym przeznaczeniu dzieła - obraz
powstał jako wotum i zarazem jako element wyposażenia świątyni7.
Najwcześniejszą, ostrożną próbę datowania malowidła podjęła Krystyna
Czerni - wskazała, że Spotkanie Melchizedeka z Abrahamem powstało praw-
dopodobnie w łatach sześćdziesiątych XX w.8 Obecny paroch ustalił dzięki
informacjom zebranym wśród parafian, że obraz pojawił się w ostrobardz-
kiej cerkwi około 1968 r.9 Jednak syn proboszcza, profesor Nestor Oszczypko
zapamiętał, że ikona Nowosielskiego zdobiła cerkiew w Ostrym Bardzie już
w połowie lat sześćdziesiątych XX w.10
Obraz w kształcie wydłużonego prostokąta o wymiarach 78,5 cm x 145 cm
namalowany został na podobraziu płóciennym techniką olejną. Jest bardzo dobrze
zachowany, mimo że nigdy nie poddano go konserwacji. Obiekt przymocowano
na stałe do przedniej ściany antependium ołtarzowego, tzw. prestoła, i jest on jedną
z dwóch ikon we wnętrzu świątyni umiejscowionych poza konstrukcją ikonostasu.
Sedno kompozycji dzieła stanowi - jak wskazuje tytuł - spotkanie Melchi-
zedeka z Abrahamem. Scena została obwiedziona malowaną ramką. Po obu
stronach motywu centralnego rozmieszczono symetrycznie tonda z wizerun-
kami archaniołów św. Michała i św. Gabriela oraz dziesięcioma prorokami
starotestamentowymi, ujętymi w polach („klejmach”) w dolnych narożnikach
(il. 1). Dwie strefy, narracyjną i figuralną, oddziela szeroki pas intensywnie
niebieskiego tła, tworząc złudzenie obrazu w obrazie.
7 Na podstawie relacji parafian cerkwi w Ostrym Bardzie - p. Sergiusza Kijko i p. Agafii
Dobko, marzec 2015 r.
8 Czerni, Nowosielski, s. 188.
9 Informacje zebrane przez autorkę podczas rozmowy z proboszczem parafii w Ostrym
Bardzie dnia 26.02.2012 r.
10 Na podstawie korespondencji mailowej autorki pracy z prof. Nestorem Oszczypką,
kwiecień 2012 r.
204