DOI Artikel:
Michalak, Michał: Czy Michał Archanioł nosi włoską zbroję płytową? Analiza bronioznawcza Sądu Ostatecznego Hansa Memlinga
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.45145#0009
44 cm długości i został uznany za broń myśliw-
ską. Miejscem pochodzenia grotu są Niemcy lub
Austria.
Z innych militariów przedstawionych na
obrazie Memlinga można wskazać dwu-
zębne widły trzymane przez diabły, korbacz,
maczugę oraz dwa miecze: pierwszy, namalo-
wany na głównej kwaterze tryptyku, unosi się
na prawo od postaci Chrystusa; drugi można
zobaczyć w ręku Michała Archanioła, wyobra-
żonego na bocznym skrzydle gdańskiego dzieła.
Widły należące tradycyjnie do narzędzi
gospodarskich w odpowiednich sytuacjach
szybko mogły zmienić swe tradycyjne prze-
znaczenie i stać się groźną bronią16. Podobne
widły można znaleźć na wielu obrazach z XIV
i XV w., m.in. należy tu wymienić wspomniany
wyżej Sąd Ostateczny Stefana Lochnera. Krzysz-
tof Kwiatkowski w swej monografii dotyczącej
wojsk krzyżackich również zwrócił uwagę na ten
rodzaj broni. Zdaniem autora dwuzębne widły
były przez Krzyżaków określane jako widły sztur-
mowe yserne stormgabeln17. Broń tego typu mogła
mieć zastosowanie zarówno na polu bitwy, jak
i podczas obrony murów twierdzy18.
11. 4. Rogier van der Weyden, Sąd Ostateczny,
prawe górne skrzydło boczne z wizerunkiem
anioła trzymającego włócznię Longinusa,
Hótel-Dieu, Beaune
W środkowej części tryptyku, po prawej stronie postaci Chrystusa, tuż obok
anioła trzymającego koronę cierniową namalowano miecz (ił. 5). Jest on skiero-
wany ostrzem ku szyi Chrystusa. Jego dyskoidalna głowica unosi się nad głową
apostoła Andrzeja, którego ogolona twarz przypomina rysami księcia Burgun-
dii, Karola Śmiałego (1467-1477)19. Przedstawiony władca był następcą swego
ojca, księcia Filipa Dobrego, panującego w Burgundii wiatach 1419-1467. Za czasów
księcia Filipa centrum rządzenia Burgundią przeniosło się do Niderlandów20,
a Brugia stała się jego ulubioną siedzibą21. Filip utworzył w 1430 r. własny Zakon
16 Marian Głosek, Średniowieczne uzbrojenie plebejskie w świetle odkryć archeologicznych,
źródeł pisanych i ikonograficznych, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica” 2004,
nr 24, s. 244-245.
17 Krzysztof Kwiatkowski, Wojska Zakonu Niemieckiego w Prusach 1230-1525, Toruń 2016,
s. 364.
18 Ibidem.
19 Dirk De Vos, Hans Memling. The Complete Works, Ghent 1994, s. 85.
20 Antoni Ziemba, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500,1.1, Sztuka dworu burgundz-
kiego oraz miast niderlandzkich, Warszawa 2008, s. 23.
21 James M. Murray, Brugia kolebką kapitalizmu 1280-1390, Warszawa 2011, s. 390.
9
ską. Miejscem pochodzenia grotu są Niemcy lub
Austria.
Z innych militariów przedstawionych na
obrazie Memlinga można wskazać dwu-
zębne widły trzymane przez diabły, korbacz,
maczugę oraz dwa miecze: pierwszy, namalo-
wany na głównej kwaterze tryptyku, unosi się
na prawo od postaci Chrystusa; drugi można
zobaczyć w ręku Michała Archanioła, wyobra-
żonego na bocznym skrzydle gdańskiego dzieła.
Widły należące tradycyjnie do narzędzi
gospodarskich w odpowiednich sytuacjach
szybko mogły zmienić swe tradycyjne prze-
znaczenie i stać się groźną bronią16. Podobne
widły można znaleźć na wielu obrazach z XIV
i XV w., m.in. należy tu wymienić wspomniany
wyżej Sąd Ostateczny Stefana Lochnera. Krzysz-
tof Kwiatkowski w swej monografii dotyczącej
wojsk krzyżackich również zwrócił uwagę na ten
rodzaj broni. Zdaniem autora dwuzębne widły
były przez Krzyżaków określane jako widły sztur-
mowe yserne stormgabeln17. Broń tego typu mogła
mieć zastosowanie zarówno na polu bitwy, jak
i podczas obrony murów twierdzy18.
11. 4. Rogier van der Weyden, Sąd Ostateczny,
prawe górne skrzydło boczne z wizerunkiem
anioła trzymającego włócznię Longinusa,
Hótel-Dieu, Beaune
W środkowej części tryptyku, po prawej stronie postaci Chrystusa, tuż obok
anioła trzymającego koronę cierniową namalowano miecz (ił. 5). Jest on skiero-
wany ostrzem ku szyi Chrystusa. Jego dyskoidalna głowica unosi się nad głową
apostoła Andrzeja, którego ogolona twarz przypomina rysami księcia Burgun-
dii, Karola Śmiałego (1467-1477)19. Przedstawiony władca był następcą swego
ojca, księcia Filipa Dobrego, panującego w Burgundii wiatach 1419-1467. Za czasów
księcia Filipa centrum rządzenia Burgundią przeniosło się do Niderlandów20,
a Brugia stała się jego ulubioną siedzibą21. Filip utworzył w 1430 r. własny Zakon
16 Marian Głosek, Średniowieczne uzbrojenie plebejskie w świetle odkryć archeologicznych,
źródeł pisanych i ikonograficznych, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica” 2004,
nr 24, s. 244-245.
17 Krzysztof Kwiatkowski, Wojska Zakonu Niemieckiego w Prusach 1230-1525, Toruń 2016,
s. 364.
18 Ibidem.
19 Dirk De Vos, Hans Memling. The Complete Works, Ghent 1994, s. 85.
20 Antoni Ziemba, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500,1.1, Sztuka dworu burgundz-
kiego oraz miast niderlandzkich, Warszawa 2008, s. 23.
21 James M. Murray, Brugia kolebką kapitalizmu 1280-1390, Warszawa 2011, s. 390.
9