DOI Artikel:
Michalak, Michał: Czy Michał Archanioł nosi włoską zbroję płytową? Analiza bronioznawcza Sądu Ostatecznego Hansa Memlinga
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45145#0014
Michał element szczególnie ważny dla przeprowadzenia analizy typologicznej. Michał
Michalak Archanioł z kwatery głównej nosi dwuczęściowy napierśnik z folgową szorcą,
który zbudowano z dwóch płyt. Z prawej strony napierśnika (od strony prawej
ręki Archanioła) widać mocowanie na hak służący do podtrzymywania kopii
rycerskiej oraz krawędź wierzchniej płyty napierśnej35. Mocowanie na hak znaj-
duje się na spodniej płycie napierśnika. Samego haku malarz nie przedstawił.
Tymczasem kirys, którego napierśnik widzimy na wyobrażeniu z bocznego
skrzydła tryptyku, nie ma takiego elementu mocującego. Trudno też jedno-
znacznie stwierdzić, czy jest to konstrukcja złożona z jednej, czy też z dwóch
metalowych płyt.
Szorca na obu przedstawieniach składa się z pięciu rzędów pasów metalu,
które mają na środku niewielką grań, biegnącą pionowo przez wszystkie
folgi - podobnie wygląda szorca u Michała Archanioła na Sądzie Ostatecznym
Petrusa Christusa z 1452 r.36 (ił. 12). U dołu szorcy doczepiono taszki chroniące
uda rycerza. Archanioł przedstawiony
na bocznym skrzydle gdańskiego tryp-
tyku nosi taszki z trzema graniami, a ten
na kwaterze głównej - z jedną, co po raz
kolejny ujawnia różnice pomiędzy oby-
dwoma wizerunkami. W obu przypad-
kach dodatkowe płytki można dostrzec
nie tylko z przodu szorcy, jakieś docze-
pione elementy widać również z boku.
Spod szorcy wystaje kolczy fartuch chro-
niący podbrzusze.
Nogi Archanioła przedstawionego
w centralnej części poliptyku są w pełni
chronione przez płytowe bejgwanty
z trzewikami folgowymi. Żelazne trze-
wiki są złożone z sześciu części, a na nos-
kach mają po dwie metalowe rozetki.
Z kolei Michał Archanioł wyobrażony
na skrzydle ma żelazne obuwie złożone
z siedmiu części. Skrzydełka nakolanków
na głównym wizerunku są dość duże.
Pomimo kąta umiejscowienia widać,
że ich powierzchnia składa się z kilku
płaszczyzn. Na obu przedstawieniach
11.12. Petrus Christus, Sąd Ostateczny, fragment
z przedstawieniem Michała Archanioła, Staatliche
Museen Preussischer Kulturbesitz, Gemaldegalerie,
Berlin
35 W tym wypadku chodzi o płytę chroniącą pierś od dolnej krawędzi konstrukcji, docho-
dzącą niemal do szyi.
36 Obraz w zbiorach Staatliche Museen Preussischer Kulturbesitz, Gemaldegalerie w Berlinie,
zob. Ziemba, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500..., t. 2, s. 526-528, iL 700; Maryan
W. Ainsworth, Maximiliaan P.J. Martens, Petrus Christus, New York-Gent 1994, s. 24, iL 9.
14
Michalak Archanioł z kwatery głównej nosi dwuczęściowy napierśnik z folgową szorcą,
który zbudowano z dwóch płyt. Z prawej strony napierśnika (od strony prawej
ręki Archanioła) widać mocowanie na hak służący do podtrzymywania kopii
rycerskiej oraz krawędź wierzchniej płyty napierśnej35. Mocowanie na hak znaj-
duje się na spodniej płycie napierśnika. Samego haku malarz nie przedstawił.
Tymczasem kirys, którego napierśnik widzimy na wyobrażeniu z bocznego
skrzydła tryptyku, nie ma takiego elementu mocującego. Trudno też jedno-
znacznie stwierdzić, czy jest to konstrukcja złożona z jednej, czy też z dwóch
metalowych płyt.
Szorca na obu przedstawieniach składa się z pięciu rzędów pasów metalu,
które mają na środku niewielką grań, biegnącą pionowo przez wszystkie
folgi - podobnie wygląda szorca u Michała Archanioła na Sądzie Ostatecznym
Petrusa Christusa z 1452 r.36 (ił. 12). U dołu szorcy doczepiono taszki chroniące
uda rycerza. Archanioł przedstawiony
na bocznym skrzydle gdańskiego tryp-
tyku nosi taszki z trzema graniami, a ten
na kwaterze głównej - z jedną, co po raz
kolejny ujawnia różnice pomiędzy oby-
dwoma wizerunkami. W obu przypad-
kach dodatkowe płytki można dostrzec
nie tylko z przodu szorcy, jakieś docze-
pione elementy widać również z boku.
Spod szorcy wystaje kolczy fartuch chro-
niący podbrzusze.
Nogi Archanioła przedstawionego
w centralnej części poliptyku są w pełni
chronione przez płytowe bejgwanty
z trzewikami folgowymi. Żelazne trze-
wiki są złożone z sześciu części, a na nos-
kach mają po dwie metalowe rozetki.
Z kolei Michał Archanioł wyobrażony
na skrzydle ma żelazne obuwie złożone
z siedmiu części. Skrzydełka nakolanków
na głównym wizerunku są dość duże.
Pomimo kąta umiejscowienia widać,
że ich powierzchnia składa się z kilku
płaszczyzn. Na obu przedstawieniach
11.12. Petrus Christus, Sąd Ostateczny, fragment
z przedstawieniem Michała Archanioła, Staatliche
Museen Preussischer Kulturbesitz, Gemaldegalerie,
Berlin
35 W tym wypadku chodzi o płytę chroniącą pierś od dolnej krawędzi konstrukcji, docho-
dzącą niemal do szyi.
36 Obraz w zbiorach Staatliche Museen Preussischer Kulturbesitz, Gemaldegalerie w Berlinie,
zob. Ziemba, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500..., t. 2, s. 526-528, iL 700; Maryan
W. Ainsworth, Maximiliaan P.J. Martens, Petrus Christus, New York-Gent 1994, s. 24, iL 9.
14