DOI Artikel:
Michalak, Michał: Czy Michał Archanioł nosi włoską zbroję płytową? Analiza bronioznawcza Sądu Ostatecznego Hansa Memlinga
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45145#0015
nakolanki zbudowane z misek i czterech folg. Zgod-
nie z estetyką zbroi włoskiej poniżej dolnej części nako-
lanka pojawia się zazwyczaj albo płat kolczugi, albo dodat-
kowa płytka zwężająca się ku dołowi, czego brak w tym
wypadku. Kształtem przypominają nakolanki z innych
obrazów Memlinga: namalowanego około 1490 r. dyptyku
Madonna wśród aniołów i Św. Jerzy z donatorem z około
1490 r. z monachijskiej Starej Pinakoteki (il. 13)37 oraz
przechowywanego w brugijskim Groeningmuseum Tryp-
tyku Moreelów z około 1484 r.38 Pewne analogie do skrzy-
deł nakolanków można znaleźć również na gruncie wło-
skim, np. w znanych wizerunkach namalowanych przez
Andreę del Castagno w połowie XV w., na których zostali
przedstawieni Farinata degli Uberti (il. 14), Pippo Spano
i Niccoló da Tolentino. Natomiast skrzydełko nakolanka
Michała Archanioła namalowanego na skrzydle bocznym
gdańskiego tryptyku różni się nieco od tego ukazanego
na kwaterze głównej i sądzę, że nie należy do typowych
elementów włoskiej estetyki.
Jeśli chodzi o ochronę rąk centralnej postaci, to widać
ochronę przedramienia, dolną część nałokietnika, fragment
skrzydeł ochraniaczy nałokietnych oraz dwuczęściowe,
w pełni zamknięte opachy zbroi. Ponadto można zauwa-
żyć charakterystyczny element stożkowaty - wybrzuszenie
w dolnej części blachy nałokietnej, które wręcz zwisa w dół.
IL 13. Hans Memling, Św. Jerzy
z donatorem, fragment
z postacią św. Jerzego, Stara
Pinakoteka, Monachium
Prawy i lewy nałokietnik wyglądają bardzo podobnie, więc można odnieść wra-
żenie, że są identyczne, jednak na lewej ręce da się zauważyć dodatkową folgę,
czego nie widać na prawej, a co może sugerować asymetryczność. Nałokietniki
ze skrzydła bocznego różnią się i są złożone z miski i dwóch folg. Oprócz tego
możemy dostrzec dwuczęściowe zamknięte opachy zbroi.
Szukając analogii do zbroi Michała Archanioła, nie sposób pominąć innych
dzieł Memlinga. Szczególną uwagę zwracają zwłaszcza dwa przedstawienia
św. Jerzego. Pierwsze z nich ukazane jest na obrazie Madonna z Dzieciątkiem,
aniołem, fundatorem i św. Jerzym. Dzieło datowane na lata 1480-148539 (il. 15)
jest obecnie przechowywane w londyńskiej The National Gallery. Drugie
przedstawienie widoczne jest na wspomnianym już wcześniej dyptyku z Mona-
chium (il. 13). Na tych dwóch obrazach artysta przedstawił zbroje nawiązujące
do stylistyki północno włoskiej. Można przypuszczać, że w tej części Europy,
37 Ziemba, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500..., t. 2, s. 562; De Vos, Hans
Memling..., s. 312-315.
38 Ziemba, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500..., t. 2, s. 562-564; De Vos, Hans
Memling..., s. 238-244.
39 Ibidem, s. 208-209.
15
nie z estetyką zbroi włoskiej poniżej dolnej części nako-
lanka pojawia się zazwyczaj albo płat kolczugi, albo dodat-
kowa płytka zwężająca się ku dołowi, czego brak w tym
wypadku. Kształtem przypominają nakolanki z innych
obrazów Memlinga: namalowanego około 1490 r. dyptyku
Madonna wśród aniołów i Św. Jerzy z donatorem z około
1490 r. z monachijskiej Starej Pinakoteki (il. 13)37 oraz
przechowywanego w brugijskim Groeningmuseum Tryp-
tyku Moreelów z około 1484 r.38 Pewne analogie do skrzy-
deł nakolanków można znaleźć również na gruncie wło-
skim, np. w znanych wizerunkach namalowanych przez
Andreę del Castagno w połowie XV w., na których zostali
przedstawieni Farinata degli Uberti (il. 14), Pippo Spano
i Niccoló da Tolentino. Natomiast skrzydełko nakolanka
Michała Archanioła namalowanego na skrzydle bocznym
gdańskiego tryptyku różni się nieco od tego ukazanego
na kwaterze głównej i sądzę, że nie należy do typowych
elementów włoskiej estetyki.
Jeśli chodzi o ochronę rąk centralnej postaci, to widać
ochronę przedramienia, dolną część nałokietnika, fragment
skrzydeł ochraniaczy nałokietnych oraz dwuczęściowe,
w pełni zamknięte opachy zbroi. Ponadto można zauwa-
żyć charakterystyczny element stożkowaty - wybrzuszenie
w dolnej części blachy nałokietnej, które wręcz zwisa w dół.
IL 13. Hans Memling, Św. Jerzy
z donatorem, fragment
z postacią św. Jerzego, Stara
Pinakoteka, Monachium
Prawy i lewy nałokietnik wyglądają bardzo podobnie, więc można odnieść wra-
żenie, że są identyczne, jednak na lewej ręce da się zauważyć dodatkową folgę,
czego nie widać na prawej, a co może sugerować asymetryczność. Nałokietniki
ze skrzydła bocznego różnią się i są złożone z miski i dwóch folg. Oprócz tego
możemy dostrzec dwuczęściowe zamknięte opachy zbroi.
Szukając analogii do zbroi Michała Archanioła, nie sposób pominąć innych
dzieł Memlinga. Szczególną uwagę zwracają zwłaszcza dwa przedstawienia
św. Jerzego. Pierwsze z nich ukazane jest na obrazie Madonna z Dzieciątkiem,
aniołem, fundatorem i św. Jerzym. Dzieło datowane na lata 1480-148539 (il. 15)
jest obecnie przechowywane w londyńskiej The National Gallery. Drugie
przedstawienie widoczne jest na wspomnianym już wcześniej dyptyku z Mona-
chium (il. 13). Na tych dwóch obrazach artysta przedstawił zbroje nawiązujące
do stylistyki północno włoskiej. Można przypuszczać, że w tej części Europy,
37 Ziemba, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500..., t. 2, s. 562; De Vos, Hans
Memling..., s. 312-315.
38 Ziemba, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500..., t. 2, s. 562-564; De Vos, Hans
Memling..., s. 238-244.
39 Ibidem, s. 208-209.
15