DOI Artikel:
Kriegseisen, Jacek: Złotnicy z rodziny Tolckemit czynni w Elblągu w XVII i XVIII w.
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45145#0047
mógł nadal funkcjonować po jego śmierci, zgodnie z przepisami prowadzony
przez wdowę po mistrzu aż do chwili jej ponownego zamążpójścia (przykłady
takiej praktyki znamy z nieodległego Gdańska).
W okresie tym posługiwano się zapewne znakiem warsztatowym zmarłego
mistrza12, który używał cechy z majuskułowymi literami AT w ligaturze, umiesz-
czonymi w prawie kwadratowym polu z wcięciami po bokach (ił. I)13. Znanych
jest kilku uczniów Alexandra Tolckemita: David Braun (w latach 1672-1674)14,
Michael Grobe (wiatach 1671-1675)15, GeorgPlatz (wiatach 1677—1682)16, Sig-
mund Tolckemit (wiatach 1680-1682)17, Dewid Zamehl (wiatach 1676-1680)18
i Henrich Zamehl (do 1680 r.)19.
Z dorobku Alexandra Tolckemita znamy tylko pięć przedmiotów. Chrono-
logicznie pierwszym z nich jest zawieszka pochodząca z wilkomu elbląskiego
cechu igielników20. Ta niewielka owalna
plakietka z wypukłym polem w centrum,
otoczonym repusowanym ornamentem
roślinnym, z uskrzydloną główką anielską
w górnej części, jest datowana na podsta-
wie inskrypcji na 1676 r.21 W jej środkowym
polu znajduje się grawerowany napis: „Die
weil dem Natlern werck beliebet mit mei-
nem Meisterstuck zu prangen So wird dis
Schildlein ihm Zu Ehren von meiner Hand
hinein gehangen ANNO 1676”. Poniżej
w poziomym kartuszu zapisano: „Alexan-
der Tolckemit Goldtschmit”. Inskrypcja
potwierdza nie tylko ofiarowanie plakietki
cechowi przez samego złotnika, lecz także
II. 1. Znak warsztatowy Alexandra
Tolckemita, repr. za: Michał Gradowski,
Agnieszka Kasprzak-Miler, Złotnicy
na ziemiach północnej Połski, s. 45, E 61 A
Złotnicy
z rodziny
Tolckemit...
12 Barbara Tuchołka-Włodarska, Uwagi o działalności warsztatów prowadzonych przez
wdowy po gdańskich złotnikach i konwisarzach w końcu XVII i w XVIII wieku, „Gdańskie Studia
Muzealne” 1985, t. 4, s. 103-110.
13 Czihak, Die Edelschmiedekunst..., s. 164, nr 42; Gradowski, Kasprzak-Miler, Złotnicy
na ziemiach..., s. 45, E 61 A .
14 AP Gdańsk, 427/3, s. 85-86; 427/29, s. 89.
15 AP Gdańsk, 427/3, s. 85-86; 427/29, s. 91.
16 AP Gdańsk, 427/3, s. 87-88; 427/29, s. 97. Później mistrz w Malborku w latach 1692-1723,
zob. Czihak, Die Edelschmiedekunst..., s. 182, nr 38; Gradowski, Kasprzak-Miler, Złotnicy na zie-
miach..., s. 169, M 38.
17 AP Gdańsk, 427/3, s. 89-90; 427/29, s. 99. Zapewne brat Alexandra, tożsamy z Sigismun-
dem Tolckemitem I, zob. w niniejszym tekście.
18 AP Gdańsk, 427/3, s. 87-88.
19 AP Gdańsk, 427/29, s. 95.
20 Dorr, Fuhrer durch die Sammłungen..., s. 65; Czihak, Die Edelschmiedekunst..., s. 164,
nr 42.
21 Muzeum Archeologiczne-Historyczne w Elblągu, nr inw. ME/214/Mt/6, wymiary:
wys. 11 cm, szer. 8,2 cm, ciężar 24,3 g.
47
przez wdowę po mistrzu aż do chwili jej ponownego zamążpójścia (przykłady
takiej praktyki znamy z nieodległego Gdańska).
W okresie tym posługiwano się zapewne znakiem warsztatowym zmarłego
mistrza12, który używał cechy z majuskułowymi literami AT w ligaturze, umiesz-
czonymi w prawie kwadratowym polu z wcięciami po bokach (ił. I)13. Znanych
jest kilku uczniów Alexandra Tolckemita: David Braun (w latach 1672-1674)14,
Michael Grobe (wiatach 1671-1675)15, GeorgPlatz (wiatach 1677—1682)16, Sig-
mund Tolckemit (wiatach 1680-1682)17, Dewid Zamehl (wiatach 1676-1680)18
i Henrich Zamehl (do 1680 r.)19.
Z dorobku Alexandra Tolckemita znamy tylko pięć przedmiotów. Chrono-
logicznie pierwszym z nich jest zawieszka pochodząca z wilkomu elbląskiego
cechu igielników20. Ta niewielka owalna
plakietka z wypukłym polem w centrum,
otoczonym repusowanym ornamentem
roślinnym, z uskrzydloną główką anielską
w górnej części, jest datowana na podsta-
wie inskrypcji na 1676 r.21 W jej środkowym
polu znajduje się grawerowany napis: „Die
weil dem Natlern werck beliebet mit mei-
nem Meisterstuck zu prangen So wird dis
Schildlein ihm Zu Ehren von meiner Hand
hinein gehangen ANNO 1676”. Poniżej
w poziomym kartuszu zapisano: „Alexan-
der Tolckemit Goldtschmit”. Inskrypcja
potwierdza nie tylko ofiarowanie plakietki
cechowi przez samego złotnika, lecz także
II. 1. Znak warsztatowy Alexandra
Tolckemita, repr. za: Michał Gradowski,
Agnieszka Kasprzak-Miler, Złotnicy
na ziemiach północnej Połski, s. 45, E 61 A
Złotnicy
z rodziny
Tolckemit...
12 Barbara Tuchołka-Włodarska, Uwagi o działalności warsztatów prowadzonych przez
wdowy po gdańskich złotnikach i konwisarzach w końcu XVII i w XVIII wieku, „Gdańskie Studia
Muzealne” 1985, t. 4, s. 103-110.
13 Czihak, Die Edelschmiedekunst..., s. 164, nr 42; Gradowski, Kasprzak-Miler, Złotnicy
na ziemiach..., s. 45, E 61 A .
14 AP Gdańsk, 427/3, s. 85-86; 427/29, s. 89.
15 AP Gdańsk, 427/3, s. 85-86; 427/29, s. 91.
16 AP Gdańsk, 427/3, s. 87-88; 427/29, s. 97. Później mistrz w Malborku w latach 1692-1723,
zob. Czihak, Die Edelschmiedekunst..., s. 182, nr 38; Gradowski, Kasprzak-Miler, Złotnicy na zie-
miach..., s. 169, M 38.
17 AP Gdańsk, 427/3, s. 89-90; 427/29, s. 99. Zapewne brat Alexandra, tożsamy z Sigismun-
dem Tolckemitem I, zob. w niniejszym tekście.
18 AP Gdańsk, 427/3, s. 87-88.
19 AP Gdańsk, 427/29, s. 95.
20 Dorr, Fuhrer durch die Sammłungen..., s. 65; Czihak, Die Edelschmiedekunst..., s. 164,
nr 42.
21 Muzeum Archeologiczne-Historyczne w Elblągu, nr inw. ME/214/Mt/6, wymiary:
wys. 11 cm, szer. 8,2 cm, ciężar 24,3 g.
47