DOI article:
Kriegseisen, Jacek: Złotnicy z rodziny Tolckemit czynni w Elblągu w XVII i XVIII w.
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.45145#0055
W latach 1747-1749 dla kościoła w Dobrym
Mieście Sigismund Tolckemit II wykonał misę
chrzcielną i dzban, które zostały opatrzone
inskrypcją fundacyjną: ,,E[cclesiae]. C[o-
llegiatae]. G[uttstadiensi]. P[etrus]. F[ox],
P[raepositus]. C[ollegiatae]. G[uttstadiensis]”71.
W tej samej świątyni zachował się inny dzban
pochodzący z kompletu chrzcielnego lub lavabo,
przekazany kolegiacie na mocy zapisu testamen-
towego biskupa warmińskiego Adama Stani-
sława Grabowskiego z 1766 r.72 Zabytek nale-
żał zapewne pierwotnie do sreber stołowych
duchownego. Powierzchnia silnie wybrzuszo-
nego dzbana wspartego na niskiej profilowanej
stopie jest rozczłonkowana pionowymi pasami
naprzemiennie wklęsłymi i wypukłymi. Ucho
dzbana zbudowano z dwóch wolut, dziobek
wylewu ma kształt przestylizowanej ptasiej
głowy, a uchwyt kopulastej pokrywy - formę
pełnoplastycznego otwierającego się pąka kwia-
towego73 (ił. 10). Na korpusie dzbana wygrawero-
wano czteropolowy herb biskupa Grabowskiego74
(ił. 11), w układzie znanym m.in. z cokołu figury
św. Jana Nepomucena w Radomiu ufundowanej
11. 9. Sigismund Tolckemit II, kielich, druga
ćwierć XVIII w., Elbląg, repr. za: Bernhard
Schmid, Die Bau- und Kunstdenkmałer der
Provinz Westpreussen, s. 274, tab. XI
71 Joseph Kolberg, Ermldndische Goldschmiede, Braunsberg 1907, s. 145, tu kolegiata dobro-
miejska została błędnie nazwana katedrą, co powtórzył Czihak, zob. Czihak, Die Edelschmiede-
kunst.s. 167, nr 57, poz. 10. Piotr Fox (ur. 1687, zm. 23.04.1749) dziekanem kapituły kolegiackiej
w Dobrym Mieście został 22 września 1747 r., zob. Słownik biograficzny Kapituły Kołegiackiej
w Dobrym Mieście, red. Jan Guzowski, Olsztyn 1999, s. 51.
72 Adam Stanisław Grabowski (1698-1766) księciem biskupem warmińskim został w 1741 r.,
por. Jerzy Dygdała, Adam Stanisław Grabowski (1698-1766). Biskup, połityk, mecenas, Olsztyn
1994, s. 54 i in.
73 Kolberg, Ermldndische Goldschmiede..., s. 143; Czihak, DieEdełschmiedekunst..., s. 167,
nr 57, poz. 9,9a; Krystyna Kordek, Mecenat artystyczny biskupa Adama Stanisława Grabowskiego,
„Rocznik Olsztyński” 1975,1.11, s. 122; Andrzej Rzempołuch, Zespół kołegiacki w Dobrym Mieście,
Olsztyn 1989, s. 120-121; Małgorzata Okulicz, Złotnictwo sakralne dominium warmińskiego
od połowy XIV do końca XVIII wieku, Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie [katalog wystawy],
Olsztyn 2006, s. 386-387, kat. 142.; Woźniak, Złotnictwo sakralne..., s. 209, przyp. 117, il. 397, 619.
74 W czteropolowej tarczy herbowej (heraldycznie) wygrawerowano: w prawym górnym
polu herb ojczysty - Zbiświcz, w lewym górnym herb matczyny - Kleist (matka Barbara Sophia
von Kleist), w prawym dolnym polu klejnot herbu ojczystego, a w lewym dolnym klejnot herbu
matczynego. Tarcza herbowa, zwieńczona mitrą książęcą, jest nałożona na krzyż maltański. Za nią
w centrum znajdują się krzyż patriarchalny (podwójny) oraz skrzyżowane pastorał (symbol
władzy kościelnej) i miecz (symbol władzy świeckiej). Pod tarczą na wstędze jest podwieszony
krzyż Orderu Orła Białego, a nad całością umieszczono kapelusz biskupi z sześcioma chwostami
z każdej strony.
55
Mieście Sigismund Tolckemit II wykonał misę
chrzcielną i dzban, które zostały opatrzone
inskrypcją fundacyjną: ,,E[cclesiae]. C[o-
llegiatae]. G[uttstadiensi]. P[etrus]. F[ox],
P[raepositus]. C[ollegiatae]. G[uttstadiensis]”71.
W tej samej świątyni zachował się inny dzban
pochodzący z kompletu chrzcielnego lub lavabo,
przekazany kolegiacie na mocy zapisu testamen-
towego biskupa warmińskiego Adama Stani-
sława Grabowskiego z 1766 r.72 Zabytek nale-
żał zapewne pierwotnie do sreber stołowych
duchownego. Powierzchnia silnie wybrzuszo-
nego dzbana wspartego na niskiej profilowanej
stopie jest rozczłonkowana pionowymi pasami
naprzemiennie wklęsłymi i wypukłymi. Ucho
dzbana zbudowano z dwóch wolut, dziobek
wylewu ma kształt przestylizowanej ptasiej
głowy, a uchwyt kopulastej pokrywy - formę
pełnoplastycznego otwierającego się pąka kwia-
towego73 (ił. 10). Na korpusie dzbana wygrawero-
wano czteropolowy herb biskupa Grabowskiego74
(ił. 11), w układzie znanym m.in. z cokołu figury
św. Jana Nepomucena w Radomiu ufundowanej
11. 9. Sigismund Tolckemit II, kielich, druga
ćwierć XVIII w., Elbląg, repr. za: Bernhard
Schmid, Die Bau- und Kunstdenkmałer der
Provinz Westpreussen, s. 274, tab. XI
71 Joseph Kolberg, Ermldndische Goldschmiede, Braunsberg 1907, s. 145, tu kolegiata dobro-
miejska została błędnie nazwana katedrą, co powtórzył Czihak, zob. Czihak, Die Edelschmiede-
kunst.s. 167, nr 57, poz. 10. Piotr Fox (ur. 1687, zm. 23.04.1749) dziekanem kapituły kolegiackiej
w Dobrym Mieście został 22 września 1747 r., zob. Słownik biograficzny Kapituły Kołegiackiej
w Dobrym Mieście, red. Jan Guzowski, Olsztyn 1999, s. 51.
72 Adam Stanisław Grabowski (1698-1766) księciem biskupem warmińskim został w 1741 r.,
por. Jerzy Dygdała, Adam Stanisław Grabowski (1698-1766). Biskup, połityk, mecenas, Olsztyn
1994, s. 54 i in.
73 Kolberg, Ermldndische Goldschmiede..., s. 143; Czihak, DieEdełschmiedekunst..., s. 167,
nr 57, poz. 9,9a; Krystyna Kordek, Mecenat artystyczny biskupa Adama Stanisława Grabowskiego,
„Rocznik Olsztyński” 1975,1.11, s. 122; Andrzej Rzempołuch, Zespół kołegiacki w Dobrym Mieście,
Olsztyn 1989, s. 120-121; Małgorzata Okulicz, Złotnictwo sakralne dominium warmińskiego
od połowy XIV do końca XVIII wieku, Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie [katalog wystawy],
Olsztyn 2006, s. 386-387, kat. 142.; Woźniak, Złotnictwo sakralne..., s. 209, przyp. 117, il. 397, 619.
74 W czteropolowej tarczy herbowej (heraldycznie) wygrawerowano: w prawym górnym
polu herb ojczysty - Zbiświcz, w lewym górnym herb matczyny - Kleist (matka Barbara Sophia
von Kleist), w prawym dolnym polu klejnot herbu ojczystego, a w lewym dolnym klejnot herbu
matczynego. Tarcza herbowa, zwieńczona mitrą książęcą, jest nałożona na krzyż maltański. Za nią
w centrum znajdują się krzyż patriarchalny (podwójny) oraz skrzyżowane pastorał (symbol
władzy kościelnej) i miecz (symbol władzy świeckiej). Pod tarczą na wstędze jest podwieszony
krzyż Orderu Orła Białego, a nad całością umieszczono kapelusz biskupi z sześcioma chwostami
z każdej strony.
55