Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (16.2017)

Działalność
Towarzystwa
Budowy
Osiedli
w Gdyni...

II. 15. Gdynia Witomino, ul. gen. Franciszka Zarzyckiego, projekt domu typu Vf, proj. Tadeusz
Jędrzejewski, 1934, zbiory APGOG, KRwG, sygn. akt 682/611

Natomiast na Zachodzie do złagodzenia tendencji funkcjonalistycznych w latach
trzydziestych doprowadziło starcie konserwatystów z radykałami - przedmiotem
sporu stał się dach, a właściwie jego kształt. Rywalizacja ta wyrastała z dwóch
stanowisk ideologicznych, promujących określone style życia: nowoczesny, stypi-
zowany, maszynowy i masowy model utożsamiany był z lansującą dachy płaskie
awangardą, a tradycyjny, zindywidualizowany i emocjonalny znalazł się pośród
postulatów konserwatystów, uznających wyłącznie dachy spadziste. Zwolennicy
tradycji wskazywali na porażki radykalnych modernistów w dziedzinie taniego
budownictwa mieszkaniowego, jednocześnie organizując własne wystawy archi-
tektoniczne, które miały stanowić odpowiedź na cieszące się popularnością pokazy
awangardy55.1 tak w odpowiedzi na berlińskie awangardowe osiedle Brunona
Tauta Onkel Tom Hutte Heinrich Tessenow podjął się organizacji architektonicz-
nej wystawy Bauen und Wohnen, która odbyła się na próbnym osiedlu GAGFAH
na Fischtalgrund56. Jak pisze Grzeszczuk-Brendel, w stypizowanych projektach
domów szeregowych i bliźniaczych osiedla Tessenowa architekci „podkreślali
związek z tradycyjnym budownictwem przez symetrię brył, spadziste dachy, miej-
scowe materiały i detale architektoniczne”57, odsuwając na bok próby opracowania
uniwersalnego wzorca mieszkania „dla każdego”. W Polsce te dwie tendencje
współistniały, co widać chociażby w programie rodzimych wystaw-osiedli, takich
jak Tani Dom Własny (1932), czy wystaw będących pokłosiem konkursów Banku
Gospodarstwa Krajowego (1933)58.
55 Ibidem, s. 244.
56 Ibidem, s. 244-245.
57 Ibidem, s. 245.
58 Ibidem, s. 309.

121