DOI Artikel:
Friedrich, Jacek: Tematyka krzyżacka i grunwaldzka w ilustracjach książek beletrystycznych dla dzieci i młodzieży w Polsce w latach 1945 – 1989
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45145#0175
O ile ów obraz malborskiej uczty jest
wyjątkowy w całym dorobku polskiego
ilustratorstwa mierzącego się z tematyką
krzyżacką, o tyle wyobrażenia, którymi
Rozwadowski opatrzył opowieść Anny
Lisowskiej -Niepokólczyckiej zatytułowaną
Giermek rycerza Zawiszy, są wyjątkowe
w jego własnej twórczości. Grafik podejmu-
jąc bowiem wątki krzyżackie, skupiał się za-
zwyczaj na ich malowniczym aspekcie, tym
razem dał natomiast wizję „historiozoficzną”.
Obraz otwierający tę narrację ukazuje Krzy-
żaka na koniu, który - z mieczem w ręku
i tarczą zaopatrzoną w bardzo wyraźnie
ukazany znak czarnego krzyża - tratuje swe
ofiary (ił. 16). Tekst opowiadania wyjaśnia,
że są to polscy chłopi. Ich martwe ciała ukazane
zostały fragmentarycznie, tak by na pierwszy
plan wysunąć agresywną postać Krzyżaka.
Podobne ujęcie powraca - jak wizualny
refren - w ostatniej ilustracji towarzyszącej
tekstowi. Tym razem jednak to polski ry-
cerz - sławny Zawisza Czarny - dominuje
nad całym przedstawieniem (ił. 17). Jego
monumentalna, niewzruszona postać kontra-
stuje z rozgromionymi Krzyżakami, których
martwe ciała zostały pokazane w podobnie
fragmentaryczny sposób jak wcześniej ciała ich
ofiar. Trudno nie dostrzec w sekwencji tych
dwóch przedstawień wizualnego wyrazu
dziejowej sprawiedliwości57.
Wśród powstałych po wojnie beletry-
stycznych ujęć tematyki krzyżackiej prze-
znaczonych dla młodego czytelnika, obok
omówionej powyżej książki Kuczyńskiego,
najpopularniejszą, wielokrotnie wznawianą
pozycję stanowiła opublikowana po raz
pierwszy w 1970 r. dylogia autorstwa Ka-
zimierza Korkozowicza: Przyłbice i kaptury
57 Anna Lisowska-Niepokólczycka, Giermek
rycerza Zawiszy [w:] eadem, Zrękowiny księżniczki,
Warszawa 1981, s. 113-129, omawiane ilustracje
na s. 113 i 127. Ilustracje: Stanisław Rozwadowski.
II. 16. Stanisław Rozwadowski, ilustracja
do książki: Anna Lisowska-Niepokólczycka,
Zrękowiny księżniczki, Warszawa 1981
II. 17. Stanisław Rozwadowski, ilustracja
do książki: Anna Lisowska-Niepokólczycka,
Zrękowiny księżniczki, Warszawa 1981
175
wyjątkowy w całym dorobku polskiego
ilustratorstwa mierzącego się z tematyką
krzyżacką, o tyle wyobrażenia, którymi
Rozwadowski opatrzył opowieść Anny
Lisowskiej -Niepokólczyckiej zatytułowaną
Giermek rycerza Zawiszy, są wyjątkowe
w jego własnej twórczości. Grafik podejmu-
jąc bowiem wątki krzyżackie, skupiał się za-
zwyczaj na ich malowniczym aspekcie, tym
razem dał natomiast wizję „historiozoficzną”.
Obraz otwierający tę narrację ukazuje Krzy-
żaka na koniu, który - z mieczem w ręku
i tarczą zaopatrzoną w bardzo wyraźnie
ukazany znak czarnego krzyża - tratuje swe
ofiary (ił. 16). Tekst opowiadania wyjaśnia,
że są to polscy chłopi. Ich martwe ciała ukazane
zostały fragmentarycznie, tak by na pierwszy
plan wysunąć agresywną postać Krzyżaka.
Podobne ujęcie powraca - jak wizualny
refren - w ostatniej ilustracji towarzyszącej
tekstowi. Tym razem jednak to polski ry-
cerz - sławny Zawisza Czarny - dominuje
nad całym przedstawieniem (ił. 17). Jego
monumentalna, niewzruszona postać kontra-
stuje z rozgromionymi Krzyżakami, których
martwe ciała zostały pokazane w podobnie
fragmentaryczny sposób jak wcześniej ciała ich
ofiar. Trudno nie dostrzec w sekwencji tych
dwóch przedstawień wizualnego wyrazu
dziejowej sprawiedliwości57.
Wśród powstałych po wojnie beletry-
stycznych ujęć tematyki krzyżackiej prze-
znaczonych dla młodego czytelnika, obok
omówionej powyżej książki Kuczyńskiego,
najpopularniejszą, wielokrotnie wznawianą
pozycję stanowiła opublikowana po raz
pierwszy w 1970 r. dylogia autorstwa Ka-
zimierza Korkozowicza: Przyłbice i kaptury
57 Anna Lisowska-Niepokólczycka, Giermek
rycerza Zawiszy [w:] eadem, Zrękowiny księżniczki,
Warszawa 1981, s. 113-129, omawiane ilustracje
na s. 113 i 127. Ilustracje: Stanisław Rozwadowski.
II. 16. Stanisław Rozwadowski, ilustracja
do książki: Anna Lisowska-Niepokólczycka,
Zrękowiny księżniczki, Warszawa 1981
II. 17. Stanisław Rozwadowski, ilustracja
do książki: Anna Lisowska-Niepokólczycka,
Zrękowiny księżniczki, Warszawa 1981
175