Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (16.2017)

bitwę grunwaldzką. Obok oryginalnych obrazów bitewnego zgiełku zaprezento-
wanych przez autora warstwy rysunkowej - Andrzeja Olafa Nowakowskiego97,
odnajdujemy tutaj również bezpośredni cytat z Matejkowskiego Grunwaldu, przy-
wołany w scenie śmierci Ulryka von Jungingen (ił. 30)98.
Dość liczne ilustracje znalazły się - w opublikowanych już pod koniec intere-
sującego nas okresu - wznowieniach dwóch poświęconych problematyce krzy-
żackiej tekstów Walerego Przyborowskiego. O ile w ilustracjach do Grunwaldu
Krzyżacy w ogóle się nie pojawiają, a jedyny ich ślad odnajdujemy na okładce

Tematyka
krzyżacka
i grunwaldzka
w ilustracjach
książek...

(gdzie w popiersie Jagiełły wpisana
została poszarpana krzyżacka cho-
rągiew, w którą wbito dwa miecze)97 98 99,
o tyle w Płowcach spotykamy kilka
banalnych wizerunków Krzyżaków,
z których może jedynym niosącym
jakiś wyrazistszy przekaz emocjo-
nalny (bo raczej nie ideowy) jest ten,
w którym krzyżacki komtur wyma-
chuje w złości odzianą w kolczugę
pięścią100. Najwyraźniej autor ilustra-
cji nie zamierzał wchodzić tu w dia-
log z tradycją obrazową tematu, cho-
ciaż biorąc pod uwagę niski poziom
artystyczny jego wytworów, należy
uznać zapewne, że nie dysponował
on kompetencjami, które by taki dia-
log czyniły możliwym. Trudno dopa-


trzyć się również jakichś bardziej
interesujących walorów formalnych
lub ideowych w ilustracjach, które
zamieszczono w wydanej w 1989 r.

11. 30. Andrzej O. Nowakowski, rysunek w komiksie:
Marcin Rykowski, Andrzej O. Nowakowski, Bitwa,
Warszawa 1990

znanej książce Zuzanny Morawskiej101. Nie sposób w tym miejscu powstrzy-
mać się od uwagi, że przywołane powyżej wydawnictwa z końca lat osiemdzie-
siątych, marne pod względem graficznym i niewykazujące większej świado-
mości w zakresie ikonograficznym, stanowią dotkliwy przykład degrengolady

97 Marcin Rykowski, Andrzej O. Nowakowski, Bitwa, Warszawa 1990. Rysunki: Andrzej
O. Nowakowski. Projekt okładki: Jacek Skrzydlewski. Data na projekcie okładki dowodzi, że pub-
likacja przygotowana została jeszcze w 1989 r.
98 Ibidem.
99 Walery Przyborowski, Grunwald, cz. 1-2, Szczecin 1986. Ilustracje: Maciej Woltman
(okładki obu zeszytów zostały opatrzone identyczną ilustracją).
100 Walery Przyborowski, Płowce, cz. 2, Szczecin 1986, s. 24. Ilustracje: Maciej Woltman.
101 Zuzanna Morawska, Na zgliszczach Zakonu. Powieść dla młodzieży, oprać. Andrzej
Staniszewski, Tadeusz Zienkiewicz, Olsztyn 1989. Opracowanie graficzne i ilustracje: Tadeusz
Bieńkuński.

189