DOI Artikel:
Ryba, Grażyna: Cytaty strukturalne i zapis współczesności. Rzeźba sakralna Elżbiety Szczodrowskiej‑Peplińskiej w kontekście posoborowej aranżacji wnętrz zabytkowych kościołów Trójmiasta
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45145#0196
Grażyna zrealizowała kompozycję epitafijną poświęconą żołnierzom AK w Bazylice
&yba Mariackiej (1971). Już jako dobrze znana autorka dzieł o charakterze sakral-
nym przyjęła zamówienie na wystrój wnętrza jezuickiego kościoła św. Andrzeja
Boboli w Gdańsku Wrzeszczu, po czym nawiązała współpracę z ks. Henrykiem
Jankowskim, któremu w 1970 r. udało się odzyskać dla potrzeb kultu gotycki
kościół św. Brygidy5. Szczodrowska we współpracy z mężem wykonała najpierw
wystrój kaplicy chrzcielnej (1974) zamykającej od zachodu nawę główną świą-
tyni, a następnie w latach 1976-1978 (już po przejściu na emeryturę) - ołtarz
główny i dwa ołtarze boczne, ambonę i kratę chóru muzycznego.
W 1980 r., mimo niechęci ze strony oportunistycznie nastawionej części
lokalnego środowiska plastyków6, artystka i jej mąż włączyli się do prac nad
Pomnikiem Poległych Stoczniowców, wykonując kompozycje rzeźbiarskie
do monumentu zaprojektowanego przez Bogdana Pietruszkę i jego zespół7.
Po wprowadzeniu stanu wojennego artystka rozpoczęła działalność opozy-
cyjną w ramach struktur kościelnych, a jednocześnie zaczęła prowadzić arty-
styczny pamiętnik, szczególny rodzaj rysunkowego reportażu dokumentującego
wydarzenia, które miały miejsce w Gdańsku po 13 grudnia 1981 r.8 Jest także
autorką małych form rzeźbiarskich o zbliżonej tematyce. Podobnie jak większość
członków środowisk twórczych przyłączyła się do bojkotu oficjalnych instytucji
kultury. Wypowiadała się przede wszystkim w twórczości sakralnej, za którą
otrzymała w 1982 r. nagrodę im. Brata Alberta. W tym czasie wykonała ele-
menty wystroju kościoła św. Jakuba w Oliwie oraz kolejne prace dla kościoła
św. Brygidy: rzeźbione drzwi z brązu - dar wotywny pracowników stoczni, oraz
stacje drogi krzyżowej (obecnie niezachowane). Wątki religijne pojawiają się
administracji kościelnej. Szczodrowska uzyskała nagrodę za rzeźbę Ukrzyżowanie. Nagrodzono
też pracę Barbary Zbrożyny i Andrzeja Ryszki. Zob. „Życie i myśl” 1970, nr 11-12, s. 201-205,236.
5 Ks. Tadeusz Balicki, Bazylika Mniejsza św. Brygidy w Gdańsku, Gdańsk 2006; Stanisław
Flis, Kościół pw. św. Brygidy ks. Henryka Jankowskiego, Gdańsk 2011.
6 Robert Pepliński wspominał: „Powstał w środowisku artystycznym taki klimat, że jak
myśmy zaczęli pracować nad Pomnikiem, to ludzie się nam nie kłaniali. Bo myśmy byli czarnymi
owcami. Bo odważyliśmy się przeciwko czemuś działać. Przeciwko polityce”. Zob. Wielkie budo-
wanie (rozmowa Katarzyny Korczak z Elżbietą Szczodrowską i Robertem Peplińskim), Gdańsk,
sierpień 2006 [w:] Artyści i naukowcy dla Solidarności. Galeria, Rozmowy, relacje, Ogólnopolski
projekt ciągły realizowany z inicjatywy Muzeum Narodowego w Gdańsku, http://www.artin.gda.
pl/text/text-pl-15.php [dostęp: 16.04.2015].
7 Edmund Szczesiak, Pomnik Poległych Stoczniowców 1970. Kronika budowy pomnika,
„Sztuka” 1981, nr 1, s. 2-8; Pomnik Poległych Stoczniowców 1970. Wypowiadają się Henryk
Leonciak, Bogdan Pietruszka, Robert Pepliński, oprać. Nawojka Cieślińska, „Sztuka” 1981, nr 1,
s. 9-11.; Arkadiusz Kazański, Pomnik Poległych Stoczniowców, „Biuletyn Instytutu Pamięci Naro-
dowej” 2010, nr 9-10, s. 155 (autor omyłkowo zapisał nazwisko Roberta Peplińskiego jako „Robert
Mokwiński” - Wojciech Mokwiński to inny z projektantów gdańskiego założenia pomnikowego).
Artystka opracowała m.in. projekt podstawy i proporcje trzech krzyży tworzących monument oraz
w ciągu trzech miesięcy wykonała wraz mężem siedem płaskorzeźb umieszczonych u ich podnóża.
8 Istnienie rysunkowego pamiętnika tamtych czasów potwierdzaj ą znaj orni artystki (Elżbieta
Kilarska, rozmowa z 17 kwietnia 2015). Obecnie jednak nie wiadomo, gdzie znajdują się te prace,
Hetzer reprodukowała kilka z nich. Zob. Hetzer, Twórczość rzeźbiarska..., ił. 142,143.
196
&yba Mariackiej (1971). Już jako dobrze znana autorka dzieł o charakterze sakral-
nym przyjęła zamówienie na wystrój wnętrza jezuickiego kościoła św. Andrzeja
Boboli w Gdańsku Wrzeszczu, po czym nawiązała współpracę z ks. Henrykiem
Jankowskim, któremu w 1970 r. udało się odzyskać dla potrzeb kultu gotycki
kościół św. Brygidy5. Szczodrowska we współpracy z mężem wykonała najpierw
wystrój kaplicy chrzcielnej (1974) zamykającej od zachodu nawę główną świą-
tyni, a następnie w latach 1976-1978 (już po przejściu na emeryturę) - ołtarz
główny i dwa ołtarze boczne, ambonę i kratę chóru muzycznego.
W 1980 r., mimo niechęci ze strony oportunistycznie nastawionej części
lokalnego środowiska plastyków6, artystka i jej mąż włączyli się do prac nad
Pomnikiem Poległych Stoczniowców, wykonując kompozycje rzeźbiarskie
do monumentu zaprojektowanego przez Bogdana Pietruszkę i jego zespół7.
Po wprowadzeniu stanu wojennego artystka rozpoczęła działalność opozy-
cyjną w ramach struktur kościelnych, a jednocześnie zaczęła prowadzić arty-
styczny pamiętnik, szczególny rodzaj rysunkowego reportażu dokumentującego
wydarzenia, które miały miejsce w Gdańsku po 13 grudnia 1981 r.8 Jest także
autorką małych form rzeźbiarskich o zbliżonej tematyce. Podobnie jak większość
członków środowisk twórczych przyłączyła się do bojkotu oficjalnych instytucji
kultury. Wypowiadała się przede wszystkim w twórczości sakralnej, za którą
otrzymała w 1982 r. nagrodę im. Brata Alberta. W tym czasie wykonała ele-
menty wystroju kościoła św. Jakuba w Oliwie oraz kolejne prace dla kościoła
św. Brygidy: rzeźbione drzwi z brązu - dar wotywny pracowników stoczni, oraz
stacje drogi krzyżowej (obecnie niezachowane). Wątki religijne pojawiają się
administracji kościelnej. Szczodrowska uzyskała nagrodę za rzeźbę Ukrzyżowanie. Nagrodzono
też pracę Barbary Zbrożyny i Andrzeja Ryszki. Zob. „Życie i myśl” 1970, nr 11-12, s. 201-205,236.
5 Ks. Tadeusz Balicki, Bazylika Mniejsza św. Brygidy w Gdańsku, Gdańsk 2006; Stanisław
Flis, Kościół pw. św. Brygidy ks. Henryka Jankowskiego, Gdańsk 2011.
6 Robert Pepliński wspominał: „Powstał w środowisku artystycznym taki klimat, że jak
myśmy zaczęli pracować nad Pomnikiem, to ludzie się nam nie kłaniali. Bo myśmy byli czarnymi
owcami. Bo odważyliśmy się przeciwko czemuś działać. Przeciwko polityce”. Zob. Wielkie budo-
wanie (rozmowa Katarzyny Korczak z Elżbietą Szczodrowską i Robertem Peplińskim), Gdańsk,
sierpień 2006 [w:] Artyści i naukowcy dla Solidarności. Galeria, Rozmowy, relacje, Ogólnopolski
projekt ciągły realizowany z inicjatywy Muzeum Narodowego w Gdańsku, http://www.artin.gda.
pl/text/text-pl-15.php [dostęp: 16.04.2015].
7 Edmund Szczesiak, Pomnik Poległych Stoczniowców 1970. Kronika budowy pomnika,
„Sztuka” 1981, nr 1, s. 2-8; Pomnik Poległych Stoczniowców 1970. Wypowiadają się Henryk
Leonciak, Bogdan Pietruszka, Robert Pepliński, oprać. Nawojka Cieślińska, „Sztuka” 1981, nr 1,
s. 9-11.; Arkadiusz Kazański, Pomnik Poległych Stoczniowców, „Biuletyn Instytutu Pamięci Naro-
dowej” 2010, nr 9-10, s. 155 (autor omyłkowo zapisał nazwisko Roberta Peplińskiego jako „Robert
Mokwiński” - Wojciech Mokwiński to inny z projektantów gdańskiego założenia pomnikowego).
Artystka opracowała m.in. projekt podstawy i proporcje trzech krzyży tworzących monument oraz
w ciągu trzech miesięcy wykonała wraz mężem siedem płaskorzeźb umieszczonych u ich podnóża.
8 Istnienie rysunkowego pamiętnika tamtych czasów potwierdzaj ą znaj orni artystki (Elżbieta
Kilarska, rozmowa z 17 kwietnia 2015). Obecnie jednak nie wiadomo, gdzie znajdują się te prace,
Hetzer reprodukowała kilka z nich. Zob. Hetzer, Twórczość rzeźbiarska..., ił. 142,143.
196