DOI Artikel:
Ryba, Grażyna: Cytaty strukturalne i zapis współczesności. Rzeźba sakralna Elżbiety Szczodrowskiej‑Peplińskiej w kontekście posoborowej aranżacji wnętrz zabytkowych kościołów Trójmiasta
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45145#0201
Prace Szczodrowskiej do kościołów Trójmiasta stanowią również kronikę Cytaty
wydarzeń współczesnych, a w warstwie ideowej można je potraktować jako strukturalne...
zapis przemian zachodzących w świadomości społeczności lokalnej. Obrazy
życia codziennego ujęte przez artystkę w pracach z lat siedemdziesiątych mają
pogodny charakter, pozbawiony odniesień do bieżących wydarzeń politycznych
czy sytuacji społecznej: nad łanem dojrzewającego zboża unoszą się skowronki
i motyle, potem zebrane przez żniwiarzy zbiory zwożone są zapobiegliwie do sto-
dół (ambona w kościele św. Brygidy), rodzina świętuje chrzciny dziecka (krata
w kaplicy chrzcielnej kościoła św. Brygidy), ludzie gromadzą się na modlitwie
(ołtarz Serca Jezusowego w kościele św. Andrzeja Boboli). Wśród tych osób
toczy się życie świętych (ołtarz maryjny w kościele św. Brygidy). Tulą się do nich
napotkane dzieci, a codzienną krzątaninę ulicy obserwują z życzliwą cieka-
wością kobiety wyglądające z okien kamienic, m.in. sama rzeźbiarka ukazana
ze swoimi narzędziami pracy (ołtarz św. Antoniego w kościele św. Brygidy, il. 5).
Wydarzenia sierpnia 1980 r. wywo-
łały wstrząs, którego odbiciem stały się
przedstawienia umieszczone na Pomniku
Poległych Stoczniowców, u podstawy
trzech wyniosłych krzyży. Sielskie, nie-
mal bajkowe obrazki życia codziennego
zastąpiła próba realnego opisu i oceny
rzeczywistości. Artystka i jej mąż posta-
nowili ukazać ciężką pracę stoczniowców
i narodziny Solidarności; zapis dat kolej-
nych zrywów robotniczych podtrzymuje
pomięć niezawinionych krzywd, a słowa
poety budzą nadzieję i rodzą poczucie siły
i godności. Płaskorzeźby tworzą wokół
krzyży krąg, który według rzeźbiarzy
miał symbolizować „krąg solidarności
sierpniowej”. Przedstawieniu robotników
u Szczodrowskiej towarzyszy pogłębiona
refleksja, w której wyczuwa się wpływ
nauczania Kościoła, tak ściśle związany
z sierpniowym protestem robotniczym,
a w szczególności katolickiej nauki spo-
ił. 5. Elżbieta Szczodrowska-Peplińska, Robert
Pepliński, tryptyk św. Antoniego w nawie
południowej kościoła św. Brygidy w Gdańsku, 1976,
fot. Anna Piera
łecznej, podkreślającej godność pracy16. W symbolice wyniosłych krzyży wyrasta-
jących ze spękanej skorupy ziemi i zdobiących je płaskorzeźb pobrzmiewają też echa
mesjańskiego millenaryzmu przewijającego się w nauczaniu papieża Jana Pawła II17.
16 Józef Tischner, Etyka Solidarności, Kraków 1981.
17 O ideach mesjanistycznych w nauczaniu Jana Pawła II zob. m.in. Między polskim mesjani-
zmem a misjonizmem, Marek A. Cichocki rozmawia z Andrzejem Walickim, „Teologia Polityczna”
2006/2007, nr 4, s. 30-42; Paweł Rojek, Mesjanizm integralny, „Pressje” 2011, t. 26, s. 20-49;
201
wydarzeń współczesnych, a w warstwie ideowej można je potraktować jako strukturalne...
zapis przemian zachodzących w świadomości społeczności lokalnej. Obrazy
życia codziennego ujęte przez artystkę w pracach z lat siedemdziesiątych mają
pogodny charakter, pozbawiony odniesień do bieżących wydarzeń politycznych
czy sytuacji społecznej: nad łanem dojrzewającego zboża unoszą się skowronki
i motyle, potem zebrane przez żniwiarzy zbiory zwożone są zapobiegliwie do sto-
dół (ambona w kościele św. Brygidy), rodzina świętuje chrzciny dziecka (krata
w kaplicy chrzcielnej kościoła św. Brygidy), ludzie gromadzą się na modlitwie
(ołtarz Serca Jezusowego w kościele św. Andrzeja Boboli). Wśród tych osób
toczy się życie świętych (ołtarz maryjny w kościele św. Brygidy). Tulą się do nich
napotkane dzieci, a codzienną krzątaninę ulicy obserwują z życzliwą cieka-
wością kobiety wyglądające z okien kamienic, m.in. sama rzeźbiarka ukazana
ze swoimi narzędziami pracy (ołtarz św. Antoniego w kościele św. Brygidy, il. 5).
Wydarzenia sierpnia 1980 r. wywo-
łały wstrząs, którego odbiciem stały się
przedstawienia umieszczone na Pomniku
Poległych Stoczniowców, u podstawy
trzech wyniosłych krzyży. Sielskie, nie-
mal bajkowe obrazki życia codziennego
zastąpiła próba realnego opisu i oceny
rzeczywistości. Artystka i jej mąż posta-
nowili ukazać ciężką pracę stoczniowców
i narodziny Solidarności; zapis dat kolej-
nych zrywów robotniczych podtrzymuje
pomięć niezawinionych krzywd, a słowa
poety budzą nadzieję i rodzą poczucie siły
i godności. Płaskorzeźby tworzą wokół
krzyży krąg, który według rzeźbiarzy
miał symbolizować „krąg solidarności
sierpniowej”. Przedstawieniu robotników
u Szczodrowskiej towarzyszy pogłębiona
refleksja, w której wyczuwa się wpływ
nauczania Kościoła, tak ściśle związany
z sierpniowym protestem robotniczym,
a w szczególności katolickiej nauki spo-
ił. 5. Elżbieta Szczodrowska-Peplińska, Robert
Pepliński, tryptyk św. Antoniego w nawie
południowej kościoła św. Brygidy w Gdańsku, 1976,
fot. Anna Piera
łecznej, podkreślającej godność pracy16. W symbolice wyniosłych krzyży wyrasta-
jących ze spękanej skorupy ziemi i zdobiących je płaskorzeźb pobrzmiewają też echa
mesjańskiego millenaryzmu przewijającego się w nauczaniu papieża Jana Pawła II17.
16 Józef Tischner, Etyka Solidarności, Kraków 1981.
17 O ideach mesjanistycznych w nauczaniu Jana Pawła II zob. m.in. Między polskim mesjani-
zmem a misjonizmem, Marek A. Cichocki rozmawia z Andrzejem Walickim, „Teologia Polityczna”
2006/2007, nr 4, s. 30-42; Paweł Rojek, Mesjanizm integralny, „Pressje” 2011, t. 26, s. 20-49;
201