DOI article:
Zinkiewicz-Ryndziewicz, Aniela; Ryndziewicz, Zygmunt: Wczesnogotycki kielich w Starym Targu
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.37088#0087
80
ANIELA ZINKIEWICZ-RYNDZIEWICZ, ZYGMUNT RYNDZIEWICZ
mańską okrągłą stopę, okrągły trzon z nodusem w formie spłaszczonej
kuli z guzami i gotycką już w kształcie, lekko rozwartą gładką czarę (ił. 1).
O walorach tego kielicha stanowią dobrze wyważone proporcje
oraz dekoracja. Prawie równa wysokość trzech zasadniczych elemen-
tów, a także dość znaczna — w stosunku do wysokości kielicha — śre-
dnica stopy i czary stanowią o przysadzistości naczynia oraz stwarzają
wrażenie dużej stabilności i równowagi. Ograniczenie dekoracji tylko
do trzonu z nodusem i plakietek na stopie sprzyja czytelności podziału
i przejrzystości konstrukcji.
Wykreślona na rzucie koła stopa wsparta jest na niskim lekko wy-
profilowanym cokoliku. Jedynym urozmaiceniem jej gładkiego, jedno-
litego pola jest pięć okrągłych, obwiedzionych profilowanym obramie-
niem sztancowanych plakietek, na których przedstawione zostały: sce-
na Ukrzyżowania i symbole czterech ewangelistów. Przedstawienia na
plakietkach ukazane są na gładkim tle, jakby zawieszone w nieokre-
ślonej przestrzeni. Na jednej z nich, mniejszej od pozostałych (średnica
3 cm), wyobrażona jest trójpostaciowa grupa Ukrzyżowania (il. 2). Cia-
ło Chiystusa wisi na wyciągniętych w górę rękach, przybitych do lekko
wklęsłej poprzecznej belki niskiego krzyża, stojącego na fragmentary-
cznie zaznaczonej skale. Wysoko przybite jednym gwoździem stopy
stanowią punkt oparcia dla bezwładnego ciała, przez co tworzy się
charakterystyczne ostre zgięcie w kolanach, wyłaniających się spod
fałd długiego perizonium. Wyraźnie zaznaczona jest muskulatura wy-
chudzonego ciała. Stojący pod krzyżem Maria i Jan, odziani w długie
drapowane szaty, ustawieni w pozycji trzy czwarte, wskazują na po-
stać Ukrzyżowanego. Cztery pozostałe plakietki z wyobrażeniem sym-
boli ewangelistów są jednakowych rozmiarów (średnica 3,5 cm). U-
skrzydlone postaci orła, lwa i wołu trzymają w łapach wygięte półkoliś-
cie, dostosowane do kształtu plakietki, gładkie banderole (il. 3, 4, 5).
Człowiek ukazany bez skrzydeł i przedstawiony profilem ubrany jest
w długą szatę drapowaną na nogach w wiele drobnych fałdek (il. 6).
Siedzi na krześle o poręczy wspartej na krzyżujących się listwach
i o wysokim, ozdobnie zwieńczonym oparciu, w którym wycięta jest mas-
werkowa rozeta. Trzymając w prawej ręce pióro, pisze w grubej księdze
wspartej na ustawionym przed nim pulpicie. Zwraca uwagę sposób uka-
zania krzesła z wyraźną dążnością do uwzględnienia trzeciego wymiaru.
Głowy wszystkich symboli ewangelistów otoczone są nimbami.
Trzon kielicha obiegają, umieszczone pod i nad nodusem, ostrołu-
kowe arkadki o przysadzistych, mających jeszcze romańskie proporcje
kolumienkach. Nodus uformowany został jako spłaszczona kula z sze-
ścioma oprofilowanymi guzami, na których widnieją ryte przedstawie-
nia trzech par bezskrzydłych gryfów. Między guzami umocowane są
ANIELA ZINKIEWICZ-RYNDZIEWICZ, ZYGMUNT RYNDZIEWICZ
mańską okrągłą stopę, okrągły trzon z nodusem w formie spłaszczonej
kuli z guzami i gotycką już w kształcie, lekko rozwartą gładką czarę (ił. 1).
O walorach tego kielicha stanowią dobrze wyważone proporcje
oraz dekoracja. Prawie równa wysokość trzech zasadniczych elemen-
tów, a także dość znaczna — w stosunku do wysokości kielicha — śre-
dnica stopy i czary stanowią o przysadzistości naczynia oraz stwarzają
wrażenie dużej stabilności i równowagi. Ograniczenie dekoracji tylko
do trzonu z nodusem i plakietek na stopie sprzyja czytelności podziału
i przejrzystości konstrukcji.
Wykreślona na rzucie koła stopa wsparta jest na niskim lekko wy-
profilowanym cokoliku. Jedynym urozmaiceniem jej gładkiego, jedno-
litego pola jest pięć okrągłych, obwiedzionych profilowanym obramie-
niem sztancowanych plakietek, na których przedstawione zostały: sce-
na Ukrzyżowania i symbole czterech ewangelistów. Przedstawienia na
plakietkach ukazane są na gładkim tle, jakby zawieszone w nieokre-
ślonej przestrzeni. Na jednej z nich, mniejszej od pozostałych (średnica
3 cm), wyobrażona jest trójpostaciowa grupa Ukrzyżowania (il. 2). Cia-
ło Chiystusa wisi na wyciągniętych w górę rękach, przybitych do lekko
wklęsłej poprzecznej belki niskiego krzyża, stojącego na fragmentary-
cznie zaznaczonej skale. Wysoko przybite jednym gwoździem stopy
stanowią punkt oparcia dla bezwładnego ciała, przez co tworzy się
charakterystyczne ostre zgięcie w kolanach, wyłaniających się spod
fałd długiego perizonium. Wyraźnie zaznaczona jest muskulatura wy-
chudzonego ciała. Stojący pod krzyżem Maria i Jan, odziani w długie
drapowane szaty, ustawieni w pozycji trzy czwarte, wskazują na po-
stać Ukrzyżowanego. Cztery pozostałe plakietki z wyobrażeniem sym-
boli ewangelistów są jednakowych rozmiarów (średnica 3,5 cm). U-
skrzydlone postaci orła, lwa i wołu trzymają w łapach wygięte półkoliś-
cie, dostosowane do kształtu plakietki, gładkie banderole (il. 3, 4, 5).
Człowiek ukazany bez skrzydeł i przedstawiony profilem ubrany jest
w długą szatę drapowaną na nogach w wiele drobnych fałdek (il. 6).
Siedzi na krześle o poręczy wspartej na krzyżujących się listwach
i o wysokim, ozdobnie zwieńczonym oparciu, w którym wycięta jest mas-
werkowa rozeta. Trzymając w prawej ręce pióro, pisze w grubej księdze
wspartej na ustawionym przed nim pulpicie. Zwraca uwagę sposób uka-
zania krzesła z wyraźną dążnością do uwzględnienia trzeciego wymiaru.
Głowy wszystkich symboli ewangelistów otoczone są nimbami.
Trzon kielicha obiegają, umieszczone pod i nad nodusem, ostrołu-
kowe arkadki o przysadzistych, mających jeszcze romańskie proporcje
kolumienkach. Nodus uformowany został jako spłaszczona kula z sze-
ścioma oprofilowanymi guzami, na których widnieją ryte przedstawie-
nia trzech par bezskrzydłych gryfów. Między guzami umocowane są