Towarzystwo Naukowe <Lublin> / Wydział Historyczno-Filologiczny [Hrsg.]: Roczniki Humanistyczne (33.1985)

ŁUCJA KONDRATOWICZ

PŁASKORZEŹBY JULESA FRANCESCHIEGO
OPARTE NA MOTYWACH UTWORÓW
ZYGMUNTA KRASIŃSKIEGO

Żywe zainteresowanie kulturą romantyczną - zjawisko charakterystyczne dla
całej Europy, w tym także dla nauki polskiej - trwa od wielu lat. Publikacje dwóch
sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki: (1967), ramanH/csTia
(1978), wystawa FomanH/sm ź romaTitz/czTzasd' (1975) czy Swinarskiego realizacja Tsóa-
Hanuszkiewicza wersja biografii autora Pa?ta Tatfg^ssa i edycje korespondencji
Krasińskiego są jednymi z bardziej znaczących plonów polskich analiz epoki roman-
tycznej. Badacze przedmiotu, wartościując na nowo dorobek romantyczny, ukazując
go w odmiennych aspektach i niejednokrotnie wydobywając z zapomnienia, pogłębiają
i poszerzają wiedzę o artystycznych zjawiskach epoki, o jej twórcach, ukazują nowe
perspektywy badań. Obecny artykuł, dotyczący recepcji utworów Krasińskiego w sztu-
kach plastycznych, należy umieścić w tym nurcie zainteresowań naszych czasów. Pod-
jęte w nim zostało nie tyle przewartościowanie dotychczasowych interpretacji,
ile ujawnienie obszarów dotąd nie badanych^.
Dzieje recepcji Krasińskiego w dziełach polskich artystów rozpoczynają się
w połowie XIX w. Trzeba zachować świadomość, że prace te nie były liczne i znaczą-
ce. Twórczość Krasińskiego, maj.ąca za podstawę narodowowyzwoleńczą ideę, operują-
ca poetyką wizji, atrakcyjna także ze względu na takie wartości obrazu poetyckie-
go, jak: irracjonalna aura, klimat marzenia, zjawy, snu, najwyraźniej nie przycią-
gała twórców zarówno współczesnych poecie, jak i pokoleń późniejszych. Nie docze-
kała się ona tylu i takich dzieł - ilustracji, jakie miały utwory dwóch innych
naszych wieszczów - Mickiewicza i Słowackiego.
Spośród utworów Krasińskiego stosunkowo dużym zainteresowaniem cieszyły się
PsaTTTM/ i PrsedsMfź (Leopold Nowotny, Cyprian Kamil Norwid, Artur Grot-
tger, Jan Matejko, Jules Franceschi, Witold Pruszkowski), także PM/dźo?: (Norwid,
Włodzimierz Padlewski, Franceschi, Stanisław Rostworowski, Henryk Kuna). Najge-
nialniejszy i najgłośniejszy utwór Krasińskiego IVźg-.Bos7:(3 PomgćHćZ doczekał się
niewielu plastycznych realizacji (Norwid, Franceschi, Ludwik Stasiak). Przyczy-
nę tego należy widzieć w uniwersalizmie treści, które rozważał poeta w lyfg-Bo-
sATej, treści, które nie dotykały wprost narodowo-niepodległościowych zagadnień,
więc nie wywodziły się z obszaru, z którego, generalnie rzecz ujmując, czerpała
sztuka polska końca pierwszej i drugiej połowy XIX w.