DOI Artikel:
Rudziński, Piotr: O krytyce Mieczysława Wallisa
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27402#0067
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XXXVI-XXXVII, zeszyt 4 - 1988-1989
PIOTR RUDZIŃSKI
O KRYTYCE MIECZYSŁAWA WALUSA
Mieczysław Wallis pisał o sztuce w sposób, który chyba musiał zawsze budzić
sympatię. Na twórczość artystów spoglądał życzliwie, otwarty na jej wartości,
gotów je wyszukiwać nawet spośród najjaskrawszych niedostatków dzieła. Za to
jakby o wiele więcej wymagał od odbiorcy. Ten musiał być wielostronnie na
spotkanie z dziełem przygotowany, musiał umieć się odnaleźć w przeżyciu arty-
stycznym, wyznawać pluralizm estetycznych i artystycznych koncepcji, starać się
wnikać w intencje artysty, by dzieło, nawet obce jego upodobaniom, zrozumieć,
a tym samym ocenić, docenić - bo do tego często sprowadzał się sąd Wallisa
jako krytyka-odbiorcy.
W ciągu całego dwudziestolecia Wallis uprawiał krytykę plastyczną, a rów-
nolegle do niej, szczególnie w latach trzydziestych, ujawniał coraz częściej swoje
zainteresowania estetyczne i semiotyczne, dając temu wyraz w kilku pracach o
pionierskim znaczeniu na polu semiotycznych badań sztuki. Nie były to zainte-
resowania rozbieżne z krytyką. Wydaje się, że właśnie w tekstach krytycznych
dojrzewały i sprawdzały się przekonania usystematyzowane później w rozpra-
wach: O rozumieniu pierwiastków przedstawiających w dziełach sztuki (1934) oraz
O rozumieniu dążeń artystycznych w dziełach sztuki (1935)1. I odwrotnie — dla
■dzisiejszego czytelnika wymienione prace rzucają ostrzejsze światło na dorobek
krytyczny publicysty i uczonego.
Mieczysława Wallisa omówienia wystaw i książek, charakterystyki artystów i
artystycznych ugrupowań dotyczyły zagadnień i postaci czasem bardzo od siebie
różnych. Krytyk zabierał głos na temat bieżących wydarzeń życia artystycznego,
dostrzegając zarówno to, co dzisiaj nazywamy awangardą, jak też postawy bardzo
1 O rozumieniu pierwiastków przedstawiających w dziełach sztuki. W: Fragmenty Filozoficzne. Księga
pamiątkowa ku uczczeniu piętnastolecia pracy nauczycielskiej h» Uniwersytecie Warszawskim prof. Tadeusza
Kotarbińskiego. Warszawa 1934. - Uzupełniona odbitka: Warszawa 1934, cyt. za: Przeżycie i wartość. Pisma
z estetyki i nauki o sztuce 1931-1949. Kraków 1968 s. 80-105; O rozumieniu dążeń artystycznych tv dziełach
sztuki. "Przegląd Filozoficzny" 38:1935. — Odbitka: Warszawa 1935, cyt. za: Przeżycie i wartość s. 59-79.
Tom XXXVI-XXXVII, zeszyt 4 - 1988-1989
PIOTR RUDZIŃSKI
O KRYTYCE MIECZYSŁAWA WALUSA
Mieczysław Wallis pisał o sztuce w sposób, który chyba musiał zawsze budzić
sympatię. Na twórczość artystów spoglądał życzliwie, otwarty na jej wartości,
gotów je wyszukiwać nawet spośród najjaskrawszych niedostatków dzieła. Za to
jakby o wiele więcej wymagał od odbiorcy. Ten musiał być wielostronnie na
spotkanie z dziełem przygotowany, musiał umieć się odnaleźć w przeżyciu arty-
stycznym, wyznawać pluralizm estetycznych i artystycznych koncepcji, starać się
wnikać w intencje artysty, by dzieło, nawet obce jego upodobaniom, zrozumieć,
a tym samym ocenić, docenić - bo do tego często sprowadzał się sąd Wallisa
jako krytyka-odbiorcy.
W ciągu całego dwudziestolecia Wallis uprawiał krytykę plastyczną, a rów-
nolegle do niej, szczególnie w latach trzydziestych, ujawniał coraz częściej swoje
zainteresowania estetyczne i semiotyczne, dając temu wyraz w kilku pracach o
pionierskim znaczeniu na polu semiotycznych badań sztuki. Nie były to zainte-
resowania rozbieżne z krytyką. Wydaje się, że właśnie w tekstach krytycznych
dojrzewały i sprawdzały się przekonania usystematyzowane później w rozpra-
wach: O rozumieniu pierwiastków przedstawiających w dziełach sztuki (1934) oraz
O rozumieniu dążeń artystycznych w dziełach sztuki (1935)1. I odwrotnie — dla
■dzisiejszego czytelnika wymienione prace rzucają ostrzejsze światło na dorobek
krytyczny publicysty i uczonego.
Mieczysława Wallisa omówienia wystaw i książek, charakterystyki artystów i
artystycznych ugrupowań dotyczyły zagadnień i postaci czasem bardzo od siebie
różnych. Krytyk zabierał głos na temat bieżących wydarzeń życia artystycznego,
dostrzegając zarówno to, co dzisiaj nazywamy awangardą, jak też postawy bardzo
1 O rozumieniu pierwiastków przedstawiających w dziełach sztuki. W: Fragmenty Filozoficzne. Księga
pamiątkowa ku uczczeniu piętnastolecia pracy nauczycielskiej h» Uniwersytecie Warszawskim prof. Tadeusza
Kotarbińskiego. Warszawa 1934. - Uzupełniona odbitka: Warszawa 1934, cyt. za: Przeżycie i wartość. Pisma
z estetyki i nauki o sztuce 1931-1949. Kraków 1968 s. 80-105; O rozumieniu dążeń artystycznych tv dziełach
sztuki. "Przegląd Filozoficzny" 38:1935. — Odbitka: Warszawa 1935, cyt. za: Przeżycie i wartość s. 59-79.