DOI Artikel:
Mazurczak, Urszula M.: Miasto w pejzażu malarstwa niderlandzkiego: topika i obrazowanie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27559#0046
44
URSZULA M. MAZURCZAK
Było to potrzebne, aby odtworzyć trudną dła uzmysłowienia plastycznego
fiłozofię dziejów ludzkich, którą spłata historia zbawienia. Problem ten
znajdował nową interpretację w akademickich środowiskach teologicznych.
Ten typ budownictwa, można go określić - „spoza granic", w sposób bar-
dziej adekwatny unaoczniał rzeczywistość biblijną. Te nowe konstrukcje
odzwierciedlają inną, aniżeli w okresie wczesnego średniowiecza, postawę
wobec „obcego". Rozpoznawane były często z autopsji, bowiem artyści
podróżując do Italii zapuszczali się na południe półwyspu, docierając do
jego historycznie odrębnych miejsc, np. Sycylii. Drugim obszarem chętnie
odwiedzanym była południowa Francja, zwłaszcza Avignon, gdzie znajdo-
wała się nowa siedziba papieska z rezydującym tam wówczas dworem'^.
Możliwość poznania odległych krain pozostawiała trwałe ślady w kompo-
zycjach malarskich powstałych w Paryżu lub w innych ośrodkach po pół-
nocnej stronie Alp. Samo przekraczanie tego pasma rodziło świadomość
wkraczania w obszar tego, co odległe i nieznane'^.
Miniatorstwo niderlandzkie wykształcone na wzorach paryskich stwarzało
od połowy XIV wieku coraz bogatsze modele miast wkomponowanych w
krajobraz. Realia architektury odtwarzają ówczesne rodzime budowle miej-
skie oraz podmiejskie, które znajdują związek ze sceną. W tym także kon-
tekście znajdują swoje racje wzory architektury orientalnej, które asymilując
się z rodzimymi pejzażami implikują nowe związki treściowe. Iluminacje
ukazane w typowym dla tego okresu wyborze dzieł odpowiadają również
szczególnej świadomości miast, zwłaszcza dużych metropolii, które stwo-
rzyły nowe wzorce kulturowe w omawianym okresie. Obrazy te stanowią
grunt dla mistrzów malarstwa tablicowego.
PREZENTACJA TYPÓW MIEJSKICH STRUKTUR
Kompozycja miasta w tablicowym malarstwie niderlandzkim jest zagad-
nieniem nader złożonym i wielorakim, dlatego, aby ukazać różne sposoby
jego prezentacji, zaproponowane zostały grupy typologiczne. Istotne dla
naszej analizy jest podkreślenie faktu, iż owe wizje miast zostały integralnie
'^E. Castelnuovo, Un piuore ifaiiano a//a corie <Ji Avignone, Roma 1998
passim.
G. B a r t o 1 1 i n i, Piaggiare nei Medioevo, „Quaderni medievali", 47(i999),
s. 247-259.
URSZULA M. MAZURCZAK
Było to potrzebne, aby odtworzyć trudną dła uzmysłowienia plastycznego
fiłozofię dziejów ludzkich, którą spłata historia zbawienia. Problem ten
znajdował nową interpretację w akademickich środowiskach teologicznych.
Ten typ budownictwa, można go określić - „spoza granic", w sposób bar-
dziej adekwatny unaoczniał rzeczywistość biblijną. Te nowe konstrukcje
odzwierciedlają inną, aniżeli w okresie wczesnego średniowiecza, postawę
wobec „obcego". Rozpoznawane były często z autopsji, bowiem artyści
podróżując do Italii zapuszczali się na południe półwyspu, docierając do
jego historycznie odrębnych miejsc, np. Sycylii. Drugim obszarem chętnie
odwiedzanym była południowa Francja, zwłaszcza Avignon, gdzie znajdo-
wała się nowa siedziba papieska z rezydującym tam wówczas dworem'^.
Możliwość poznania odległych krain pozostawiała trwałe ślady w kompo-
zycjach malarskich powstałych w Paryżu lub w innych ośrodkach po pół-
nocnej stronie Alp. Samo przekraczanie tego pasma rodziło świadomość
wkraczania w obszar tego, co odległe i nieznane'^.
Miniatorstwo niderlandzkie wykształcone na wzorach paryskich stwarzało
od połowy XIV wieku coraz bogatsze modele miast wkomponowanych w
krajobraz. Realia architektury odtwarzają ówczesne rodzime budowle miej-
skie oraz podmiejskie, które znajdują związek ze sceną. W tym także kon-
tekście znajdują swoje racje wzory architektury orientalnej, które asymilując
się z rodzimymi pejzażami implikują nowe związki treściowe. Iluminacje
ukazane w typowym dla tego okresu wyborze dzieł odpowiadają również
szczególnej świadomości miast, zwłaszcza dużych metropolii, które stwo-
rzyły nowe wzorce kulturowe w omawianym okresie. Obrazy te stanowią
grunt dla mistrzów malarstwa tablicowego.
PREZENTACJA TYPÓW MIEJSKICH STRUKTUR
Kompozycja miasta w tablicowym malarstwie niderlandzkim jest zagad-
nieniem nader złożonym i wielorakim, dlatego, aby ukazać różne sposoby
jego prezentacji, zaproponowane zostały grupy typologiczne. Istotne dla
naszej analizy jest podkreślenie faktu, iż owe wizje miast zostały integralnie
'^E. Castelnuovo, Un piuore ifaiiano a//a corie <Ji Avignone, Roma 1998
passim.
G. B a r t o 1 1 i n i, Piaggiare nei Medioevo, „Quaderni medievali", 47(i999),
s. 247-259.